Termiz davlat universiteti maktabgacha

Oilalar bilan muloqot qilish strategiyalari

Bola vositasida oila bilan muloqot qilish – murabbiylar jamoasi majburiyatlarining muhim qismi hisoblanadi. Barcha oilalar o‘z bolalarining baxt-saodatidan manfaatdor va ularning yaxshi va mamnuniyat bilan o‘qishlarini istaydilar. SHuning uchun oila a’zolari uning yutuqlaridan xabardor bo‘lishni xohlaydilar. Pedagoglar ota-onalar bilan bola haqidagi tasavvurlarini chuqurlashtirish va imkon qadar samarali ishlash uchun bolaning uydagi va MTMdagi holati, uning kuchli va zaif tomonlarini, tashvish tug‘diradigan barcha jihatlarni mamnuniyat bilan muhokama qilishlari kerak.
Muloqotlar ochiqcha va ishonchli bo‘lishi uchun albatta vaqt talab qilinadi. Ayrim ota-onalar MTMda bo‘lish borasida o‘z salbiy tajribalariga ega bo‘lib, tarbiyachilar davrasida ba’zan o‘zlarini noqulay his qilishadi. Boshqalar esa tarbiyachilar “qanday bo‘lishi kerak”ligini hamisha biladilar, deb hisoblaydilar va ular bilan muzokara olib borishga ehtiyoj yo‘q, deb o‘ylaydi. SHuningdek, tarbiyachilarda ham ba’zan bolalarni qanday tarbiyalash to‘g‘risida maslahat beradigan ota-onalar bilan aloqada bo‘lishga nisbatan salbiy tajriba bo‘ladi. Bunday holatlar mo‘‘tadil aloqa o‘rnatishga xalaqit berishi mumkin. Oiladan olinadigan ma’lumot qanchalik muhimligi haqida avval boshdan ota-onalar bilan gaplashib olish va buni ularga tushuntirish zarur.
Tadqiqotlarda diqqat bilan eshita bilish – ochiqcha muloqotning muhim sharti ekanligi isbotlangan. “Said uyda nima bilan shug‘ullanishni yaxshi ko‘radi?” yoki
“Dildora bolalar bog‘chasi haqida sizga nimalarni hikoya qiladi?” kabi ochiq savollarni berish bilan mahoratli tarbiyachi ota- onalarga o‘z bolalari to‘g‘risida hikoya qilishlari uchun imkon yaratadi. Muloqotga kirishar ekan, tarbiyachilar ota- onalar uchun tushunarli, ravshan bo‘lgan tildan foydalanishlari va ularga savol berish imkoniyatini berishlari kerak.
Maxoratli MTM tarbiyachisi oilalar bilan aloqa qilishda quyidagi tamoyillarga rioya qiladi:

• 
  Vaqt topadi, imkoniyat yaratadi hamda ota-onalarning o‘z fikr- mulohazalari, quvonchlari, tashvishlari va niyatlarini gapirib berishlarini qo‘llab- quvvatlaydi.
  
• 
  Ko‘z-ko‘zga tushib suhbat qilish mumkin bo‘lgan joyni tanlaydi va ma’lumotlarga hamisha maxfiy sir sifatida munosabatda bo‘ladi.
  
• 
  Oilalar tarbiyachilar bilan eng shaxsiy ma’lumotlarni o‘rtoqlashadilar, binobarin, ularni sir saqlash muhim.
  

