Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi

 
Kerakli asbob va materiallar: Mikroskop, lupa, buyum va qoplag’ich oynalar, buyum oynasi, 
qoplag’ich oyna, suvdon pintset, igna. 
Ishni bajarish tartibi. 
 
Jo‘ka o‘simligining tayyor preparati mikroskopning kichik obyektivida kuzatiladi. Poyaning 
asosiy kismlari: po‘stloq, kambiy, yog‘ochlik va o‘zak topiladi. Jo‘ka poyasi bir necha qator 
hujayradan tashkil topgan po‘kak bilan qoplangan, uning ustida oigan epidermis qoldiqlarini 
ko‘rish mumkin. Po‘stloq tarkibiga esa birlamchi va ikkilamchi po‘stloq kiradi. Kollenxima, 
assimiliatsion parenxima va endoderma topiladi. Ikkilamchi po‘stloq (lub) endoderma va kambiy 
orasida joylashadi. Unda asosiy lub va ular orasidan oigan o‘zak nurlari boiadi. Lub qalin va 
yupqa qobiqli boiadi va ular navbatlashadi. Yupqa qobiqli lub elaksimon nay, yoidosh 
hujayralar, lub parenximasidan iborat. Qalin qobiqli lub esa bir-biriga mahkam yopishgan lub 
tolalaridan iborat boiib, uning qobig‘ini qalinligidan ajratib olish mumkin. o‘zak nurlari 
ikkilamchi qobiqda biroz kengayadi. Ular o‘zakdan yoki yog‘ochlikdan boshlanib,asosiy 
parenxima hujayralaridan iborat boiadi. Oziq moddalami saqlash va o‘tkazish vazifalarini 
bajaradi. Ikkilamchi to‘qimadan keyin kambiy halqasi joylashadi. Uning hujayralari ingichka 

---

to‘g‘ri burchak shaklda boiadi. Preparetda ana shunday hujayralaming bir necha qatorini ko‘rish 
mumkin. Bu hujayralar faqat kambiy hujayralari boimasdan, ayrimlari kambiydan hosil boigan 
hujayralardir. Kambiy boiinib, ikkilamchi po‘stloq va yog‘ochlikni hosil qiladi. Yog‘ochlik 
ancha tez hosil boiadi. Yog‘ochlik o‘rganilayotganda yillik halqalami topib, ulaming sonini 
hisoblash kerak. Yillik halqalaming hujayralari bahorda yirik, kuzda esa mayda boiadi. Yirik 
hujayralar, asosan, nay va traxedlar, maydalari esa yog‘ochlik tolalari va ingichka traxoidlardan 
iborat. Bundan tashqari, yog‘ochlik tarkibiga yog‘ochlik parenximasi ham kiradi. Yog‘ochlik 
orqali ingichka o‘zak nurlari o‘tadi. Poyaning o‘rtasida o‘zak joylashgan. U, asosan, yirik va 
siyrak joylashgan asosiy parenxima hujayralaridan iborat. Yosh poyalarda o‘zak zaxira oziq 
moddalami to‘plash uchun xizmat qiladi. Poyaning bir qismi chizilib, undagi po‘stloq, kambiy 
yog‘ochlik, o‘zaklari belgilab qo‘yiladi. Shuningdek, epidermis, po‘kak birlamchi 
po‘stloq, elaksimon naylar, lub tolalari, o‘zak nurlari 
va yog‘ochlikning yillik halqalari ham 
alohida ko‘rsatib qo‘yiladi.