TəHSİLDƏ İKT

TƏDRIS YÖNÜMLÜ ETV-NIN TƏSNIFI PRINSIPLƏRI

Tədris yonumlu ETV coxaspektli xarakter daşıyır. Bir tərəfdən yerinə yetirdiyi funksiyalara gorə o, tədris nəşridir, bu səbəbdən tədris kitablarının təsnifatı prinsiplərindən istifadə etmək olar. Digər tərəfdən onlar elektron nəşr kateqoriyasına aiddir və onlara elektron nəşrlərin təsnifatı prinsipini tətbiq etmək olar. Ucuncu

tərəfdən yaradılma texnologiyasına gorə onlar proqram məhsuludur və onlara proqram

məhsullarının təsnifatı prinsiplərini tətbiq etmək olar. Muasir ədəbiyyatda veriliən meyarlar nəzərə alınaraq tədris yonumlu ETV aşağıdakı əlamətlərə gorə təsnif edilə bilər:

- təlimdə yeri və rolunu muəyyən edən funksional əlamətə gorə;

- struktura gorə;

- mətnin təşkilinə (strukturuna) gorə;

- təqdim edilən informasiyanın xarakterinə gorə;

- şərh formasına gorə;

- məqsədli təyinata gorə;

- cap ekvivalentinin (analoqunun) movcudluğuna gorə;

- əsas informasiyanın təbiətinə gorə;

- yayım texnologiyasına gorə;

- istifadəci və elektron nəşrin qarşılıqlı əlaqə xarakterinə gorə;

Hal hazırda tədris nəşrləri sisteminin muəyyən tipaloji modeli yaranmışdır. Onlar tədris nəşrinin təlim prosesində yeri və əhəmiyyətini muəyyən edən funksional əlamət əsasında dord qrupa bolunurlər: proqram-metodik (tədris planı, tədris proqramı), tədris-metodik (metodik gostərişlər), oyrədici (dərslik, dərs vəsaiti, muhazirə konspektləri), koməkci (praktikumlar, muntəxabatlar və s.) tədris nəşrləri. Informasiya texnologiyaları bu təsnifata gorə beşinci qrup tədris nəşrini təşkil edə bilər: yoxlayıcı-nəzarətedici (testləşdirici proqramlar, verilənlər bazası).

Elektron nəşrlər strukturuna gorə bir tomlu, coxtomlu və elektron seriya kimi təsnif

edilir.

Mətnin təşkilinə gorə tədris eklektron nəşrlər mononəşrlər və məcmuə kimi iki qrupa

bolunur.

Verilən informasiyanın xarakterinə gorə tədris nəşrləri tədris planı, tədris proqramı,

metodik gostəriş, metodik rəhbərlik, təcrubə proqramı, muntəxəbat, dərslik, dərs vəsaiti və s. kimi təsnif olunur. Materialın şərhinə gorə tədris materialları aşağıdakı kimi təsnif olunur:

- konveksion tədris materialları (təlimin informativ funksiyasını həyata kecirir);

- proqramlaşdırılmış tədris nəşrləri (muasir anlamda elektron nəşrlər);

- problemli tədris nəşrləri (şagirdlərin məntiqi təfəkkurunun inkişafı məqsədi ilə tədris

materialı problemli təlim nəzəriyyəsi əsasında şərh olunur, belə nəşrlər şagirdlərin

idrak fəaliyyətini yuksəltməyə xidmət edir );

- kombinə edilmiş və ya universal tədris nəşri.

Elektron kursun yaradılma prosesi əsasən uc mərhələyə bolünür:

1.Kursun layihələndirilməsi.

2.Kurs materiallarının hazırlanması.

3.Materialların vahid proqram kompleksində birləşdirilməsi.

Mətnin hazırlaması. Hipermətn və multimediyalıq prinsipi əsasında elektron kursun

texnoloji ssenarisini yaratmağa başlayarkən nəzərə almaq lazımdır ki, multimediya kursdakı butun tədris informasiyası hipermətn prinsipinə gorə, məzmunca bir necə səviyyədə təqdim edilə bilər. Tədris materialının xətti strukturlaşmasının (proqramlaşdırılmış təlimin xətti oyrədici proqramlarına uyğun) hipermətn formasında təqdimatı zamanı geniş yayılmış variant belədir: Birinci səviyyə-əsas informasiya, ikinci səviyyə-izahat və əlavələr, ucuncu səviyyəillustrativ material, dorduncu səviyyə-məlumat –sorğu materialı olmalıdır. Tədris materialının xətti strukturlaşmasının idrak fəaliyyətinin muxtəlif formalarına yonəməsi təqdimatı daha səmərəli edir. Bu zaman birinci səviyyə - illustrativ-təsviri, ikinci səviyyə-reproduktiv, ucuncu səviyyə –yaradıcı-produktiv kimi təyin oluna bilər.