Termiz davlat universiteti mikroiqtisodiyot

Giffen tovarlari
Bu holatda kartoshka narxining ortishi natijasida muvozanat nuqta C dan E ga koʻchadi. Bu holda, yuqori bahoga javoban
kamroq kartoshka,
goʻsht va yana kartoshka sotib oladi.

Keys stadi. Giffen tovarlarini izlash

Oldin har qanday haqiqiy Giffen tovarlari hech oʻrganilganmi? Ba'zi tarixchilar, kartoshka 19 asrda Irlandiyada kartoshka ocharchilik paytida Giffen tovari boʻlgan deb taxmin qilishgan. Kartoshka xalq oziqlanishining katta bir qismi boʻlganda, kartoshka narxi oshgan, bu holda katta daromad ta'siri boʻlgan. Odamlar oʻzlarining past turmush standartiga javoban qimmat boʻlgan goʻsht iste’molini qisqartirib, asosiy tovar kartoshkani koʻproq sotib olishdi. Shunday qilib, kartoshkaning yuqori narxi aslida kartoshkaga talab miqdorini koʻtardi deb taʼkidlandi.

Robert Jensen va Nolan Miller tomonidan oʻtkazgan tadqiqotlarida Giffen tovarlari borligi uchun shunga oʻxshash, lekin koʻproq aniq dalillar asosida ishlab chiqildi. Bu ikki iqtisodchilar Xitoyning Hunan viloyatida 5 oy davomida dalada tajriba oʻtkazishdi. Ular tasodifiy tanlangan uy xoʻjaliklariga mahalliy asosiy oziq-ovqat boʻlgan guruchni sotib olishga subsidiyaga voucher berib, guruch isteʼmoli qanday oʻzgarishini oʻlchash uchun tadqiqotlarda narxni oʻzgartirildi. Ular kuchli dalil boʻlgan kambagʻal uy xoʻjaliklari Giffen holatini namoyish etdilar. Guruch narxining pasayishiga vaucher subsidiyalari guruchga talab hajmini kamaytirdi va subsidiyani olib tashlashga qarama-qarshi taʼsir qildi. Jensen va Miller “bizning bilimimizning eng yaxshisi, bu birinchi keskin empirik dalil Giffen holati boʻladi” deb yozgan edi.
Shunday qilib, isteʼmolchi tanlovi nazariyasi, talab egri chizigʻini yuqoriga yoʻnaltiradi va baʼzan gʻalati hodisalar sodir boʻladi. Natijada, biz birinchi 4-boʻlimda koʻrgan talab qonuni butunlay ishonchli emas. Bu Giffen mahsulotlarini juda kam deb aytish xavfsiz.
Ish haqi ishchi kuchi taklifiga qanday taʼsir qiladi?
Hozircha, isteʼmolchi tanlovi nazariyasini biz bir kishi daromadini ikkita tovar oʻrtasida qanday ajratishini tahlil qilish uchun foydalandik. Biz bu nazariyadan insonning qanday qilib vaqtni taqsimlashini tahlil qilishda foydalanishimiz mumkin. Odamlar vaqtlarining ayrimini dam olishga va baʼzisini ishlashga sarf qiladi, chunki ular isteʼmol mollarini sotib olishlari kerak. Vaqt-taqsimotining mohiyati dam olish va isteʼmol oʻrtasidagi tanlov muammosidadir.
Salli erkin dasturiy ta'minot dizayneriduch kelgan qarorni koʻrib chiqaylik. Sally haftasiga 100 soat uygʻoq. U boʻsh vaqtini velosiped uchish, televizor tomosha qilish, va iqtisodiyotni oʻrganishga sarflaydi. U qolgan vaqtini kompyuter dasturi ishlab chiqishga sarflaydi. U dasturiy taʼminot rivojlantirishning har soatiga u $ 50 oladi va uni isteʼol mollari — oziq-ovqat, kiyim-kechak va musiqa yuklab olishga sarflaydi. Uning ish haqi ($ 50) Sally duch keladigan hordiq va iste’mol oʻrtasidagi tanlovda aks etadi. Dam olgan vaqtida u yutqazadi, ishlashning qoʻshimcha har soatida u isteʼmolning $ 50ni oladi.
7. 13-rasm Salli byudjet sigʻimini koʻrsatadi. Agar u barcha 100 soatni dam olishga sarflasa, u isteʼmolga ega emas. U barcha 100 soatini ishga sarflasa, u $ 5000 haftalik isteʼmolga ega, lekin hordiq chiqarishi uchun vaqti yoʻq. U haftasiga normal 40-soat ishlasa, u 60 soat boʻsh vaqt va $ 2,000 haftalik isteʼmolga ega boʻladi.
13-rasm Sallining isteʼmol va hordiq afzalliklarini tasvirlovchi befarqlik egri chiziqlaridan foydalanadi.