TermiNLƏRİN İzahli lüĞƏTİ
Yüklə 1,07 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kassasiya hüquqi
(latinca “cassatio” – “rədd etmə”, “ləgv etmə”) Qanuni qüvvəyə minmiş məhkəmə qərarının qanuniliyini daha yuxarı məhkəmə hakimləri tərəfindən müəyyən etmək üçün müraciətdir. Kassasiya 2 formada olur: 1. Məhkəmə qərar və hökmlərindən yuxarı məhkəməyə şikayət verilməsi, yaxud onlara yenidən baxılması qaydası; 2. Konstitusiyanın və ya seçki qanunun pozulması ilə əlaqədar seçkilərin etibarsız sayılması və ləğv olunması Appelyasiyadan fərqli olaraq kasasiyada fakt yox, hüquq məsələsi həll olunur. Yəni cəzanın dəyişdirilməsi deyil, işə yenidən baxılması ilə bağlı müraciətdir.
tarixi
Portuqalca nəsil və qəbilə mənasındadır. Qəti müəyyənləşmiş hüquq və vəzifələri olan insan hüquqları Kioto Protokolu hüquqi
1997-ci ilin dekabrında Yaponiyada BMT-nin “İqlim dəyişmələri haqqında” çərçivə konvensiyasına əlavə olaraq qəbul edilmiş beynəlxalq razılaşmadır. Bu protokol İE və İEO ölkələr qarşısında atmosferə buraxılan parnik qazlarının azaldılması və tənzimlənməsi tələbi qoyur.
iqtisadi Banklar arasında nağdsız hesablaşma; Bir dövlət çərçivəsində qəbzlər əsasında qarşılıqlı ödəmələr
siyasi
İttifaq Kommunikasiya siyasi
Siyasi sistemlə mühit arasında qarşılıqlı fəaliyyət Kompromis siyasi
Güzəşt. Əsl mənası qarşılıqlı məğlubiyyət olmasına baxmayaraq, bu söz hal-hazırda sülh bağlamaq üçün razılığa gəlmək anlamında işlədilir. Konfederasiya coğrafi
Müstəqil qurumlar və təşkilatlar tərəfindən, suverenliklərini mühafizə etmək şərtiylə, ortaq və məhdud mənfəətlərini təmin etmək məqsədilə müəyyən andlaşma ilə qurulan birliklərdir. Konfrontasiya tarixi
Üz-üzə toqquşma, qarşıdurma-sosializm-kapitalizm Konkordat siyasi
Latınca “razılıqlı olmaq” mənasındadır. Məsələn Vatikanla başqa bir dövlət arasında həmin ölkədə katolik kilsənin fəaliyyətinin müəyyən edən razılaşmalı müqavilə buna aiddir. Konsaltinq iqtisadi İdarəçilik üzrə məsləhətvermə
iqtisadi Kollegial qərar qəbul edilmə forması. Bu qərar o zaman qəbul edilmiş hesab olur ki, səsvermənin bütün iştirakçıları heç bir istisna olmadan buna razılıq vermiş olsunlar. Konservativ siyasi
Mühafizəkar Konservatizm tarixi
Yeniliyə düşmən bəsləyən köhnə, mürtece təfəkkür cərəyanı Konsolidasiya coğrafi
Bir nsçə qohum etnosun (tayfa, xalq) böyük bir xalqa çevrilməsinə, ya da sosial-iqtisadi, mədənı inkişaf nəticəsində formalaşmış xalqın daha da mütəşəkkilləşməsinə deyilir. Konsorsium iqtisadi Xüsusi təsərrüfat kompaniyalarının müvəqqəti ittifaqı; konsorsiumun tərkibində ticarət istehsal-satış koopersiyasının bir növüdür; Qarşılıqlı işgüzar əməliyyatları icra etmək məqsədilə firmalar və ya banklar arasında(o cümlədən müxtəlif ölkələrdə) bağlanan saziş.
hüquqi
(lat. constitutio — «quruluş») Dövlətin ali qanunudur, ali hüquqi qüvvəyə malikdir və həmin dövlətin siyasi, hüquqi və iqtisadi sistemlərin əsaslarını təsbit edir, vətəndaşlarının hüquq və azadlıqlarını elan edir və zəmanət verir. Konstitusiya sözünün hərfi mənası “qurmaq, yaratmaq, əsasını qoymaq” deməkdir. Konstitusiya – Dövlətin bir fenomen kimi mahiyyətini açıqlayan, qanunvericilik, icra və məhkəmə orqanlarının funksiyalarını əks etdirən, cəmiyyət, şəxsiyyət və dövlət arasındakı qarşılıqlı münasibətləri müəyyən edən ən yüksək hüquqi qüvvəyə malik olan hüquqi sənəddir. Bir qayda olaraq Konstitusiyaları iki əsas növə təsnif edirlər: yazılı və tarixdən irəli gələn şifahi hüquqi qaydalar. Dünyada konstitusinalizmin vətəni İngiltərə sayılır, orada ilk konstitusiya aktı Azadlıqların Böyük Toplusu (Magna Carta 1215-ci il) olmuşdur. İlk yazılı konstitusiya ABŞ Konstitusiyasıdır kı, çoxlu dəyişiklilərlə bü gün də qüvvədədir. Bəzi ölkələrin Konstitusiyalarının qəbulu: San-Marino, 1600-cü il, Konstitusiyalı respublika ABŞ, 1789-cu il, Konstitusiyalı federativ respublika Norveç, 1814-cü il, Konstitusiyalı monarxiya Niderland, 1815, Konstitusiyalı monarxiya Kosta-Rika, 1838, demokratik respublika Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 İtaliya, 1947, İtaliya Konstitusiyası Yaponiya, 1947, Yaponiya Konstitusiyası ÇXR, 1949, Çin Xalq Respublikası Konstitusiyası Almaniya, 1949, Hindistan, 1950, Hindistan Konstitusiyası Türkiyə, 1982 Rusiya, 1993, Rusiya Federasiyası Konstitusiyası Azərbaycan, 1995, AR-ın Konstitusiyası Ekvador, 2008 Boliviya, 2009 Konstitusiya qanunları hüquqi
Ali hüquqi qüvvəyə malikdir. Onların içərisində ilk növbədə əsas insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarını təsbit edən, ictimai quruluşun əsaslarını, dövlətin formasını tənzimləyən, dövlət orqanlarının təşkili və fəaliyyətinin prinsiplərini müəyyən edən konstitusiya adlananları qeyd etmək lazımdır. Bəzən onu əsas qanun adlandırırlar. Konstitusiya qanunları Konstitusiyanın ayrılmaz hissəsidir və Konstitusiyənın əsas mətninə zidd olmamalıdır.
hüquqi
AR-ın Konstitusiyasına dəyişikliklərin və əlavələrin edilməsini təklif etmək haqqına malik olan şəxslər – MM deputatları və Prezident konstitusiya prosesinin subyektləri adlanır. Konstitusiyaya dəyişikliklər hüquqi
AR-ın Konstutusiyasına dəyişikliklər yalnız MM və ya Prezidentin təklifi və Konstitusiya Məhkəməsinin rəyi ilə referendum yolu ilə həyata keçirilir. Konstitusiyanın mətnində dəyişikliklər yalnız referendumla qəbul edilə bilər.
hüquqi
AR-ın Konstitusiyasına əlavələr edilməsi Konstitusiyada yeni normaların müəyyən edilməsidir. Bu xüsusiyyəti ilə o, Konstitusiyaya dəyişikliklər edilməsindən fərqlənir. Konstitusiyaya əlavələr MM-də 95 səs çoxluğu ilə Konstitusiya qanunları şəklində qəbul edilir. Konstitusiyaya əlavələr haqqında Konstitusiya qanunları MM-də 2 dəfə səsə qoyulur. 2-ci səsvermə 1-ci səsvermədən 6 ay sonra keçirilir. Konstitusiyaya əlavələr haqqında Konstitusiya qanunları həm 1-ci, həm də 2-ci səsvermədən sonra bu konstitusiyada qanunlar üçün nəzərdə tutulmuş qaydada (qanunlar qəbul edildiyi gündən 14 gün müddətində, təcili elan edilibsə, 24 saat ərzində) Prezidentə imzalanmaq üçün təqdim edilir) Prezidentə imzalanmaq üçün təqdim olunur. Konstitusiyaya əlavələr haqqında Konstitusiya qanunları Prezident tərəfindən 2-ci səsvermədən sonra imzalandıqda qüvvəyə minir. Konstitusiyaya əlavələr edilməsini təklif etmək hüququ iki kateqoriya subyektə məxsusdur: MM-in 63 deputatına və Prezidentə
siyasi
Dövlətin vəzifəli şəxsi, başqa dövlətdə vətəndaşlarını təmsil edir Konvensiya iqtisadi (lat. conventio — müqavilə, saziş) Hər hansı bir məsələ barəsində dövlətlər arasında bağlanan müqavilə, sazişdir. Beynəlxalq hüquqi sənəddir. Bəyannamə və ya müraciətnamədən fərqli olaraq, konvensiya qanun statusuna malikdir və onu imzalayan və ratifikasiya edən dövlətlər tərəfindən (müvafıq beynəlxalq strukturların üzvləri) icrası məcburidir. Sənayenin və iqtisadiyyatın digər sahələrinin hərbi istehsalından mülki istehsala və ya əksinə keçirilməsi; Bir ölkənin valyutasının digər xarici valyuta ilə mübadiləsi, azad konversiya edilən valyuta heç bir məhdudiyyət qoyulmadan beynəlxalq sazişlərdə istənilən digər valyuta ilə dəyişdirilə bilər.
