Tekislikda kombinator formulalar

6.
 
n 
ta oʻzaro kesishadigan toʻgʻri chiziqlardan xech qaysi uchtasi umumiy 

---

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
DOI: 10.24411/2181-1385-2021-01075 
Academic Research, Uzbekistan 61  www.ares.uz 
nuqtaga ega boʻlmasa, tekislikni nechta qismga ajratadi? 
Yechilishi. Bir nechta berilgan toʻgʻri chiziqqa bittasini qoʻshsak tekislik 
qismlari nechtaga koʻpayishini aniqlaymiz. Masalan, ikkita oʻzaro kesishadigan 
toʻgʻri chiziqqa uchinchi toʻgʻri chiziqni qoʻshsak, mavjud toʻrtta tekislik qismlardan 
uchtasi yangi toʻgʻri chiziq bilan teng ikkiga boʻlinadi. Demak, hosil boʻlgan tekislik 
qismlari soni 7 = 4 + 3 ga teng boʻladi. 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Umumiy holda, 
n 
– 1 ta toʻgʻri chiziqqa 
n
-chi toʻgʻri chiziqni qoʻshsak, mavjud 
tekislik qismlaridan 
n 
– 1 tasi yangi toʻgʻri chiziq bilan teng ikkiga boʻlinadi. 
Shuning uchun yangi hosil boʻlgan tekisliklar qismlari soni 
n 
ga koʻpayadi. Demak, 
n 
ta oʻzaro kesishadigan toʻgʻri chiziqlardan xech qaysi uchtasi umumiy nuqtaga ega 
2 ta qismga ajratadi.
n ta aylanadan har biri qolgan aylanalardan har biri bilan kesishib, bunda xech 
qanday uchta aylana bitta umumiy nuqtaga ega emas boʻlsin. Bu aylanalar tekislikni 
nechta qismga ajratadi? 
Yechilishi. Bir nechta berilgan aylanaga bittasini qoʻshsak tekislik qismlari 
nechtaga koʻpayishini aniqlaymiz. Masalan, ikkita oʻzaro kesishadigan aylanaga 
uchinchi aylanani qoʻshsak, mavjud toʻrtta tekislik qismlari yangi toʻgʻri chiziq bilan 
teng ikkiga boʻlinadi. Demak, hosil boʻlgan tekislik qismlari soni 8 =4 + 4 ga teng 
boʻladi. Endi shu uchta aylanaga toʻrtinchisini qoʻshsak mavjud oltita tekislik 
qismlari yangi toʻgʻri chiziq bilan teng ikkiga boʻlinadi. Demak, hosil boʻlgan tekislik 
qismlari soni 14 =8 + 6 ga teng boʻladi. 
XULOSA
Umumiy holda, n – 1 ta toʻgʻri chiziqqa n-chi toʻgʻri chiziqni qoʻshsak, mavjud 
tekislik qismlaridan n – 1 tasi yangi toʻgʻri chiziq bilan teng ikkiga boʻlinadi. 
Shuning uchun yangi hosil boʻlgan tekisliklar qismlari soni 2(n – 1) ga koʻpayadi. 
Demak, n ta oʻzaro kesishadigan toʻgʻri chiziqlardan xech qaysi uchtasi umumiy 
nuqtaga ega boʻlmasa, tekislikni 
4 +4 + 6+ … +2(n – 1) = 2(2 +2 + 3 + … +(n – 1) = n(n – 1) +2 
ta qismga ajratadi. 
REFERENCES 
1.
В.Г. Болтянский, И.Ц. Гохберг Теоремы и задачи комбинаторной геометрии. 

---