Termiz davlat universiteti mikroiqtisodiyot

(a) tanlovga ega boʻlgan insonlar uchun…

(b) …ishchi kuchi taklifi egri chizigʻi tik va yuqoriga yoʻnaladi

(b) tanlovga ega boʻlgan insonlar uchun…

(b) …ishchi kuchi taklifi egri chizigʻi pastga yoʻnaladi

1.Ish haqi oshsa

2. … dam olish vaqti qisqaradi

Ishchi kuchi taklifi

Ishchi kuchi taklifi

1.Ish haqi oshsa

… ish vaqti ortadi

2. … dam olish vaqti ortadi

… ish vaqti qisqaradi

Ish haqining ortishi

Keys stadi. Mehnat taklifiga daromad ta’siri: tarixiy yoʻnalishlar, lotereya gʻoliblari va Karnegi taxmini
Gʻoliblarining ish haqi oʻzgarmagani sababli ularning byudjet sigʻimi oʻzgarmay qoladi. Shuning uchun almashtirish taʼsiri yoʻq. Lotereya gʻoliblarini xatti-harakati oʻrganilib, biz mehnat taklifiga daromad taʼsirini izolyatsiyalashimiz mumkin.
Lotereya gʻoliblarini oʻrganish natijalari ajoyib boʻladi. Oʻsha gʻoliblardan kim $ 50000 dan ortiq yutsa, deyarli 25 foizi bir yil ichida ishlashni kamaytiradi va boshqa 9 foizi mehnat soati sonini kamaytiradi. Yana $ 1 milliondan ortiq yutuq gʻoliblarining deyarli 40 foizi ishlashni toʻxtatadi. Bunday katta yutuq mehnat taklifiga daromad taʼsiri sezilarli boʻladi.
Xuddi shunday natijalar 1993-yilda Quarterly Journal of Economics jurnalida chop etilgan vasiyat olish qanday qilib shaxsning mehnat taklifiga taʼsir qilishini oʻrganishda topilgan. Tadqiqot bir kishi $ 150,000 dan ortiq meros olsa, $ 25,000 dan kam meros olgan shaxsdan koʻra toʻrt marta koʻp ishlashni toʻxtatadi degan ehtimol topildi. Ushbu topilma 19-asr sanoatchisi Endryu Karnegini hayron qoldirmadi. Karnegi “Odatda oʻgʻliga ulkan boylik qoldirgan ota-ona oʻgʻlining iqtidori va kuchini oʻldiradi va uni foydasiz hamda kam munosib hayot kechirishga olib keladi” deb ogohlantirgan.
Bu Karnegi mehnat taklifiga daromad taʼsirini sezilarliligini va uning otalik nuqtayi nazardan qaygʻulidir. Karnegi hayoti davomida va vafotidan keyin oʻzining ulkan boyligidan koʻp sadaqa berdi.
Foiz stavkalari uy xoʻjaliklari jamgʻarmasiga qanday taʼsir koʻrsatadi?
Har bir kishi bugun qancha iste’mol qilishi va kelajak uchun qancha jamgʻarishi kerakligi toʻgʻrisidagi muhim qarorga duch keladi. Biz odamlar bu qarorni qanday qabul qilishlari va jamgʻarma miqdori oladigan foiz stavkasiga bogʻliqligin isteʼmolchi tanlovi nazariyasidan foydalanib tahlil qilishingiz mumkin.
Nafaqani rejalashtirayotgan Sem duch kelgan qarorni koʻrib chiqaylik. Murakkablashtirmasdan Sem hayotini ikki davrga ajratamiz. Birinchi davrida, Sem yosh va ishlayapti. Ikkinchi davrda, u eski va nafaqaga chiqqan boʻladi. Yosh Sem $ 100,000 daromad oladi. U bu daromadini joriy isteʼmol va jamgʻarmaga ajratadi. U qariganda jamgʻarmasini isteʼmol qiladi foiz, shu jumladan, omonatdan olgan foizlarni ham.
Foiz stavkasi 10 foizni tashkil etadi deylik. Soʻngra Sem jamgʻarmasining har bir dollar uchun qariganda u $ 1.10 isteʼmol qilishi mumkin. Biz “yoshlikdagi isteʼmol” va “qarilikdagi iste’mol”ni tanlashi kerak boʻlgan ikki Tovar sifatida koʻrishimiz mumkin. Foiz stavkasi bu ikki tovarning narxini belgilaydi.
7.15-rasm Semning byudjet sigʻimini koʻrsatadi. U hech narsa jamgʻarmasa, u yoshligida $100,000 isteʼmol qiladi va qariganda hech narsa isteʼmol qilmaydi. U hammasini jamgʻarsa,yoshligida hech narsa va qariganda $ 110.000 isteʼmol qiladi. Byudjet sigʻimi bu barcha oraliq imkoniyatlarini koʻrsatadi.
7.15-rasm ikki davrda befarqlik egri chizigʻidan foydalanib isteʼmolga Semning afzalliklarini koʻrsatadi. Sem har ikki davrda koʻproq isteʼmolni afzal koʻrgani uchun u yuqori befarqlik chiziqlaridagi nuqtalarni afzal koʻradi. Berilgan afzalliklaridan Sem isteʼmolning optimal kombinatsiyasini tanlab byudjet sigʻimi eng yuqori befarqlik egri chizigʻidagi nuqtani tanlaydi. Bu optimumda, Sem yoshligida $ 50,000 isteʼmol qiladi va keksaligida 55000 $ iste’mol qiladi.