hüquqi
Poçt rabitəsi vasitəsilə daxil olan və ya göndərilən iş, material, məktub, teleqram, bildiriş və s. sənədlərdir. Kosmopolitizm siyasi
Bütün dünyanı özünə vətən hesab edən, milli adət və mədəniyyətdən imtina edən təlim forması. Kotirovka sorğusu iqtisadi
coğrafi
Vulkan boğazındakı çökəklik və ya meteor düşəndə yaranan iz. Krik çaylar coğrafi
Dövri axara malik, az sulu, yayda quruyan çaylardır. Əsasən Avstraliyada geniş yayılıb. Kulturologiya tarixi
Ümumbəşəri və milli mədəni proseslərin obyektiv qanunauyğunluqlarını, insanların maddi və mənəvi həyatının mühüm hadisələrini özündə ehtiva edən elm. Bu elm insanların maddi maraq və tələbatlarının yaranıb formalaşdığı ilkin şərtləri və amilləri öyrənir, mədəni dəyərlərin artırılması və gələcək nəsillərə ötürülməsini həyata keçirir. Kulturologiya – mədəniyyəti, sivilizasiyanı, onun tarixini, insanla mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsini və qarşılıqlı təsirini öyrənir, insanın həyatda öz yerini tapmasında səmərəli rol oynayır. Kulturologiya bir tərəfdən mədəniyyəti, mədəniyyət tarixini, insanla mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsini, digər tərəfdən isə insanın ona təsirini və əks-təsirini öyrənir. Bir çox dünyəvi elmləri, o cümlədən, tarix, fəlsəfə, sosiologiya, etnoqrafiya, arxeologiya, etika, estetika və s. özündə birləşdirən kulturologiya təbii ki, bu elmləri zaman-zaman öz süzgəcindən keçirmiş, müxtəlif dövrlərdə onlardan lazımınca faydalanmışdır. Kulturologiya özündə çox mühüm olan həyat layihələrini açıqlayan, eyni zamanda mədəni cəmiyyətin əsas komponentlərini özündə əks etdirən və insanşünaslığa xidmət edən nəhəng bir elm sahəsidir.
hüquqi
Müəyyən işin gedişinə nəzarət edən Kvota iqtisadi Hər hansı bir iqtisadi birlik iştirakçısının məhsul istehsalında və satışında iştirak etmə həddi; İdxal
Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 üçün qoyulan miqdar və ya dəyər həddi; Ticarətdə məhdudiyyət həddi; Məhsul buraxılışında nəzarət rəqəmi (məhdudiyyət həddi) Kоrrupsiyaya Qarşı Mübarizə üzrə Kоmissiya hüquqi
«Kоrrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında» Azərbaycan Rеspublikası Qanununun 4.2-ci maddəsinə uyğun оlaraq yaradılmışdır və kоrrupsiyanın qarşısının alınması sahəsində iхtisaslaşmış оrqan funksiyalarını həyata kеçirir. Kоmissiya 15 nəfər üzvdən ibarət tərkibdə təşkil еdilir və fəaliyyət göstərir. Kоmissiyanın 5 üzvü Azərbaycan Rеspublikasının Prеzidеnti tərəfindən, 5 üzvü Azərbaycan Rеspublikasının Milli Məclisi tərəfindən, 5 üzvü isə Azərbaycan Rеspublikasının Kоnstitusiya Məhkəməsi tərəfindən təyin еdilir. Komissiyanın səlahiyyətləri AR-ın 2005-ci il 3 may tarixli qanunu ilə təsdiq edilmiş Əsasnamə ilə müəyyən olunur. Kоmissiya öz fəaliyyətini AR-ın Prezidenti, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi və Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhkəməsi ilə qarşılıqlı əlaqədə qurur və korrupsiyaya qarşı mübarizənin vəziyyəti barədə mütəmadi olaraq оnları məlumatlandırır. Komissiyanın vəzifələrinə kоrrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində dövlət siyasətinin fоrmalaşdırılmasında iştirak еtmək, bu sahədə dövlət orqanlarının və digər qurumların fəaliyyətini əlaqələndirmək, korrupsiyaya qarşı mübarizənin vəziyyətini və səmərəliliyini təhlil etmək, Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramının icrasına nəzarəti həyata keçirmək, “Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında“ Azərbaycan Respublikası Qanununun 5.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan maliyyə xarakterli məlumatarı qəbul etmək və bu məlumatların təqdim edilməsinə nəzarəti həyata keçirmək, korrupsiya ilə əlaqədar hüquqpozmalarla bağlı məlumatları toplamaq, təhlil etmək, ümumiləşdirmək və müvafiq dövlət orqanlarına təkliflər vermək, korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində dövlət orqanları və digər qurumlarla əməkdaşlığı həyata keçirmək daxildir. Komissiyanın səlahiyyətlərinə aid edilmiş məsələlərə onun iclaslarında baxılır. Kоmissiyanın iclasları mütəmadi оlaraq, lakin üç ayda bir dəfədən az оlmayaraq kеçirilir. Komissiyanın sədri Komissiyanın üzvləri tərəfindən seçilir.
hüquqi
Hüquq normalarının sistemli toplusu olub, cəmiyyətdə yaran ictimai münasibətləri tənzimləyir və insanları hüquq pozuntusundan qoruyur həmçinin, qoyulan qadağalara əməl etməyən şəxsləri cəzalandırılmasını müəyyən edir. Qanunlar qanunvericilik orqanları tərəfindən qəbul olunur. Vaciblik dərəcəsinə və tənzimlənən ictimai münasibətlərin xarakterinə görə qanunlar konstitusiya qanunlarına, məcəllələrə və adi qanunlara bölünür.
hüquqi
AR-ın qanunvericiliyini özündə birləşdirən sistemləşdirilmiş toplu Qanunvericilik təşəbbüsü hüququ hüquqi
Qanun layihələrini və başqa məsələləri MM-in müzakirəsinə təqdim etmək hüququdur. Qanunvericilik təşəbbüsü hüququnun mənsubiyyəti: • MM deputatları (qanun və qərar layihəsini təcili elan etmək hüququ nəzərdə tutulmayıb); • Prezident; • Ali Məhkəmə; • Seçki hüququ olan 40 min vətəndaş (hüquqdan istifadə etməsi qaydası qanunla müəyyən edilir); • Respublika Prokurorluğu; • Naxçıvan MR Ali Məclisi; Qanun və qərar layihələri MM-də təqdim olunmuş şəkildə 2 ay ərzində (təcili elan edilibsə, 20 gün) müzakirəyə çıxarılaraq səsə qoyulur, təşəbbüs tərəfinin razılığı ilə dəyişiklik edilə bilər. Qanun və qərar layihələri əsaslandırılmalı, məqsəd göstərilməlidir.
hüquqi
Normativ hüquqi aktların nizama salınması, onların daxili uzlaşdırılmış vahid sistemə çevrilməsi üzrə fəaliyyət Qarakənd faciəsi tarixi
1991-ci il 20 noyabrda Xocavənd rayonunun Qarakənd kəndinin yaxınlığında, Ağdam rayonunun Mərzili kəndi ərazisində erməni həbiləşdirilmiş dəstələri tərəfindən vurulan Azərbaycan hərbi helikopter hadisəsi
tarixi
Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Türkiyə arasında Qars şəhərində 13 oktyabr 1921-cidə bağlanmış dostluq müqaviləsi. Müqavilə 1922-ci il sentyabr ayının 11-də qüvvəyə minmiş və bitmə müddəti müəyyənləşdirilməmişdir.
iqtisadi 1949 (yanvar) yaranmış Avropa sosialist dövlətləri beynəlxalq təşkilatı
hüquqi
Qazı tarixi
Xilafət vaxtı məhkəmə, vəqf işlərinə nəzarət edir, amilin hərəkətlərindən narazı olan şəxslərin işlərinə baxırdı. Qeyri-normativ hüquqi aktlar hüquqi
Konkret, birdəfəlik təşkilati, nəzarət və ya sərəncamverici tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədilə birdəfəlik tətbiq halları üçün nəzərdə tutulmuş aktlardır. Daxildir: MM qərarları, Prezidentin sərəncamları, NK sərəncamları, VVADQ aktları və s.
