Tema: Kishi topar balalarinda geometriyaliq formalar haqqindaģi qiyallardi qàliplestiriw metodikasi hàm texnologiyasi. Mazmuni Kirisiw. I bap. Mektepke shekemgi tálimde Balalardi geometriyaliq figuralar menen tanistiriw

Kurs jumısınıń aktuallıǵı: mektepke shekem tálim jasındaǵı balalarda muǵdar hám san, buyımlardıń úlkenligi hám forması, geometriyalıq figuralar haqqındaǵı túsiniklerdi qáliplestiriw, hám bul barasindaǵi alimlar pikiri menen tanisiw.
Kurs jumısınıń maqseti: Mektepke shekemgi jastaǵi balalarda geometriyaliq túsiniktiń qáliplestiriw hám hár túrli geometriyaliq figuralar menen tanistiriwdiń áhmiyetin kórsetiw.
Kurs jumısınıń predmeti: Geometriyaliq figuralar menen tanistiriw procesinde bala jasin esapqa aliw hám sol tiykarda is alip bariw. Jáne de bul proceste júz beriwi múmkin bolǵan mashqalalar menen tanisiw olarǵa sheshim tabiwǵa háreket etiw.
Kurs jumısınıń wazıypası: Kurs jumisiniń waziypalari tómendegilerden ibarat:

• 
  Geometriyaliq figuralar menen tanisiw hám áhmiyetin kórsetiw.
  
• 
  Predmetlerdi úyreniwde bala jasiniń roli
  

-Figuralardi úyreniwde paydali dep tabilǵan metodika hám texnikalar menen tanisiw.
-Balalarǵa predmetleri úyretiw barisinda didaktikaliq usillardi sinap kóriw.
-Izertlewler hám sinawlar nátiyjesin bayan etiw hám juwmaq shiǵariw.
Kurs jumisiniń strukturasi: Kurs jumisi kirisiw, eki tiykarǵi bap, juwmaqlaw hám ádebiyatlar diziminen ibarat.
Paydalanilǵan ádebiyatlar dizimi: Kurs isi aqirinda, bul jumisti jaziwda paydalanilǵan ádebiyatlar dizimi, olardiń avtori hám baspadan shiqqan jili berilgen.


I Bap. Mektepke shekemgi tálimde balalardi geometriyaliq figuralar menen tanistiriw.
1.1. Kishi topar balalarina predmetler formasi menen tanistiriw
Matematika shınıǵıwlarında balalar eń ápiwayı geometriyalıq figuralar menen, olardıń birpara ózgeshelikleri menen tanısadı, buyımlardı geometriyalıq etalonlar menen salıstırıw tiykarında olardıń (buyımlardı ) formasın analiz qılıw hám bahalawdı úyrenedi.
Balalarda az-azdan forma haqqındaǵı ulıwma oyda sawlelendiriw qáliplesedi, bunday oyda sawlelendiriw mektepte geometriya, sızılmashılıq sıyaqlı pánlerdi ózlestiriw ushın tiykar boladı. Tuwılǵan balalar geometriyalıq figuralardi seze baslaydılar. Misali: bir neshe túrli butilkalardi balanıń aldına terip qóysaq, bala awqat jeytuģin butilkasin kózi menen, labi menen tesip jibereyin deydi.
Bala azmaz uùlkeygennen keyin oyınshıqların geometriyalıq figuralar menen salıstıra baslaydı. M: Mine bul tayaq stolbaga uqsaydı, mine bul ǵarbızǵa uqsaydı yaǵnıy hámme zatlardı bir-birine uqsatıw.
Predmetlerdiń formasın anıqlawda geometriyalıq figuralar etalon bolıp xızmet etedi. Forma tap razmerga uqsap bir predmetti ekinshi predmetten parıqlawǵa járdem beredi.
Balalarda forma haqqındaǵı qıyalların qáliplestiriw sensor tárbiyanıń bir mashqalası dep esaplanadı.
Kem tanıs bolǵan predmetler formasın hesh nárse menen uqsata almaydı, sol sebepli formanıń belgisine kóre olardı ulıwmalastıra almaydılar. Predmet formasın anıqlawda geometriyalıq figuralarning roli úlken.
2-3 jasar balalar geometriyalıq figuralardi ápiwayı oyınshıq dep sezedi. M: cilindr — stakan, stolba; konus — stakan, stolba; konus - minar.
Soniń ushın geometriyalıq figuralar menen tanıstırıw úlken áhmiyetke iye (sheńber, kvadrat, úshmúyeshlik). Balalar xojalıq xızmet etiwshi predmetlerdi etalon (kórgezbe dep esaplanǵan geometriyalıq figuralardi sezim ete baslaydı.
Formanı kóriw hám seziw arqalı, háreket sezimleri arqalı túsinikti shólkemlestiriw, onıń ózgesheliklerin kórsetiwshi hár qıylı jumıslardan paydalanıw, figuralar atın, olardıń ózgesheliklerin, háreket usılları atın ataw arqali balalardıń figuralar haqqındaǵı qıyalların anıqlaw imkaniyatın beredi.
Matematika shınıǵıwlarında balalar eń ápiwayı geometriyalıq sırtqı kórinisler menen, olardıń birpara ózgeshelikleri menen tanisadi, buyımlardı geometriyalıq etalonlar menen salıstırıwlaw tiykarında olardıń (buyımlardıń ) formasın analiz qılıw hám bahalawdı ùyrenedi. Balalarda az-azdan forma haqqındaǵı ulıwma oyda sawlelendiriw qáliplesedi, bunday oyda sawlelendiriw mektepte geometriya, sızılmashılıq sıyaqlı pánlerdi ózlestiriw ushın tiykar boladı.
Balalarda predmetlerdiń forması haqqındaǵı qıyallardı qáliplestiriw

• 
  qábiletlerin rawajlandırıw :
  
• 
  geometriyalıq figuralardi ápiwayı ózgesheliklerin anıqlawǵa ;
  
• 
  sóz járdeminde túrli belgilerge hám ólshemlerge kóre hár túrlı geometriyalıq figuralardi tańlawǵa :
  
• 
  túrli belgilerge (forması, reńi, ólshemine kóre geometriyalıq figuralardi gruppalastırıwǵa :
  
• 
  átirapımızdaǵı predmetlerdi málim geometriyalıq figuralarga uqsatiw:
  
• 
  predmetlerdiń modelin jasap figuralardiń túrlerin ózlestiriwge úyretiw:
  

“Bolajon” tayanish programmasında geometriyalıq sırtqı kórinisler menen tanıstırıwǵa qoyılǵan wazıypalar mazmunı menen tanıstırıw.