TəBİƏTDƏN İSTİfadəNİN İQTİsadi VƏ ekoloji problemləRİ
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV F Ə S İ L
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA TƏBİƏTDƏN İSTİFADƏNİN ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ Respublikamızın olduqca əlverişli iqtisadi – coğrafi, təbii-ekoloji mövqeyi, zəngin təbiəti, müxtəlif və çoxcəhətli təsərrüfat sahələrini yaratmaq və inkişaf etdirmək imkanları vardır. Ölkə ərazisinin geoloji quruluşu, süxurların yatım müxtəlifliyi, endogen və ekzogen proseslərin davamlılığı yeraltı və yerüstü təbii sərvətlərin müxtəlifliyini formalaşdırmışdır. Bu rəngarənglik müxtəlif təsərrüfat sahələrinin inkişaf etdirilməsini şərtləndirir. Müasir ərazi-istehsal kompleksləri yerli təbii şərait və resurslarla sıx əlaqəli şəkildə formalaşmış və inkişaf etmişdir. İndiki şəraitdə cəmiyyətin maddi - texniki bazasının yaradılması vəzifəsinin müvəffəqiyyətlə həll edilməsi bilavasitə ölkəmizdə və onun ayrı-ayrı regionlarında təbii şəraitin, təbii resursların və ətraf mühitin ətraflı öyrənilməsi, onların düzgün qiymətləndirilməsindən asılıdır. Bunun üçün respublikanın təbii resurs potensialından səmərəli istifadə olunması və onun hər bir elementinin mühafizə edilməsi çox vacibdir. Ölkəmizdə təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə etməklə davamlı sosial-iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün 2001-ci ildə “Ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli proqram” qəbul edilmişdir. Bu proqrama əsasən təbii resurslardan səmərəli istifadə etməklə ətraf mühitin mühafizə istiqamətləri aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilmişdir: -su ehtiyatlarının səmərəli istifadə edilməsi və həyata keçirilməsi, bu ehtiyatlardan səmərli istifadənin stimullaşdırılması, içməli suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və müvafiq standartlara uyğunlaşdırılması, su ekosistemlərinin fəaliyyətini tənzimləyən müvafiq qanunların təkmilləşdirilməsi, transsərhəd çayların çirklənmədən mühafizəsi və onların hövzəsində yerləşən dövlətlər tərəfindən su ehtiyatlarından səmərəli istifadə edilməsi məqsədilə regional və beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi; - 72 - -sənaye müəssisələrindəki qaz-toz tutucu qurğuların əsaslı təmir edilməsi və ya yeniləri ilə əvəz edilməsi, nəqliyyatda qurğuşunsuz benzindən istifadə olunması, tələblərə cavab verməyən köhnə nəqliyyat vasitələrinin istismarının qadağan edilməsi, ekoloji təmiz sərnişin nəqliyyat növlərinin tətbiqi, şəhər daxilində piyada zonalarının genişləndirilməsi, şəhər yaşıllıqlarının artırılması yolu ilə atmosfer havasının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, kənd təsərrüfatına yararlı torpaq ehtiyatlarının mühafizə edilməsi və münbitliyin artırılması məqsədilə milli fəaliyyət planının hazırlanması, eroziya və şoranlaşma proseslərinin qarşısının alınması üçün müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi, neftlə çirklənmiş torpaqlarda rekultivasiya işlərinin davam etdirilməsi, mövcud drenaj-kollektor və suvarma şəbəkələrinin yararlı vəziyyətə gətirilməsi, meliorativ işlərin düzgün aparılmaması nəticəsində əmələ gəlmiş süni gölməçə və bataqlıqların qurudulması yolu ilə torpaq sahələrinin münbitləşdirilməsi: - meşələrdə qanunsuz ağac tədarükü ilə əlaqədar fəaliyyətin qadağan edilməsi, bərpa olunan ehtiyatlardan (meyvə, dərman və digər bitkilər) səmərəli istifadəsinin təşkili, rekreasiya əhəmiyyətli meşə sahələrinin müəyyən edilməsi, onlara yol verilən təzyiq həcminin müəyyənləşdirilməsi və bunun əsasında turizm və rekreasiya potensialının təyin edilməsi, təsərrüfat əhəmiyyətli yeni meşə - bağların layihələşdirilməsi və salınması, meşələrin müxtəlif xəstəliklərdən və zərərvericilərdən qorunması üçün müvafiq tədbirlərin mütəmadi olaraq həyata keçirilməsi, meşə ərazilərində yerləşən yaşayış məntəqələrində yaşayan əhalinin məşğulluq probleminin həlli və təbii meşə ehtiyatları ilə əlaqədar olmayan məşğulluq sahələrinin yaradılması, inşaat və mebel sənayesi üçün yararlı oduncaq istehsal etmək üçün müvafiq keyfiyyətə malik olan və tez böyüyən ağacların becərilməsi, meşələrdə yanğın hadisələrinin qabağının alınması məqsədilə xüsusiləşdirilmiş operativ kimyəvi – yanğınsöndürmə stansiyasının yaradılması; - Xəzər dənizində nərəkimilərin ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi, balıq ehtiyatlarının artırılmasının idarə edilməsi (bu ehtiyatların istismarı sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq), daxili su hövzələrində balıq ehtiyatlarının çoxladılması və - 73 - yetişdirilməsi, təhlükəli sənaye tullantılarının yerləşdirilməsi üçün yeni poliqonların yaradılması, məişət tullantılarının çeşidlənməsi və təkrar emalının təşkili məqsədilə mütərəqqi təcrübənin istifadə olunması, tullantılardan bioqazın alınması üçün müvafiq üsulların tətbiq edilməsi; - istilik elektrik stansiyalarında yüksək effektli texnologiyaların tətbiqi və enerji sistemi strukturunun optimallaşdırılması, kiçik hidroenergetika obyektləri sxeminin yaradılması və tətbiqi, istehsalat və qeyri – istehsalat sahələrində enerjiyə qənaət edən müasir texnologiyaların istifadəsinin stimullaşdırılması, məişətdə enerji qoruyucu vasitələrin istifadəsinin geniş tətbiqinə yönəldilmiş milli və regional proqramların hazırlanması və həyata keçirilməsi, günəş və külək enerjisinin istifadəsinə dair milli fəaliyyət planının hazırlanması, külək enerjisinin istifadə edilməsi və müvafiq qurğuların quraşdırılması, fərdi və bələdiyyə obyektlərində bioqazın istehsalı və istifadəsi və s. Proqramın əsas məqsədi regionlarda mövcud potensialdan səmərəli istifadə etməklə istehsal müəssisələrinin fəaliyyətinin genişləndirilməsi, ixrac yönümlü məhsul istehsalının stimullaşdırılması, yerli sahibkarlığın inkişafı yolu ilə əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması, məşğulluğun artırılması və ölkə iqtisadiyyatının davamlı inkişafının təmin edilməsidir. Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|