Termiz davlat universiteti mikroiqtisodiyot

RASM

Keksalikdagi iste’mol

Keksalikdagi iste’mol

Yoshlikdagi iste’mol

Yoshlikdagi iste’mol

1. Yuqori foiz stavkasi byudjet chizig’ini yuqoriga aylantiradi

1. Yuqori foiz stavkasi byudjet chizig’ini yuqoriga aylantiradi

2… natijada yoshlikdagi iste’molni kamaytirib, koʻproq jamg’aradi

2… natijada yoshlikdagi iste’molni oshirib, kamroq jamgʻaradi

Ikkala cxizmada ham qiziqishning ortishi byudjet chizigʻini oldinga siljitadi. (a) panelda iste’molchi iste’mol yoshlikda kamayib, qariganda ortadi. Natijada yoshlikdagiga qaraganda jamgʻarish ortadi. (b) panelda iste’mol ikkala davrda ham oʻsadi. Natijada yoshlik payti jamgʻarma kamayadi.



Natija daromad va almashtirish taʼsiriga bogʻliq. Agar yuqori foiz stavkasining almashtirish taʼsiri daromad taʼsiridan kattaroq boʻlsa, Sem koʻproq jamgʻaradi. Agar daromad taʼsiri almashtirish taʼsiridan kattaroq boʻlsa, Sem kam jamgʻaradi. Shunday qilib, isteʼmolchi tanlovi nazariyasi foiz stavkasining oʻsishi jamgʻarmani ragʻbatlantiradi yoki qaytaradi deydi.
Bu noaniq natija iqtisodiy nazariya nuqtayi nazaridan qiziqarli boʻlsa-da, u iqtisodiy siyosat nuqtayi nazaridan hafa boʻladigan hol. Bu soliq siyosatidagi muhim masala jamgʻarma foiz stavkasiga javoban qanday boʻlishidir. Baʼzi iqtisodchilar dividend va boshqa kapital daromadga soliqlarni kamaytirishni qoʻllab-quvvatladilar, bunday siyosat oʻzgarishi soliqdan keyingi foiz stavkasini oshirishi va jamgʻaruvchilarni jamgʻarmaga ragʻbatlantiradi degan fikrni ilgari surdi. Boshqa iqtisodchilar daromad va almashtirish ta’sirini siljitgani uchun, bunday soliq oʻzgarish jamgʻarmani oshirmaydi va hatto uni kamaytiradi deb daʻvo qildilar. Afsuski, ilmiy-tadqiqot foiz stavkalari jamgʻarmaga qanday taʼsiri haqida bir toʻxtamga olib bormadi. Natijada, soliq siyosatida oʻzgarishlar, aslida, jamgʻarmani ragʻbatlantirish maqsadida moʻljallangan edimi yoki yoʻqmi degan iqtisodchilar oʻrtasida kelishmovchilikka olib bormoqda.
QISQA XULOSALAR
Naflilik, narx va daromad - iste′molchi tanlovining asosini tashkil etadi. Ne′matning nafliligi - ne′matning insonning bir yoki bir nechta ehtiyojini qondira olish xususiyatidir. Umumiy naflilik biror ne′matdan ketma-ketlikda iste′mol qilib borilganda ulardan olingan jami naflilik yig`indisini ifodalaydi va u o`sib borish xususiyatiga ega. Shu bilan birga iste′mol to`yingan sharoitda umumiy naflilik o`zining maksimal qiymatiga erishadi. Chekli naflilik ne′matdan qo`shimcha bir birlik iste′mol qilish natijasida olinadigan qo`shimcha naf miqdorini ifodaladi.
Biror ne′matdan qo`shimcha bir birlik iste′mol qilganda (boshqa ne′matlar iste′moli hajmi o`zgarmaganda), qo`shimcha iste′mol qilingan
birlik oldingisiga nisbatan kamroq naf beradi va uning bu xususiyatiga

chekli naflilikning kamayish qonuni deyiladi.