hüquqi
Kollegial dövlət orqanları (MM, NK, seçki komissiyaları, Tarif Şurası) tərəfindən verilir. Ümumi qaydalar müəyyən etdikdə normativ hüquqi akt, normativ xarakterli akt hesab edilir, konkret qaydalar müəyyən etdikdə isə qeyri-normativ akt hesab edilir.
tarixi
Hələ 1939-cu ilin sentyabrın 3-də Almaniyaya müharibə elan etmiş İngiltərə və Fransa 1940-cı il mayın 10-a kimi düşmənə qarşı heç bir hərbi əməliyyat aparmamışdılar. Halbuki, qərb cəbhəsində 23 alman diviziyasına qarşı onların 115 diviziyası durmuşdu. Buna görə də bu dövr „qəribə müharibə“ adını almışdı. Müttəfiqlərin fəaliyyətsizliyindən istifadə edən Almaniya təcavüzü genişləndirirdi. Qətnamə hüquqi
Dövlət idarəetmə orqanları müxtəlif kollegiyal və ictimai orqanlar, qurultaylar, konfranslar, müşavirələr, yığıncaqlar tərəfindən mühüm məsələləri həll etmək üçün qəbul edilir. Dövlət Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 idarəetmə orqanları tərəfindən qəbul olunmuş qətnamələr, normativ olmaqla bütün müəssisə və təşkilatlar tərəfindən yerinə yetirilməsi məcburi xarakter daşıyır. Qış müharibəsi tarixi
II Dünya Müharibəsinin gedişində SSRİ Finlandiyaya müharibə elan edir. Müharibə (30 noyabr 1940–15 mart 1941) nəticəsində ruslar çox böyük itkilər versələr də, Finlandiyaya məxsus ərazilərin 10%-ni işğal edirlər.
tarixi
Tam tutmayan dövlət çevrilişi cəhdi Qiymətqoyma iqtisadi Xarici valyutaların, qiymətli kağızların (səhm,istiqraz) məzənnəsinin, birjalarda malların topdan satış qiymətlərinin təyin edilməsi. Qlobal coğrafi
Ümumbəşəri Qoelro tarixi
Rusiyanı elektrikləşdirən Dövlət komissiyası Qolçomaqlar tarixi
Kənd burjuaziyası Qondarma siyasi
Tanınmayan Qordi düyünü tarixi
Son dərəcə dolaşıq düyün. Qədim yunan rəvayətinə görə indiki Türkiyənin mərkəzində Qordiya şəhəri yaxınlığındakı məbəddə aşılması çətin olan bir düyün arabaya bağlanmış olur. M. İsgəndər bu düyünü açmaq əvəzinə onu qılıncla parçaladı. Mənası: dolaşıq məsələ barəsində cəsarətli qərar
tarixi
Dünyanın 118 ölkəsini ilk növbədə hərbi bloklara qoşulmamaq prinsipi üzrə birləşdirən beynəlxalq təşkilatdır. Bu hərəkat 1961-ci ilin sentyabrında 25 ölkənin iştirakı ilə Belqradda yaradılıb. İndiyə qədər Azərbaycan bu hərəkatda müşahidəçi qismində iştirak edib.
tarixi
Hazırda dünyanın əksər ölkələrinin, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının rəsmi təqvimi. Papa XIII Qriqorinin göstərişi ilə tərtib olunmuşdur. Daha əvvəlki Yuli təqviminin islah edilmiş variantıdır. 4 oktyabr 1582-ci ildən tətbiq olunsa da ayrı-ayrı ölkələrdə bu təqvimə müxtəlif vaxtlarda keçilmişdir. Qriqori təqvimi də Yuli təqvimi kimi 12 aydan ibarətdir: yanvar, fevral, mart, aprel, may, iyun, iyul, avqust, sentyabr, oktyabr, noyabr və dekabr Yuli təvimi hər 400 ildə təxminən 3 gün qabağa qaçırdı. Məsələn, əgər eranın başlanğıcında - İusus Xristosun doğulduğu illərdə, gecə-gündüz bərabərliyi (başqa sözlə, Novruz bayramı) martın 23-nə düşübsə, 1600-cü ildə martın 11-nə təsadüf etməli idi (23-((1600:400)Х3)). Ona görə də Papa Qriqori təqvimdə islahat etməyə məcbur oldu və 4 oktyabr 1582-ci il tarixdən sonra İspaniya, İtaliya, Portuqaliya ərazisində elan edildi ki, heç də oktyabrın 5-i yox, əslində 15 oktyabrdır! Lakin provoslav məzhəbli xristianlar Papa Qriqorinin islahatını dərhal tanımadılar. Məsələn, Rusiya 1918- ci ilə qədər Qriqori təqviminə keçmədi və yalnız göstərilən ildə, Leninin dekreti ilə 31 yanvar 1918- ci il tarixdə Rusiyada elan edildi ki, bəs sabah heç də fevralın 1-i yox, əslində fevralın 13-üdür.
coğrafi
Böyük Britaniyanın paytaxtı Londondakı Qrinviç qəsəbəsində yerləşən Qrinviç rəssədxanasından keçən meridiana deyilir. Bu meridian sıfırıncı meridian adlanır. Əvvəllər sıfırıncı meridian İngiltərədə "Qrinviç meridianı" , Fransada "Paris meridianı" və Rusiyada "Pulkov meridianı" adlanırdı. 1884-cü ildə ABŞ konqresində sıfırıncı meridian "Qrinviç meridianı" qəbul olunmuşdur. Qrivna iqtisadi Qədim slavyanlarda boyunbağı, Ukraynada pul vahidi
tarixi
Prusiyada varlı kəndli Qrossmeyster siyasi
Almanca qros – böyük, meyster - ağa. Məsələn alman hərbi rahiblər ordenində böyük magistr Quberniya tarixi
Çar Rusiyası dövründə inzibati-ərazi vahidi. Quberniya inzibati-ərazi vahidi 1708-ci ildə yaranıb, 1917-ci ildə oktyabr çevrilişi zamanı ləğv olundu. Qəzalar isə 1929-30-cu illərdə ləğv olundu və rayonlaşma sistemi tətbiq olundu.
tarixi
Bir insanın başqa birinin malı və mülkü olmasıdır . Quldarlıq tarixi
İctimai-iqtisadi formasiya, sinfi cəmiyyətin ilk forması. Quldarlar sinfinin qullar sinfini istismar etməsinə əsaslanmışdı. Qullar nəinki istehsal vasitələri üzərində hakimiyyətdən məhrum idilər, onlar hətta özləri istehsalın bir şərti, "danışan əmək aləti" kimi öz ağalarına məxsus idilər.
coğrafi
Yalnız yuxarı enliklərdə müşahidə olunan təbiətin gözəl optiki hadisələrdən biridir. Əksər hallarda qütb parıltısı mavi-ağ olur və yalnız nadir hallarda çoxrəngli parıltıya təsadüf etmək olar. Qütb parıltısı Yer kürəsinə yerətrafı kosmik mühitdən geomaqnit sahənin güc xətləri istiqamətində hərəkət edən yüklü hissəciklərin atmosferin yuxarı qatların bombalaması nəticəsində yaranır. Qütb parıltısı bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edir və öz qeyri adi gözəlliyi ilə insanları valeh edir.
hüquqi
Qanuni, qanunla icazə (yol) verilən, açıq Lend-Liz haqqında qanun tarixi
II Dünya müharibəsində ABŞ-ın öz müttəfiqlərinə döyüş sursatı, texnika, xammal, neft məhsulları və s. verilməsini həyata keçirən 1941-ci ildə qəbul edilmiş dövlət proqramı idi. Ən çox yardım alan dövlətlər: B.Britaniya, SSRİ, Fransa, Çin
tarixi
Ölümcül Leyboristlər tarixi
Böyük Britaniyada "fəhlə" partiyası deyilən sağ sosialist partiyanın üzvləri Ləyaqət hüquqi
Şəxsin özünün mənəvi, əxlaqi və digər insani keyfiyyətlərinə verdiyi qiymətdir Liberal siyasi
Azad düşüncəli, güzəştə gedən Liberlizm siyasi
Cəryan fransız maarifçiləri və filosofları (J.J.Russo, Didro, Lametri), ingilis filosofları (C.Lokk, T.Hobbs) və utopik sosialistlərin yaradıcılığında yer almış " təbii hüquq " nəzəriyyəsinə və dövlətin yaradılması haqqındakı " ictimai müqavilə " təliminə əsaslanır. Əsas fikir bundan ibarətdir ki, insanlar dünyaya gələrkən hamısı bərabər təbii hüquqlara malik olurlar. Lobbiçilik siyasi
("Lobbi" – ingilis parlamentinin dəhlizi belə adlanır, buraya insanlar deputatlara qeyri-rəsmi təsir göstərmək üçün gəlirdilər) İctimai şüurda birmənalı qarşılanmır, həm pozitiv, həm neqativ məna daşıyır. Lobbiçiliyin ifrat neqativ ifadəsi müəyyən qrup və şəxslərin maraqlarının təmin olunması
Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 üçün hakimiyyət nümayəndələrinə qeyri-qanuni təzyiq edilməsi, rüşvət və korrupsiyadır.
