Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

 
 
Memorial - order shakli. 
Buxgalteriya hisobining memorial-order shakli hozirgi vaqtda kam foydalanib asosan, 
kichik korxonalarda va davlat muassasalarida qo‘llaniladi. «Memorial» so‘zining ma’nosi 
«xotira yoki esdalik» demakdir. Memorial - order shakli asosida yuritiladigan buxgalteriya 
hisobi shaklida hujjatlar qayta ishlanishi va hisob registirlarida aks ettirilishi ketma ketligi 
keltirilgan. 
Ushbu buxgalteriya hisob shaklini o‘ziga xos xususiyati shundaki, xo‘jalik jarayonlarning 
yozish uchun sintetik va analitik hisob uchun maxsus jamg‘arma aylanma qaydnomalardan 
foydalanadi.
Buxgalteriyaga topshirilgan dastlabki hujjatlar xar tomonlama tekshirilgach, sintetik va 
analitik hisob maxsus aylanma qaydnomalari to‘ldiriladi: bunday jamg‘arma aylanma 
qaydnomalari asosiy vositalar , asosiy vositalarning; pul mablag‘lari va qo‘yilmalar, ishlab 
chiqarish zahiralari va tayyor mahsulot; ishlab chiqarish xarajatlari, mol etkazib beruvchilar 
bilan hisoblashish, mehnat haqi yuzasidan hisob kitoblar, byudjet bilan, ijtimoiy sug‘urta 
tashkilotlari bilan hisob kitoblar, mahsulot(ish, xizmat) sotish va boshqa schetlar uchun tashkil 
etiladi. 
YUqorida keltirilgan qaydnomalar va sintetik hisob registrlari asosida memorial orderlar 
tuziladi.
Memorial - orderda yozilgan ma’lumotlar xar oyda « bosh kitob jurnaliga» tarqatiladi. o‘z 
navbatida «bosh kitob» jurnali asosida oborot va qoldiq summalar aniqlanadi, shundan so‘ng, 
schetlardagi qoldiq summalari tegishli tartibda hisobot boshqa shakllarida yoziladi. « bosh kitob» 

---

dagi schetlar debet oborotlari yig‘indisi, ular kredit oborotlari yig‘indisi bilan shuningdek , 
«order bo‘yicha summalar» qatori jami bilan teng bo‘lmogi zarur.
Memorial -order buxgalteriya hisob shaklini qo‘yidagi afzalliklari mavjud: 
1.
hisob jarayonlarini qat’iy ketma-ketligi
2.
Registrlar andozaviy shakllaridan foydalanishni imkoniyati mavjudligi. 
3.
hisob texnikasini oddiyligi va tushunarligi
4.
Buxgalteriya xodimlari malakasiga ko‘ra, hisob ishlarini taqsimlash imkoniyatini 
mavjudligi.
Memorial-order shakli yuqoridagi afzalliklarga ega bo‘lishi bilan birga, ba’zi bir 
kamchiliklarga egadir: 
1.
hisob ishlarini ko‘p mehnatliligi; 
2.
Analitik va sintetik hisobni alohida yuritilishi, ya’ni hisobni alohida yuritilishi 
natijasida sintetik hisobdan analitik hisobni orqada qolishi vujudga keladi; 
3.
Turli hisob registirlarda bitta xo‘jalik jarayonini qayta, qayta yozilishi. 
Quyida memorial-order shaklida ishlatiladigan hisob registrlarini keltirib o‘tamiz: 
Memorial - order 1 «Kassa» 
2005 yil oktyabr oyiga. 
N Jaraen sodir 
bo‘lgan 
vaqt 
Jaraen mazmuni 
Korrespondent schet 
Summa 
Debet
Kredit 
1 02.10.05 
hisobdor shaxsdan ishlatilmay qolgan 
xizmat qilgan safari summalari qabul 
qilindi. 
5010
4220 
10 000 
2 04.10.05 
Xodimni korxonaga etkizgan zarar 
summalari qabul qilindi. 
5010 
4730 
12 000 
3 17.10.05 
Mehnat haqi berish uchun hisoblashish 
schetidan pul olindi. 
5010 
5110 
780 000 
4 18.10.05 
Tovarlarni 
naqd 
pulga 
sotishdan 
tushumlar qabul qilindi. 
5010 
9020 
540000 
5 20.10.05 
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan 
pul mablag‘i kirim qilindi. 
5010 
9390 
1000 
schet debeti oborot jami 
1343 000 
6 05.10.05 
Boshqa pul mablag‘lari hisoblashish 
hisob schetiga qaytarild 
5110 
5010 
25 000 
7 17.10.05 
Xodimlarga mehnat haqi berildi 
6710 
5010 
730 000 
8 18.10.05 
Tovarlarni sotishdan olingan saldo 
tushumi inkassatorga berildi 
5710 
5010 
540 000 
9 20.10.05 
Olinmagan 
ish 
xaklari 
bankka 
qaytarildi. 
5110 
5010 
50 000 
schet kredit oborot jami 
1343 000