Technological solutions and innovative digital tools

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
27 
http://interonconf.com
 
asari, yuqorida aytganimizdek, biror tilga, jumladan, yevropa tillariga tarjima 
qilinmagan va yevropalik olimlar tomonidan o‘rganilmagan. Shunday bo‘lsa ham, 
buyuk xorazmlik olimning bu asari Yevropa astronomiyasiga bilvosita ta‘sir 
ko‘rsatdi.Ma‘lumki, XIII asrning buyuk astronomii Nasriddin Tusiyning (1201-1274) 
Marog‘adagi rasadxonasida astronomiyadan asosiy qo‘llanma Beruniyning «qonuni 
Ma‘sudiy» asari edi. Nasriddin Tusiy rahbarligida yozilgan «Ziji Elxoniy» (zij-jadval 
degani) Beruniy asarining asosiy mag‘zini o‘ziga singdirgan. Keyinroq Ulug‘bekning 
(1374-1449) Samarqand rasadxonasida ham «qonuni Ma‘sudiy» asosiy qo‘llanma 
bo‘lgan. «Ziji Guragoniy»ning yozilishicha «qonuni Ma‘sudiy» bilan birgalikda «Ziji 
Elxoniy» ham ta‘sir ko‘rsatgan.XVII asrning o‘ttizinchi yillarida ingliz astronomii Jon 
Grivs (1602-1662) Istanbulda bo‘lib u yerdan Ulug‘bek zijining bir nusxasini olib 
ketadi. Shundan so‘ng bu asar Oksford (Angliya) astronomlari tomonidan 
o‘rganildi.Shunday qilib, Beruniyning «qonuni Ma‘sudiy» asaridagi astronomik 
g‘oyalar-Ziji Go‘ragoniy orqali Yevropa astronomlariga ta‘sir ko‘rsatdi
17
. 
Xulosa:Abu Ali ibn Sinoning «Tib qonunlari» medisina tarixida naqadar 
muhim rol o‘ynagan bo‘lsa, Abu Rayxon Beruniyning «Qonuni Ma‘sudiy» asari ham 
astronomiya tarixida shunchalik ulkan ahamiyatga ega bo‘ladi. Bir zamonda 
yashagan va bir-birovlarini yaxshi bilgan bu ikki ulug‘ zot medisina va astronomiya 
fanlarining o‘sha vaqtga qadar qo‘lga kiritgan barcha yutuqlarining «qaymog‘i»ni 
jamlab unga yakun yasabgina qolmay, o‘zlarining uzoq yillik nazariy va amaliy 
tadqiqotlariga tayangan holda bu ikki fan sohasini shunday katta yutuqlar bilan 
boyitdilarki, anna shu yutuqlar har ikki «qonun»ning asrlar osha yashashini 
qonuniy bir hodisa qilib qo‘ydi.