siyasi
Yerli Lüğət (Sözlük) hüquqi
Müəyyən üslubla düzülən, mənası və ya tərcüməsi verilən və tələffüzü göstərilən sözlərin toplusudur. Müasir lüğətlər adətən əlifba sırası ilə düzülür. Lüğətlər praktik xarakter daşısa da, onlarda ədəbiyyat nəzəriyyəsinin inkişafı da öz əksini tapır və elmin normativ vəziyyətini əks edən mənbəyə çevrilir. İlk türk dilli lüğət Mahmud Kaşğarinin yazdığı "Divani lüğat it-türk"-dür. Lüteranlıq tarixi
Xristianlıqda protestantizm cərəyanlarından biri. Banisi Martin Lüter Madrid prinsipləri siyasi
Azərbaycanla Ermənistan arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll edilməsi üçün ATƏT-in Minsk qrupu tərəfindən hər iki tərəfə təklif olunan sülh modeli. Madrid prinsipləri münaqişənin həll edilməsində ən ideal sülh planı hesab olunur. Madrid prinsiplərinə əsasən Ermənistan tərəfdən işğal edilmiş və Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinə daxil olmayan 6 rayon Azərbaycana qaytarılmalı, daha sonra isə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin statusu müəyyən olunmalıdır. Bundan sonra regionda bütün kommunikasiyalar açılacaq, azad edilmiş torpaqların reabilitasiyası üzrə donor konfransı keçiriləcək. Regionda sülhməramlı müşahidəçilər yerləşdiriləcək, evlərinə qayıdan köçkünlərin təhlükəsizliyi təmin ediləcək. Növbəti mərhələdə Laçın və Kəlbəcər rayonları tamamilə azad edilir, azərbaycanlı icma Dağlıq Qarabağa qayıdır, bundan sonra Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində Dağlıq Qarabağın hüquqi statusu müəyyən edilir. Bu zaman Dağlıq Qarabağa Rusiya Federasiyası tərkibində Tatarıstan və Başqırdıstan modeli üzrə yüksək muxtariyyət statusu verilir.
tarixi
Dünyada ilk konstitusiya aktı olan Azadlıqların Böyük Toplusu 1215-ci ildə İngiltərədə qəbul olunmuşdur. Maxnoçuluq tarixi
1918-1921-də Ukraynada sovet hakimiyyətinə qarşı əksinqilabi anarxist qolçomaq hərəkat. Başçısı: N. Maxno Majoritar seçki sistemi hüquqi
(fransızca “majorite” “çoxluq” deməkdir) Majoritar seçki sistemində kim çoxluğun səsini qazanarsa o da seçilir. Azərbaycan Respublikasında seçki sistemi majoritar sistemə əsaslanır.Çox geniş yayılmış seçki sistemlərindən biri majoritar seçki sistemidir. Bu seçki sisteminə uyğun olaraq, deputatlığa (lat. «deputatus» - «göndərilmiş») namizəd seçkilərdə fərdi qaydada iştirak etməlidir və o, seçkili orqana deputat seçilmək üçün seçki dairəsi üzrə digər namizədlərə nisbətdə daha çox səs toplamalıdır. Səs çoxluğunun sayından asılı olaraq majoritar seçki sisteminin iki növü müəyyən edilir: mütləq səs çoxluqlu majorilar seçki sistemi və nisbi səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi. Mütləq səs çoxluqlu majoritar seçki sistemi seçki dairesi üzrə seçicilərin səslərinin yarıdan çoxunun, yəni 50%+l sesin toplanmasını tələb edir. Bu seçki sistemində qalib gəlməsi üçün namizəd seçki dairəsində çox böyük nüfuza malik olmalıdır. Sistemin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, deputat Məclisdə seçicilərin yarıdan çoxunun iradəsini təmsil etmək imkanına malik olacaqdır. Namizədlərdən heç biri tələb olunan səs çoxluğunu (50%+1) toplamadıqda, bir qayda olaraq, daha çox səs toplamış iki namizədin iştirakı ilə səsvermənin ikinci dövrəsi keçirilir. Səsvermənin ikinci dövrəsində daha çox səs toplayan namizəd parlamentə deputat seçilir. Sesvermənin bu dövrəsində nisbi səs çoxluqlu majoritar seçki sisteminin şərtləri tətbiq edilir.
Milli iqtisadiyyatın strukturunu və fəaliyyətini, eləcə də dövlətin həyata keçirdiyi siyasətin bu fəaliyyətə necə təsir etdiyini öyrənən elm sahəsidir. İqtisadiyyatın bu qolu fərdi bazarlar səviyyəsində deyil, iqtisadiyyatdakı fəaliyyəti, strukturu, davranışı və qərarverməni ümumilikdə öyrənir. Bura milli, regional və qlobal iqtisadiyyat daxildir. Mikroiqtisadiyyatla birlikdə, makroiqtisadiyyat iqtisadiyyat elminin ən ümumi iki sahəsini formalaşdırır. Makroiqtisadiyyat əsas göstəricilər: Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) (Ümumi Milli Məhsul (ÜMM)), işsizlik dərəcəsini,Qiymət İndeksləridir (İnflyasiya, ÜDM deflyatoru) ki, bununla da iqtisadi vəziyyət haqqında ümumi məlumatı verir. Həmçinin makroiqtisadiyyatda bir çox iqtisadi amillər (gəlir, istehsal, istehlak, işsizlik, inflyasiya, yığım, investisiya, beynəlxalq ticarət və beynəlxalq maliyyə) arasında qarşılıqlı əlaqəni və təsiri göstərmək üçün bir çox modellər mövcüddür. Əksinə, mikroiqtisadiyyat isə, fərdi agentlər: istehsalçılar, istehlakçılar, satıcılar və alıcılar üzərinə fokuslanır və onların bazarda qiyməti və miqdarı necə müəyyən etdiyini öyrənir.
tarixi
İnsana nifrət təbliğ edən burjua nəzəriyyəsi Manifest tarixi
Müəyyən mühüm siyasi hadisələr münasibəti ilə ali hakimiyyətin ahaliyə yazılı şəkildə təntənəli müraciəti Manufaktura tarixi
Əl əməyinə və əmək bölgüsünə əsaslanan kapitalist müəssisəsi Marşal planı tarixi
Avropanı bərpa proqramı, Soyuq müharibənin başlanması üçün real addım 1947-ci il iyunun 5-də dövlət katibi Corc Marşall özünün Harvard Universitetindəki çıxışında sonradan "Marşall planı" kimi məşhurlaşan planın konturlarını cızdı. Bu plan Avropanı dirçəltməklə, kommunizmin qabağına keçilməz bir sədd çəkdi. Mayn Dorf Bəyannaməsi (Moskva Bəyannaməsi) siyasi
2008-ci il noyabrın 2-də Rusiya dövləti başçısının “Mayn Dorf” iqamətgahında, üçtərəfli formatda görüş başa çatdıqdan sonra Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Ermənistan Prezidenti Serj Sarkisyan və Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedev Bəyannamə imzalamışlar. Bəyannamənin imzalanmasında ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri iştirak etmişlər. Rusiya Federasiyası Prezidentinin dəvəti ilə Azərbaycan Respublikasının, Ermənistan Respublikasının və Rusiya Federasiyasının prezidentləri 2008-ci il noyabrın 2-də Moskvada görüşərək, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin vəziyyətini və onun siyasi vasitələrlə, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri kimi Rusiyanın, ABŞ-ın və Fransanın vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında birbaşa dialoqun davam etdirilməsi yolu ilə həlli perspektivlərini konstruktivlik
Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 şəraitində konkret şəkildə və dolğun müzakirə edərək, 1. Bəyan edirlər ki, münaqişənin beynəlxalq hüququn prinsipləri və normaları, bu çərçivələrdə qəbul olunmuş qərarlar və sənədlər əsasında siyasi yolla həlli ilə Cənubi Qafqazda vəziyyətin sağlamlaşmasına və regionda sabitliyin və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsinin təmin olunmasına kömək edəcəklər ki, bu da regionda iqtisadi inkişaf və hərtərəfli əməkdaşlıq üçün əlverişli şərait yaradacaqdır. 2. ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərinin münaqişənin siyasi yolla həllinin əsas prinsiplərinin işlənib hazırlanması məqsədi ilə 2007-ci ilin noyabrın 29-da Madriddə tərəflərlə keçirilmiş görüşü və sonrakı diskussiyalar nəzərə alınmaqla, həmsədrlərin vasitəçilik səylərinin davam etdirilməsinin böyük əhəmiyyətə malik olmasını təsdiq edirlər. 3. Razılaşırlar ki, münaqişənin sülh yolu ilə həllinə nail olunmasının bütün aspektləri və mərhələləri hüquqi öhdəliklər yaradan beynəlxalq təminatlarla müşayiət edilməlidir. 4. Qeyd edirlər ki, Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin siyasi yolla həllinin razılaşdırılması üzərində işi davam etdirmək, o cümlədən gələcəkdə yüksək səviyyədə təmasların gedişində davam etdirmək barədə razılığa gəlmişlər və özlərinin xarici işlər nazirlərinə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri ilə qarşılıqlı əlaqədə danışıqlar prosesində gələcək addımları fəallaşdırmağı tapşırmışlar. 5. Münaqişənin həllinə dair səylər kontekstində etimadın möhkəmləndirilməsi üçün tədbirlərin reallaşdırılmasına şərait yaradılmasının təşviq olunmasını vacib hesab edirlər.