Ishlaydigan ota-onalarda ko‘pincha bo‘sh vaqt juda kam bo‘ladi. SHuning uchun tarbiyachilar oilalar bilan suhbatlashishi mumkin bo‘lgan tabiiy norasmiy vaziyatlar bog‘cha va uy o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni rivojlantirish uchun juda muhim.
Etakchi psixologlarning e’tirof etishlaricha, ko‘pgina tarbiyachilar ota-onalar bilan aloqa qilish uchun ular bolalarini bog‘chaga olib kelgan yoki bog‘chadan olib ketayotgan vaqtdan foydalanishga harakat qiladilar. Bu vaqtda ular ota-onalarga kun mobaynidagi voqealar, bolaning muvaffaqiyatlari to‘g‘risida xabar berishlari, o‘tkazilishi rejalashtirilgan majlis va boshqa narsalar haqida eslatishlari mumkin (lekin bunda bolaning qandaydir muammolari (agar ular bo‘lsa) to‘g‘risida so‘z ochmagan ma’qul). Kunning avvali va oxirida ota-onalar bir-birlari bilan muloqot qilishlari, tarbiyachilarga savollar berishlari, uchrashuv haqida so‘rashlari, bolalar bilan o‘ynashlari, ularga kitob o‘qib berishlari mumkin.
Ota-onalarning imkoniyatlaridan kelib chiqib, muloqot uchun norasmiy vaqt belgilanganda uchrashuv jadvali o‘zgaruvchan qilib tuzilishi hamda kun avvali va oxiridagi erkin suxbatlashish sharoitiga muvofiqlashtirilishi kerak. Ota-onalarning bog‘cha ostonasini hatlab o‘tar- o‘tmas bolalarini shosha-pisha tashlab ketishlaridan
iborat holatlarni
kamaytirish uchun shunday tartib o‘rnatish kerakki, unga muvofiq ota-onalar bolani guruh turgan ergacha kuzatib kelishlari va uning boshlanayotgan kunni o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rishiga ko‘maklashishlari kerak bo‘ladi.
YAna shuni ham e’tirof etish kerakki, tarbiyachilar va bolalar o‘rtasida o‘zaro hurmat bo‘lishi kerak. Bolalar bog‘chasida guruh deb ataluvchi uyushmada hurmat zarur tarkibiy element hisoblanadi. Tarbiyachilar ular bolalardan kutadigan o‘zaro bir-birini tushunish, hurmat qilish va bir-biriga g‘amxo‘rlik ko‘rsatishda namuna bo‘ladilar. Bolalar boshqa bolalar bilan ijodiy o‘zaro munosabatlarning mustahkam poydevorini qo‘yadi.
Pedagoglar guruhdagi har bir bolaga hurmat ko‘rsatsalar, bolalar qolgan barcha bolalarni – sekin yuguruvchilarni ham, a’lo darajada rasm chizuvchilarni ham va xatto kam uchraydigan yoki ziddiyatli fe’l atvorli bolalarni ham qabul qilishni o‘rganadilar. Bolalar boshqalar ularning har birini qabul qilishlari va hurmat qilishlarini ko‘rganlarida hamda sezganlarida o‘zlarini qulay his qiladilar va erkin tutadilar, shu bilan birga o‘zlarining shaxsiy qiziqishlarini amalga oshiradilar.
Tarbiyachilar shuni tushunib etishlari kerakki, bolalar ham kattalardek o‘zlariga bildirilgan samimiyatni his etadilar va sezadilar. Bolalarni ular bajargan ish natijalari uchun maqtash samimiyatni talab etadi, o‘zaro ta’sir tabiiy holda va majbur etmaslik tarzida bo‘lishi lozim. O‘z ustida ishlaydigan va mahoratini uzluksiz oshirib boradigan tarbiyachi maktub va kundaliklardan foydalanishi ham mumkin. SHuningdek, bola orqali ota-onalarga maktub jo‘natish yo‘li oilalar va pedagoglar jamoasi o‘rtasidagi yaqinlikni ta’minlashga yordam beradi. Bu bolaning yangi muvaffaqiyatlari to‘g‘risidagi qisqagina xabar yoki raxmatnoma bo‘lishi ham
mumkin. Odatda ota-onalar bunday maktublarni qiziqish bilan o‘qiydilar va javob yo‘llashga harakat qiladilar.
Bundan tashqari aloqalar rivojida tarbiyachilardan ota-onalarga yuboriladigan, ulardan yana tarbiyachilarga qaytariladigan kundaliklar (yoki aloqa daftari) katta rol o‘ynaydi. Xususan, ota-onalarning vaqti juda
cheklangan yoki oilada telefon bo‘lmaganda bu o‘zaro aloqaning juda yaxshi usuli hisoblanadi. Agar bolada qandaydir shikoyat yoki muammolar bo‘lsa, kundalik doimiy aloqani ta’minlaydi hamda ota-onalar yoki pedagoglar jamoasini u yoki bu o‘zgarishlardan xabardor qiladi. Bu usul ayniqsa, ota- onalar uchun qo‘l keladi. CHunki ular o‘z fikrlarini yozma shaklda oson ifodalaydilar.