O’zbekiston Reaspublikasida amalga oshirilgan pul islohotlari va ularning o’ziga xos xususiyatlari.
O‘zbekiston Respublikasi zaminida, ya’ni Buxoro davlatida birinchi metall pullar zarb qilingan. Metall pullar zarb qilingunga qadar Buxoro davlatida savdo-sotiqda pul birligi sifatida bug‘doy va qog‘oz material ishlatilgan.
Birinchi metall pullar Buxoro davlatida 700 yillarda zarb qilingan. Bu pullar kumush tangalar bo‘lib, Buxoro davlati shohi Kana Buxoro xudot tomonidan chiqarilgan. Tanga yuqori sifatga ega bo‘lgan toza kumushdan zarb qilingan. Tanga o‘rtasida shohning tas-viri va uning atrofiga Qur’on oyatlaridan yozilgan. Bu kumush pul-lar «dirham» deb atalgan. Buxor xudot 40 yil davlatni boshqargan-dan keyin, taxtga xalifa Abu Bakr Siddiq o‘tirgan. Abu Bakr, keyin-chalik shoh Horun ar-Rashid davrida Buxoro davlatida pul tizimi barqaror bo‘lib, savdo ko‘proq dirhamlarda olib borilgan. Bu orada Xorazm davlati ham o‘zining kumush tangalarini muomalaga kirit-gan. Lekin aholi ko‘proq dirhamlar bilan savdo olib borishni afzal ko‘rgan. Dirhamlarga bo‘lgan talabning oshishi, Buxoro davlatining ko‘pgina boshqa mamlakatlar bilan savdo olib borishi hamda dirham-larning juda yuqori proba va sifatga ega bo‘lishi asta - sekinlik bilan ularning muomaladan yo‘qolishiga olib kelgan.
801 yilning kuzida taxtga Gidrif kelgan va u pul tizimini barqarorlashtirish maqsadida muomalaga 6 turdagi oltin, kumush, teri, temir va mis, har xil metall qorishmasidan zarb qilingan pul birliklarini chiqargan. Bu pullar xalq orasida «gidrifi»lar degan nom olgan. Kumush gidrifilar dirhamlarga qaraganda sifati past va kumush temir qorishmasi natijasida qoramtir rangda bo‘lgan. Bu pullar aholi orasida muomalada yaxshi qabul qilinmagan, shuning uchun davlat oldingi pulga nisbatan yangi kumush gidrifining majburiy kursini belgilab qo‘ygan, ya’ni 6 gidrifi 1 dirhamga teng-lashtirilgan va asta-sekinlik bilan soliq va to‘lovlarni faqat gidrifida olishni joriy qilish orqali 1 gidrifini 1 dirhamga tenglashtirishga erishilgan. Davlat tomonidan har xil soliq va to‘lovlarni faqat gidrifida to‘lashni joriy qilish natijasida 822 yillarga kelib 100 kumush dirham 70 gidrifiga, 1 gidrifi tillo 7,5 gidrifi kumushga tenglashtirilgan. Gidrifilar Buxoroda Mahak Qasrida zarb qilingan.
Key words
10110110001010111000101110100111000110100
For more PPT templates，visit : www.tretars.com
Thank you