tarixi
İngiltərənin öz xadəgan titullarını ABŞ-da da saxlaması Mazaxizm
Özünə əzab Mediator iqtisadi Münaqişəli problemlər üzrə danışıqlarda vasitəçi
tarixi
Bakıda vəzifəsi qonaqları qarşılamaq olan xüsusi ayrılmış adam Mehri tarixi
Qərbi Azərbaycanın (indiki Ermənistan Respublikası) Zəngəzur mahalı ərazisində rayon Melanxolik ictimai
Bu tip insanlar isə sakit, ancaq həssasdırlar. Onlar heç nəyə biganə qalmırlar. Elə bu səbəbdən onlara münasibətdə ən kiçik diqqətsizlikdən belə tez inciyirlər. Kiçik bir qanqaraçılığı uzun müddət unuda bilmirlər. Dönə-dönə bu hadisəni xatırlayırlar, kədərlənirlər, öz aləmlərində ölçüb-biçirlər. Heç bir tip onlar qədər "yüz ölç, bir biç" məsləhətinə riayət etmir. Hər şeydən tez rənicdə olan melanxoliklər istənilən problemin qarşısında acizdirlər. Ən kiçik problemlə üzləşdikdə belə özlərini itirirlər, vəziyyətdən çıxış yolu tapa bilmirlər. Əslində, bu acizliyi onlar özü-özlərinə aşılayırlar. Çünki sözügedən tiplər bu dünyada ən çox özlərindən narazıdırlar. Özlərinin heç bir bacarığını dəyərləndirmirlər. Meliorasiya coğrafi
(lat. melioratio) Kənd təsərrüfatının və ya ərazinin ümumi sağlamlandırılmasının inkişafı üçün daha səmərəli şəraitlərin yaradılması məqsədilə ərazilərdə su rejiminin yaxşılaşdırılmasına istiqamətlənmiş tədbirlər sistemi. Meliorasiyanın əsas növləri: suvarma, su təminatı, torpaqların qurudulması, şoran torpaqların yuyulması, eroziyaya, çürümələrə, yuyulmalara, subasmalara və s. qarşı mübarizə, səpələnən qumların möhkəmləndirilməsi və həmçinin torpaqların fiziki-kimyəvi xassələrinin yaxşılaşdırması.
iqtisadi Müəyyən inzibati-təsərrüfat müstəqilliyi olan, istehsal, satış və xidmət sahələrində təşkiletmə və idarəetmə ilə məşğul olan peşəkar mütəxəssis Menecment iqtisadi Səmərəliliyi yüksəltmək və gəliri artırmaq məqsədilə istehsalatın idarə olunmasında tətbiq edilən stategiya,fəlsəfə,prinsiplər,üsullar,vasitələr və formaların çoxluğu. Menşevizm tarixi
RSDFP II-ci qurultayında (1903) yaranmış, marksizm-leninizmə düşmən olan xırda burjua cəmiyyəti Metaməlumatlar iqtisadi Statistik tədqiqatı təşkil edən bütün obyektlər, məlumat yığımının tərkibi və əhatəsi, aqreqasiya edilmiş statistik göstəricilərin hesablanma qaydaları və düsturları, statistik göstəricilərin tərifləri. Metropoliya tarixi
Müstəmləkəsi olan ölkə Məcəllə hüquqi
İctimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən vahid sistemləşdirilmiş qanunvericilik aktıdır. Məcəllələşdirmə ictimai münasibətlərin müəyyən sahəsini tənzimləyən qanunların sistemləşdirilməsi formasıdır. Məcəllələrin hüquqi qüvvəsi adi qanunlardan üstündür. Belə ki, əgər adi qanun norması ilə məcəllənin norması arasında ziddiyət (kolliziya) yaranarsa, bu halda məcəllədə təsbit edilmiş normaya üstünlük verilir. Məcəllə ayrı-ayrı hüquq sahələrinə aid olan normaları bir araya gətirir. Mündəricat verilməlidir. Məcəllələşdirilmiş normativ hüquqi aktın bölmələri ümumi və xüsusi hissələrdə birləşdirilə bilər.
hüquqi
Normativ hüquqi aktların forma və məzmun baxımından yenidən işlənməsi yolu ilə vahid normativ hüquqi aktlarda birləşdirilməsi Mədrəsə tarixi
Yaxın və orta şərq ölkələrində din xadimləri hazırlayan orta ruhani məktəbi Məhkəmə-Hüquq Şurası hüquqi
Azərbaycan Respublikasında məhkəmə sisteminin təşkilinin və hakimlərin müstəqilliyinin təmin edilməsi, vakant hakim vəzifələrinə hakim olmayan namizədlərin (bundan sonra - "hakim vəzifəsinə namizədlər") seçilməsinin təşkili, hakimlərin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi, onların iş yerinin dəyişdirilməsi, vəzifədə irəli çəkilməsi, intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi, habelə məhkəmələr və hakimlərlə bağlı digər məsələləri səlahiyyəti daxilində həll edən məhkəmə hakimiyyətinin özünüidarə funksiyalarını həyata keçirən orqan. Məhkəmə-Hüquq Şurası 2005-ci ilin fevral ayından fəaliyyətə başlamışdır. 15 nəfərdən ibarət оlan Şura əsasən hakimlərdən (9 nəfər) fоrmalaşmış, eyni zamanda оnun tərkibinə hakimiyyətin digər qоllarının, habelə məhkəmə prоsesində tərəf оlan prоkurоrluğun və vəkilliyin nümayəndələri daхil
Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 оlmuşlar. Hakimlərin ilkin və davamlı tədrisinin təşkili, fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi, iş yerinin dəyişdirilməsi, vəzifədə irəli çəkilməsi, intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi və onların fəaliyyəti ilə bağlı digər məsələlər bu orqanın səlahiyyətinə aid edilmişdir. Məhkəmə-Hüquq Şurası daimi fəaliyyət göstərən müstəqil orqandır və təşkilati, maliyyə, habelə hər hansı başqa cəhətdən qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarından, yerli özünüidarə orqanlarından, habelə hüquqi və fiziki şəxslərdən asılı deyildir. Məhkəmə-Hüquq Şurası qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları, Azərbaycan Respublikasının Vəkillər Kollegiyası, elmi təşkilatlarla qarşılıqlı fəaliyyət göstərir. Sədri Ədliyyə naziridir. Məxməri inqilab (Nəzakətli inqilab) siyasi
Çexoslovakiyada 1989-cu ilin 17 noyabrından 29 dekabrına qədər baş verən dinc və qeyri-zorakı inqilab. Çexoslovakiya Kommunist Partiyasının tək partiya hökumətinə qarşı tələbə və digər populyar nümayişlər üstünlük təşkil edən inqilab, partiyanın ölkə üzrə nəzarətinin dağılmasına və sonrakı Çexiyanın parlament respublikasına çevrilməsinə gətirib çıxardı. Mənbəşünaslıq tarixi
Tarixi mənbələrin tədqiqi və onlardan istifadə üsullarını işləyib hazırlayan köməkçi fənn, habelə həmin mənbələrin özü; məxəzşünaslıq Mərzban tarixi
Sanilər dövründə Azərbaycanda canişin Mətbuat siyasi
Dünyada 4-cü hakimiyyət kimi qəbul olunur Miatsum siyasi
İlhaqçılıq, Azərbaycan torpaqları hesabına “birləşmiş” erməni dövlətinin yaradılması ideyası Bu ideyanı ortaya atan erməni millətçiləri buna Miatsum (ermənicə birləşmə) adı vermişdilər. Miatsum ideyasına əsasən Qarabağ Ermənistana birləşdirilməli, Ermənistan və Qarabağda yaşayan azərbaycanlılar isə öz ata baba torpaqlarından qovulmalı idilər. Mikado tarixi
Yaponiya imperatorunun titulu Mikalogiya tarixi
Biologiyanın bir bölməsi, göbələklər haqqında elm Miqrasiya coğrafi
Əhalinin yerdəyişməsi Milad bayramı tarixi
Hər il İsanın doğulmasının qeyd edilməsi üçün, əsasən 25 dekabrda keçirilən, geniş mədəni ənənələri olan və bütün dünyada həm də qeyri-xristian olan milyonlarla insan tərəfindən qeyd edilən bayramdır. Müasir bayram ənənələrinə hədiyyə vermə, Milad musiqisi və tamaşaları, Milad açıqcalarının verilməsi, kilsə mərasimi, xüsusi yemək, Milad ağacı, Milad işıqları, doğulma səhnələri, girlandalar, çələnglər, zınqırovlar da daxil olmaqla Milad bəzəkləri daxildir. Həmçinin bayrama xas olan, Milad ərəfəsində uşaqlara hədiyyələr paylayan və sabit görünüşü olan Milad ata, Müqəddəs Nikolay, Şaxta baba, Santa Klaus, Körpə İsa kimi fiqurlar da vardır. Hədiyyə bağışlama və digər ənənələrinə görə, Milad həm xristian, həm də qeyri-xristian ölkələrində iqtisadiyyata ciddi təsir göstərərək, canlanma və inkişafa səbəb olur.
tarixi
I-ci dünya müharibəsi ilə II-ci dünya müharibəsi arasindakı dövrdə olmuş beynəlxalq təşkilat Milli Parklar coğrafi
Xüsusi ekoloji, tarixi, estetik və digər əhəmiyyət daşıyan təbiət komplekslərinin yerləşdiyi və təbiəti mühafizə, maarifçilik, elmi, mədəni və digər məqsədlər üçün istifadə olunan təbiəti mühafizə və elmi-tədqiqat idarələri statusuna malik olan ərazilərdir.
tarixi
Özgə torpağını istila etmək, müstəmləkələr ələ keçirmək Mineral sular coğrafi
Aktiv kimyəvi komponentlərlə və qazlarla zəngin olan təbii sudur. Yerin təkindən gələn yeraltı sular təbii bulaqlar vasitəsilə yer üzərinə çıxır və bu sulara mineral sular deyilir. Bu suların tərkibində yüksək miqdarda qazlar, kimyəvi elementlər və onların birləşmələri olur və öz radioaktivliyi ilə seçilir. Bir çox mineral sular müalicə məqsədi ilə istifadə edilirsə, bəziləri süfrə suları kimi tətbiq edilir. Müalicəvi sulara İstisu, Yesentuki 4, Yesentuki 17, Mahaçkala suları, süfrə sularına Narzan, Yesentuki 20, Kiyev suları və s. Badamlı, Borjomi, Cermuk, Turşsu həm müalicəvi, həm də süfrə sularına aiddir. Mineral su mənbələrinin əksəriyyəti Şimalı Qafqazda, Zaqafqaziyada, Ukraynada, Krımda və az miqdarda Orta Asiyadadır.
iqtisadi Qanunvericiliklə ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əməkhaqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosial normativ Minimum istehlak səbəti hüquqi
İnsanın sağlamlığının və həyat fəaliyyətinin minimum səviyyəsi üçün zəruri olan ərzaq, qeyri-ərzaq malları və xidmətlərin elmi normalar əsasında müəyyən edilmiş toplusu (“Yaşayış minimumu haqqında” Qanundan) Əhalinin sosial durumunu müəyyənləşdirən əsas göstəricilərdən biri də minimum istehlak səbətinin dəyəri və aylıq minimum gəlirdir. Bu yaxınlarda Nazirlər Kabineti minimum istehlak səbətinin tərkib və strukturunda dəyişikliklər etmək barədə qərar qəbul edib. Qərarı baş nazir Artur Rəsizadə imzalayıb. Sənədə əsasən, 23 iyun 2005-ci il tarixli № 118 qərarla təsdiq edilən minimum istehlak səbətinin tərkibi yeni redaksiyada verilir. Minimum istehlak səbətinin hesabı əhalinin üç kateqotiyası üzrə aparılır: əmək qabiliyyətli əhali, pensiyaçılar və 0-14 yaş arası uşaqlar. Minsk Qrupu hüquqi
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsi ilə həlli üçün yaradılmış qurumdur. ATƏT-in Nazirlər Şurasının 1992-ci ilin 24 martında Helsinkidə keçirilmiş görüşündə yaradılmışdır. Azərbaycan, Ermənistan, Rusiya Federasiyası, Amerika Birləşmiş Ştatları, Fransa, Polşa, Almaniya, Türkiyə, Belarus, Finlandiya və İsveç qrupun üzvləridir. Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 1994-cü ildə ATƏT-in Budapeşt sammitində həmtəsisçilik institutu yaradıldı və onun ilk həmsədrləri Rusiya və əvvəlcə Finlandiya, sonra isə İsveç oldu. 1996-cı ilin dekabrından onun üç – Rusiya, ABŞ və Fransa həmsədrləri var. Qrupun əsas vəzifəsi Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə aradan qaldırılmasına və Dağlıq Qarabağ probleminin dinc vasitələrlə həll edilməsinə bilavasitə kömək etməkdir. Bu günə kimi ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyəti heç bir nəticə verməmişdir. Molla Nəsrəddin tarixi
Azərbaycan dilində satirik, populyar jurnal. İlk sayı 1906-cı il aprelin 7-də Tiflisdə işıq üzü görüb. Monarxiya siyasi
(yunanca – təkhakimiyyətlilik) Elə bir idarəetmə formasıdır ki, burada ali hakimiyyət vətəndaşların iradəsindən asılı olmayaraq tam və ya qismən bir mütləq dövlət başçısının (imperator, kral, sultan, şah və s.) əlində cəmləşmişdir. Monarxiyanın xusisiyyətləri: hakimiyyət vərasət yolu ilə ötürülür; müddətsiz olaraq həyata keçirilir; əhalinin iradəsindən asılı deyil. Monoqamiya tarixi
Tək kəbinlik, biravadlıq Monoton siyasi
Yeknəsək, eyniton Moratorium hüquqi
(lat. moratorius — ləngitmə, təxirəsalalma) Mülki hüquqda — hökumət tərəfindən müəyyən edilmiş öhdəlik müəyyən müddətə və ya hansısa fövqalədə hadisənin sonuna qədər yerinə yetirilməsinin təxirə salınması (məsələn, müharibə, təbii fəalakət). Beynəlxalq hüquqda — dövlətin öhdəliklərini yerinə yetirilməsi vaxtının geri çəkilməsi, yaxud hər hansı bir hərəkətdən imtina edilməsi. Moratorium siyasi
Öhdəliklərin yerinə yetirilməsi vaxtının geri çəkilməsi, yaxud dövlətin öz hökumətinin rəsmi olaraq müəyyənləşdirilmiş təşəbbüsü ilə, yaxud beynəlxalq sazişlər nəticəsində hər hansı bir hərəkətdən imtina etməsi. müəyyən müddət üçün, yaxud xüsusi şərait dövründə elan olunur. ümumi yaxud qismən ola bilər. Motivasiya tarixi
İnsanı hərəkətə gətirən güc və hərəkətlərin istiqamətini müəyyənləşdirən, onların düşüncələri, ümidləri, inamları, arzu, tələbat və qorxularıdır. Motivizasiya siyasi
Səbəb Musson küləkləri coğrafi
Dövrü xarakter daşıyan küləklər Müddəa hüquqi
Müəyyən şəxslərə ünvanlanan rəsmi xarakterli göstərişlərdir. Normativ və q-normativ aktlarda əks olunur.
Mülk tarixi
Xilafət vaxtı yerli feodalların irsi mülkiyyətində olan torpaqlar idi. Mülki hüquq hüquqi
Fiziki və hüquqi şəxslərin hüquqi vəziyyətini, onların əmlak və şəxsi qeyri əmlak hüquqlarının əmələ gəlməsi əsaslarını və həyata keçirilməsi və xitam verilməsi qaydasını müəyyənləşdirən, müqavilə və digər əsaslar üzrə yaranan öhdəlik münasibətlərini və digər əmlak və şəxsi qeyri əmlak münasibətlərini tənzimləyən hüquq sahəsidir. Mülki məcəllə hüquqi
Mülki Məcəllə mülki hüquq normalarını əks etdirən digər məcəllə və qanunlarla ziddiyyət təşkil etdikdə Mülki Məcəllə tətbiq edilir. Mülki prosessual hüquq hüquqi
Mülki işlər üzrə ədalət mühakiməsi həyata keçirilməsi ilə əlaqədar məhkəmə ilə tərəflərin və prosesin digər iştirakçıları arasında yaranan, mülki prosessual hüquq münasibətlərini və mülki işə məhkəmə baxışı zamanı həyata keçirilən prosessual hərəkətləri nizamlayan hüquq normalarının sistemi və hüquq sahəsidir. Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB) tarixi
İlkin dövrdə 3 dövlət- Rusiya, Ukrayna, Belorusiya tərəfindən qurulmuşdur. MDB-nin qurulması haqqında ilkin razılıq 1991-ci il dekabrın 8-də qəbul edilmişdir. Bu dövlətlər SSRİ-nin dağılmasının (SSRİ faktiki olaraq 25 dekabr 1991-ci il Qorbaçovun istefasından sonra dağıldı) labüdlüyünü anlayır və öz aralarında sonralar siyasi, iqtisadi, mədəni əlaqələri genişləndirmək üçün bu qurumu təşkil etdilər. Həmçinin MDB SSRİ-nin "mədəni dağılmasını", onun mülklərinin keçmiş İttifaq ölkələri arasında paylaşdırmaq üçün təşkil edilmişdi. Daha sonralar Azərbaycan, Ermənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Moldaviya, Tacikistan, Türkmənistan, Özbəkistan 21 dekabr 1991-ci ildə Alma-Atada Rusiya, Ukrayna və Belarusiya ilə birlikdə MDB-yə qoşulmaq haqqında razılığa gəldilər. Azərbaycan Parlamenti bu qərarı yalnız 1993-cü ilin sentyabrında ratifikasiya etdi və MDB-nin tam hüquqlu üzvü oldu. 1993-cü ilin oktyabrında MDB-yə üzv qəbul edilən Gürcüstan 2008-ci ilin avgust ayında Rus ordusunun Gürcüstana daxil olmasından sonra həmin qurumun üzvlüyündən çıxdı. Türkmənistan 2005-ci ildən MDB-də müşahidəçi kimi fəaliyyət göstərir. Ukrayna 2014-ci ilin mart ayında Rus ordusunun Krıma daxil olmasından sonra həmin qurumun üzvlüyündən çıxdı. Müttəfiq respublika hüquqi
Keçmiş SSRİ-nin tərkibində olan respublikaların statusu Nabukko qaz- boru kəməri iqtisadi (planlaşdırılır) Xəzər bölgəsi və Orta Şərq təbii qaz ehtiyatlarını Avropa bazarlarına çatdırmağı nəzərdə tutan qaz kəməri layihəsi. 3300 kilometrlik bu boru xətti layihəsində OMV (Avstriya), Bulgargaz (Bolqarıstan), MOL (Macarıstan), Transgaz (Rumıniya) və BOTAŞ (Türkiyə) iştirak edir. Alman RWE Qaz Şirkəti 5 fevral 2008-də Vyanada təşkil olunan iclasda Nabukkonun altıncı ortağı olmuşdur. Boru kəmərinin çəkilməsinin məqsədi Avropanın Rusiyadan qaz alışında asılılığını azaltmaqdır. Layihə Avropa Birliyi ölkələri və ABŞ tərəfindən dəstəklənir və Rusiyanın Qazprom şirkətinin
Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 həyata keçirmək istədiyi Cənub axını layihəsinə rəqib qismində görülür. Lakin bəzi ekspertlər boru kəməri üçün lazım olan miqdarda təbii qaz ehtiyatlarının olmadığından ehtiyat edirlər. Layihənin əsas xammal tədarükçüsünün Azərbaycan, Türkmənistan və Misirin də həmçinin layihənin təchizatçısı olması ehtimal edilir. Bolqarıstandan başlayıb Rumıniya, Macarıstandan keçərək Avstriyaya qədər uzanması planlaşdırılan bu xəttin ümumi uzunluğu 1 329 km-dir. Nabukko Təbii Qaz Boru Xəttinin minimum 10, maksimum 23 milyard barrel illik daşıma həcminə sahib olması və 2018-ci ildə istismara verilməsi nəzərdə tutulur. Neofaşizm siyasi
II Dünya müharibəsindən sonra ləğv edilmiş faşist təşkilatlarının yeni varisi Nikson şoku iqtisadi 15 avqust 1971-ci ildə ABŞ prezidenti Riçard Nikson çıxış edərək dolların qızılla təminatının tamamilə dayandırılmasını elan etdi. ABŞ qızıl standart sistemindən çıxdı. Nival sahə coğrafi
Buzlaq Nizamnamə hüquqi
Nizamnamələrin, əsasnamələrin, təlimatların, reqlamentlərin və qaydaların hüquqi qüvvəsi onları təsdiq edən normativ hüquqi aktın hüquqi qüvvəsi ilə müəyyən edilir. Nobel mükafatı tarixi
Dəyərli elmi tədqiqatlar, inqilabi ixtiralar, mədəniyyətə və ya cəmiyyətin inkişafına edilən zəngin töhfəyə görə 1901-ci ildən verilən nüfuzlu beynəlxalq mükafat 27 noyabr 1895-ci ildə Alfred Bernard Nobelin (1833-1896) vəsiyyəti əsasında təsis edilmişdir. Alfred Nobel 1833-cü il oktyabrın 21-də İsveçin Stokholm şəhərində, mühəndis ailəsində anadan olmuşdur. O, kimyaçı, mühəndis və ixtiraçı kimi tanınmışdır. Əldə etdiyi gəlirin böyük hissə onun 355 ixtirasının (dinamit, tüstüsüz barıt) payına düşür. Nobel mükafatının məbləği hal-hazırda təxminən $1mln. 450 min-ə bərabərdir. Mükafat Alfred Nobelin vəsiyyətinə əsasən aşağıdakı 5 sahə üzrə verilməlidir: Nobel Kimya Mükafatı (ilk mükafatı Yakob Vant-Hoff almışdır) Nobel Fizika Mükafatı (ilk mükafatı Vilhelm Rentgen almışdır) Nobel Tibb və Fiziologiya Mükafatı Nobel Ədəbiyyat Mükafatı (ilk mükafatı Sülli-Prüdom almışdır) Nobel Sülh Mükafatı (ilk mükafatı Anri Dühan almışdır) Nobel İqtisadiyyat Mükafatı 1969-cu ildən İsveç Bankının təşəbbüsü ilə verilir Nominal iqtisadi Qiymətli kağızların (səhmlərin, istiqrazların, kağız pulların) üzərində göstərilən qiymət
coğrafi
Xəzri küləyi Normativ aktlar hüquqi
Dövlət (NK, mərkəzi və yerli İH orqanlar) və yerli özünüidarə tərəfindən qəbul edilən bir qrup insanlar (məhdud subyektlər dairəsi) üçün məcburi davranış qaydalarını əks etdirir. Müvəqqəti xarakter daşımır, dəfələrlə tətbiq olunmaq üçün nəzərdə tutulur. Fərmana uyğun gəlməlidir.
hüquqi
Dövlət orqanları tərəfindən və ya referendum yolu ilə qəbul edilmiş, hamı üçün məcburi davranış qaydalarını əks etdirən, qeyri-müəyyən subyektlər dairəsi üçün və dəfələrlə tətbiq olunmaq üçün nəzərdə tutulmuş rəsmi sənədlərdir. Daxildir: Konstitusiya, Referendum aktı, qanunlar, fərmanlar, NK qərarları, mərkəzi İH orqanlarının normativ hüquqi aktları. Normativ hüquqi aktlar hüquqa və haqq-ədalətə (bərabər mənafelərə bərabər münasibət) əsaslanmalıdır. Bir sıra hallarda dövlət proqramına əsaslanır. Əsas növü qanundur. Səlahiyyətli şəxs tərəfindən imzalanıb, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edilərək rəsmiləşdirilir. Normativ hüquqi aktlar dərc edildikdən sonra tətbiqi və icrası məcburidir. Normativ xarakterli akt hüquqi
Dövlət və ya yerli özünüidarə orqanları tərəfindən qəbul edilmiş, məhdud subyektlər dairəsi üçün məcburi davranış qaydalarını əks etdirən və dəfələrlə tətbiq olunmaq üçün nəzərdə tutulmuş aktlardır. Daxildir: Konstitusiya Məhkəməsinin qərarları, MSK qərar, təlimat və izahları, Mərkəzi Bankın qərarları, Məhkəmə-Hüquq Şurasının qərarları, MTRŞ qərarları, bələdiyyə qərarları, yerli İH orqanlarının qərarları. Normativ xarakterli aktlar onların icra olunmamasına görə məsuliyyət müəyyən edə bilməz. Normativ xarakterli aktlar müvafiq normativ hüquqi akt əsasında qəbul edilməlidir və onun müvafiq normasına istinad etməlidir. Nou-hau hüquqi
(ing. know how, bilirəm necə) Kommersiya sirri ilə qorunan bilən istənilən xarakterli məlumat (ixtira, orjinal texnologiya, bilik, bacarıq və s.). Onlar alınıb-satıla bilər və rəqib üzərində üstünlük əldə etməyə imkan verir. Bu müəyyən informasiya, düsturlar, sxemlər, fəaliyyət alətləridir. Bəzi ölkələrdə bura patentlər və üstünlük əldə etməyə imkan verən informasiya da daxildir. Müəllif əvvəlcə patent alır, nou-hau paketi əldə edir və müvafiq hüquqi sığorta ilə təmin edilir. Nou-hau və nou-nou eyni anlayışlardır. Novruz tarixi
“Novruz” fars sözü olub “yeni gün” deməkdir. Novruz astronomik baxımdan yazın başlandığı, gecə ilə gündüzün bərabər olduğu gündür. Bir çox ölkələrdə xalq arasında populyarlığına görə, 2009-cu ildə UNESCO Novruz bayramını dünyanın mədəni irsi siyahısına saldı. 2010-cu ildə BMT mart ayının 21-ni Beynəlxalq Novruz Günü elan etdi. Türkiyədə, İraqda, Suriyada, İranda yaşayan 30 milyon kürd üçün Novruz nəinki bayramdır, həm də milli birlik, milli mübarizə simvoludur. Türkiyədə Novruzun bayram olunması Avropa Birliyi tələbi ilə 2000-ci ildən qanuniləşib. Numizmatika tarixi
Sikkələr, onların zərb tarixi, qiyməti, istifadə edilmə müddəti, nominal və həqiqi dəyərlərini öyrənən elmdir.
