Kelib chiqishiga ko’ra: - Avtonom - davlat hokimiyati organlarining bir tomonlama qarorlari asosida belgilanadi. Uning stavkalari tashqi savdo hamkorlari bo'lgan mamlakatlar bilan kelishmasdan vakolatli organning qarori bilan o'zgartirilishi mumkin.
- Konvension - ikki yoki ko'p tomonlama savdo shartnomasi (kelishuv) asosida belgilanadi. Bunday bojlar faqat ushbu hujjatda ko'rsatilgan mahsulotlarga nisbatan qo'llaniladi. Bunday bojlarning stavkalari bir tomonlama o'zgartirilishi mumkin emas; ularni qo'llash muddati tegishli hujjatning amal qilish muddati bilan belgilanadi.
- Imtiyozli (preferentsial) – muayyan mamlakatlardan muayyan tovarlarni import qilishni rag'batlantirish uchun chegirmali holda qo'llaniladigan imtiyozli bojlar.
Qo’llash xarakteriga ko’ra:
Kompensatsion – ishlab chiqarilishida subsidiyalar ishlatilgan tovarlarni import qilish milliy ishlab chiqaruvchilariga zarar yetkazgan yoki ularning faoliyatini tashkil etish va kengaytirishga to'sqinlik qiladigan hollarda qo’llaniladigan bojlar.
Dempingga qarshi —mamlakat xududiga o'zining haqikiy narxidan past narxda tovar olib kirilishi natijasida milliy ishlab chiqaruvchilarga zarar yetkazilsa, bu mahsulot importidan undiriladigan boj. Import qilinadigan tovarlar narxini normal deb e'tirof etilgan darajaga moslashtirish uchun belgilanadi.
Maxsus bojlar - agar tovarlar mamlakatning bojxona hududiga mahalliy ishlab chiqaruvchilariga zarar yetkazadigan yoki tahdid soladigan miqdorda va sharoitlarda olib kirilsa himoya chorasi sifatida; ikkinchidan, boshqa davlatlar yoki ular ittifoqlarining mamlakat manfaatlarini kamsituvchi diskriminatsion va boshqa harakatlariga javob sifatida qo'llaniladi
7.3. Tashqi iqtisodiy faoliyatni tartibga solishning ma'muriy (tarifsiz) chora-tadbirlari Tashqi iqtisodiy faoliyatni tarifsiz tartibga solish - tovarlar tashqi savdosini miqdoriy cheklash yoki boshqa iqtisodiy cheklovlar jumladan, litsenziyalash, kvotalash, deklaratsiya qilish, import depozitlarini kiritish, eksport va import mahsulotlarini sertifikatlash, ikki tomonlama ahamiyatga ega tovarlar va texnologiyalar eksporti ustidan nazorat va boshqalar kabi davlat tomonidan tartibga solish usullari majmui. Davlatlar o'rtasidagi erkin savdoni qiyinlashtiradigan yoki cheklaydigan, iqtisodiy, ma'muriy va texnik tusdagi (boj tarifidan tashqari) chora-tadbirlar majmuasidir.
1. Tartibga solishning tarifsiz miqdoriy usullari – bu eksport yoki importga ruxsat berilgan tovarlarning miqdori va nomenklaturasini belgilovchi usul bo’lib, savdo aylanmasini davlat tomonidan tartibga solishning tarifsiz ma'muriy shaklidir. Ularga quyidagilar kiradi:
A. Kvotalash / belgilangan muddat davomida eksport va/yoki importni tovarlar miqdori (miqdoriy kvotalar) yoki ularning umumiy qiymati (qiymat kvotalari) bilan cheklashni anglatadi. Xalqaro savdoda kvotalash iqgisodiy, siyosiy sharoitlar yoki to'lov munosabatlarining holati taqozo etgan hollarda qo’llaniladi. Ichki bozorda talab va taklif regulyatori sifatida foydalaniladi. Chet ellik savdo sheriklarining kamsituv harakatlariga javob chorasi sifatida ham xizmat qilishi mumkin.
Kvota - ma'lum bir vaqt oralig'ida ma'lum miqdorda yoki qiymatda mahsulotni eksport qilish yoki import qilishni cheklashning miqdoriy tarifsiz o’lchovidir.
Kvotalar turlari:
