TəBİƏTDƏN İSTİfadəNİN İQTİsadi VƏ ekoloji problemləRİ

 
Cədvəl 1.8 
 
¹ 
Ölkələr 
Orta yaş  
həddi 
Ölkələr 
Orta yaş 
həddi 
1 
Yaponiya 
82 
Botsvana 
35 
2 
Isveç 
81 
Lesoto 
35 
3 
Islandiya 
81 
Zimbabve 
36 
4 
Isveçrə 
81 
Zambiya 
38 
5 
Ispaniya 
81 
Mərkəzi Afrika Respub. 
39 
6 
Cənubi Koreya 
81 
Anqola 
41 
7 
Avstraliya 
81 
Malavi 
41 
8 
Fransa 
80 
Syerra-Leone 
41 
9 
İtaliya 
80 
Liberiya 
42 
10  Norveç 
80 
Mozambik 
42 
    
 
Asiya, Afrika və Latın Amerikasının iri dövlətlərində orta ömür həddinin artım 
tempi inkişaf etmiş ölkələrdən daha çox fərqlənir. Məsələn, 1960-cı ildən 2006-cı ilə 
kimi  bu  ölkələrdə  əhalinin  orta  yaş  həddinin  müqayisəli  inkişafı  aşağıdakı  kimidir: 
Çin  40-dan  72-dək,  Hindistan  43-dən  64-dək,  İndoneziya  41-dən  68-dək,  Nigeriya 
39-dan  48-dək,  Misir  46-dan  71-dək,  Braziliya  37-dən  71-dək,  Meksika  57-dən  75-
dək. 
 
Məhsuldar 
qüvvələrin 
inkişafı 
ilk 
növbədə 
əmək 
resurslarının 
ixtisaslaşmasından  asılıdır.  Bu  ixtisaslaşma  isə  əhalinin  savadlanmağınan,  əmək 
vərdişlərindən,  istehsala  cəlb  olunma  səviyyəsindən  və  digər  amillərdən  asılıdır.  Bu 
xüsusiyyətlərin  cəmləşməsi  sosial-iqtisadi  inkişafın  təməlini  qoyur,  istehsal 
münasibətlərini  rentabelləşdirir,  istehsalın  ərazi  təşkilini  və  inkişafını  stimullaşdırır. 
Əmək resurslarının yüksək səviyyədə ixtisaslaşması daha çox ETİ-nin müasir dövrü 
üçün  daha  xarakterik  hal  olmuşdur.  Müasirləşən  və  sürətlə  inkişaf  edən  cəmiyyət 
yaratdığı  texnologiyanı  qabaqlayır,  daha  yaxşısını  yaratmağa  meyillənir.  XX  əsrin 
sonlarından başlayan sürətli ixtisaslaşma əsasən əmək resurslarında ciddi rəqabətlilik 

---

 
- 63 - 
yaratmışdır.  Müasir  dövrdə  yüksək  ixtisaslı  əmək  resursları  üç  əsas  mərhələdən 
keçməlidir:  ilk  növbədə  əhalinin  ümumi  orta  təhsilə  malik  olması,  ikincisi,  xüsusi 
peşə  hazırlığına,  magistratura  təhsili  alması,  üçüncüsü,  aldığı  biliyi  və  peşəni  əmək 
fəaliyyətinə bacarıqla tətbiq etməli, təhsilini daim təkmilləşdirməlidir.  
 
Dünyanın  qabaqcıl  ölkələrində  ümumi  orta  təhsil,  pilləli  təhsil  geniş  tətbiq 
edilir,  əmək  resurslarının  tərkibi  80-90%  orta  və  peşə  təhsilinə,  50-55%-i  isə 
natamam ali və ali təhsillidir. Respublikamızda da pilləli təhsil sistemi tətbiq olunur – 
bakalavr,  magistr  və  doktorantura  sistemi  yaradılmış,  müasir  tipli  peşə  məktəbləri 
fəaliyyətə  başlamışdır  ki,  bu  da  yaxın  gələcəkdə  ölkənin  yüksək  ixtisaslı  kadrlara 
olan ehtiyacını ödəyə biləcəkdir.