Oferent iqtisadi Saziş bağlamaq təklifi ilə çıxış edən şəxs, yəni saziş bağlamaq üçün bütün şərtləri göstərməklə rəsmi təklif verən şəxs. Tərtibçi: Elçin Cəfərov , versiya 15.04 Oferta iqtisadi Komersiya təcrübəsində satıcının yazılı təklifi. Adətən güman edilən alıcıya göndərilir və burada satıcının müəyyən şərtlərdə partiya mal satacağı bildirilir. Oliqarxiya siyasi
Az adamın hakimiyyəti Onomastika tarixi
Dildə mövcud olan xüsusi adların hamısı Opponent siyasi
Qarşı tərəf Orhus Konvensiyası coğrafi
25 iyun 1998-ci ildə Danimarkanın Orhus şəhərində qəbul edilmiş "Ətraf mühit ilə bağli məsələlərdə məlumatın əldə edilməsi, ictimaiyyətin qərar qəbul edilməsində iştirakı və ədalət məhkəməsinin açıq keçirilməsi haqqında" BMT-nin konvensiyası. Azərbaycan Respublikası 1999-cu ildə bu Konvensiyaya qoşulmuşdur. Orhus Konvensiyası ətraf mühit hüquqları ilə insan hüquqlarını birləşdirən bir müqavilədir. Bu Konvensiyanın qəbul edilməsi əhalinin ekoloji, o cümlədən bioloji müxtəliflik haqqında məlumatlandırılmasına əlverişli şərait yaratmışdır. Orta aylıq əmək haqqı hüquqi
Orta aylıq əmək haqqına pul və natura formasında aşağıda göstərilən ödəmələr daxil edilir: • işlənilmiş və işlənilməmiş vaxta görə günəmuzd işçilərin əmək haqqı; • illik və birdəfəlik həvəsləndirici ödəmələr; işəmuzd işçilərin əmək haqqı və işlənilməmiş vaxta görə ödəmələr; • iş vaxtından artiq vaxtda görülən işə, gecə vaxtı, çoxnövbəli iş rejiminə və bayram günlərində görülən işə görə əlavələr; • fasiləsiz iş stajina və xüsusi ixtisasa görə əlavələr; • rayon tənzimlənməsi ilə şərtləndirilən, dağlıq və ağır iqlim şəraitinə görə əlavələr; • əlverişsiz, ağır, zərərli, habelə xüsusilə ağır və zərərli əmək şəraitində işə görə əlavələr.
hüquqi
İşçiyə vəzifəsi (peşəsi) üzrə işəgötürən tərəfindən ödənilmiş məvacib və onun tərkibinə daxil olan ödənclərin müəyyən olunan məbləğdir. Əmək məzuniyyəti dövrü üçün verilən əmək haqqı istisna olmaqla, qalan bütün hallarda işçinin orta əmək haqqı ödənişdən əvvəlki 2 təqvim ayı ərzində qazandığı əmək haqqının cəmi həmin aylardakı iş günlərinin sayına bölünməklə bir günlük əmək haqqı tapılır və alınan məbləğ əmək haqqı saxlanılan iş günlərinin sayına vurulmaqla müəyyən edilir. 2 aydan az işləmiş işçilər üçün orta aylıq əmək haqqı aşağıdakı qaydada hesablanır: işçinin faktik işlədiyi günlər ərzində qazandığı əmək haqqını həmin günlərə bölməklə bir günlük əmək haqqı müəyyən edilir, alınan məbləğ əmək haqqı saxlanılan iş günlərinin sayına vurulur. Orta əmək haqqı müəyyən aylıq tarif (vəzifə) maaşı, əlavələr və mükafatlar da hesaba alınır. İstehsalat vahidlərinin işçi qüvvəsi tərəfindən göstərilən xidmətin orta qiyməti işçilərin orta əmək haqqı ilə ölçülür. Əmək haqqı ümumi ödəmələrə aiddir (qanunvericiliyə uyğun olaraq vergilər və digər tutulmalar çıxılmadan göstərilir) və işlənilmiş vaxta görə işəgötürən tərəfindən pulla ödənilən mükafatdır. Natura formasında ödənilən əmək haqqı – bazar qiymətləri ilə axırıncı tarixi qeyd olunmaqla işçilərə verilmiş ərzaq yaxud malların (işin, xidmətin) dəyərini təsvir edir, bu malların (işlərin, xidmətlərin) qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənirsə, onda pərakənd qiymətləri əsasında hesablanır. 2013 noyabr – 419 AZN
coğrafi
Asiyada coğrafi region. Coğrafi baxımdan Zaqafqaziya, Kopetdağ, Kiçik Asiya, İran yaylası, Mesopotamiya, Ərəbistan yarımadası və Levantı əhatə edir. Siyasi baxımdan isə Yaxın Şərq (Afrikadakı ərazilər istisna olmaqla), Orta Şərq və Cənubi Qafqaz nəzərdə tutulur.
coğrafi
Özəlləşmə iqtisadi İstehsal vasitələri üzərində mülkiyyətin dövlətdən müəssisə kollektivi üzvlərinin əlinə keçməsi.
coğrafi
Cənubi Avropanın ən böyük düzənliyidir. Paleoqrafiya tarixi
Qədim yazılı abidələrin müəllifinin müəyyən edilməsini, bu yazılı abidələrin yaranma tarixini və yerini, onun qrafik formalarının inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənən köməkçi tarixi-filoloji fənn Paritet siyasi
Birgə əsaslarla Parlament siyasi
Hakimiyyətin ali təmsilçi orqanıdır. Orta əsrlər Avropada yüksək təbəqələrin nümayəndələrdən formalaşan məşveret və qanunveridiçi orqanı idi. Müasir mənasını 17-19 əsr burjua inqilablarından sonra almışdır. Parlamentarizm cəmiyyətin dövlət idarəçilik sistemidir. O, parlamentin başqa hakimiyyət qanadlarına münasibətdə üstün mövqeyə malik olması ilə yanaşı, qanunverici və icraedici funksiyaların dəqiq şəkildə müəyyənləşdirilməsi ilə xarakterizə olunur. Azərbaycanda parlament 1995-ci ildə yaradılmış Milli Məclisdir. Parnik effekti coğrafi
Günəşin istilik enerjisinin xeyli hissəsinin yer üzərində tutulmasıdır. Atmosferin cüzi hissəsini – 0,03%-ni təşkil edən karbon qazı onun temperaturunu 5-6 0 S artırır. XX əsrin 70-ci illərində sübut edilmişdir ki, digər qazlar karbon qazından daha kiçik miqdarlarda, hiss olunan parnik effektlər verirlər. Bu illərdə aparılan eksperimentlər təsdiq etmişdir ki, karbon qazının iki dəfə artırılması nəticəsində qlobal iqlimin 2-40 S, şimal yarımkürənin qütb oblastında isə 6-80 S çox istiləşməsi mümkündür. Parnik qazlarının, xüsusilə də karbon qazının atmosferə atılması ardıcıl olub artmaqda davam edir. Sonuncunun mənbəyi – kömürün və digər karbon tərkibli yanacaqların, neftin, qazın və onların törəmə məhsullarının ilk öncə, benzinin yanmasıdır. Parnik effektini artıran digər qazların – metanın, azot oksidlərinin, halogen – karbohidrogenlərin tullantısı böyük sürətlə artmaqda davam edir. Bəzi rəylərə görə, son illərə 15-20% parnik effekti düşür. Təkcə 1988-ci ildə tropik meşənin məhv edilməsi nəticəsində atmosferə 5,5 milyard ton karbon atılmışdır. Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
|