Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

14-amaliy mashg’ulot

FE’L. FE’L ASOSLARI. O`TGAN VA HOZIRGI ZAMON ASOSI

Reja:

1. 
   Fors tilida fe’l.
   
2. 
   Fors tilida fe’l asoslari.
   
3. 
   O’tgan zamon fe’li asoslari.
   
4. 
   Hozirgi zamon fe’li asoslari.
   

Tayanch so‘zlar:

Fe’l, fe’l asoslari, o’tgan zamon asosi, hozirgi zamon asosi, noaniq shakl,

1. 
   Fors tilida fe’l.
   

Fe’l predmet yoki shaxsning ish-harakatini ko‘rsatadi.Bu ish- harakat ma’lum zamonda, ma’lum shaxs tomonidan bajariladi. Fe’lda zamon, shaxs-son ma’nosi o‘z aksini topadi. Fe’lning bunday shakli fe’lning aniq shakli deyiladi. Masalan: ketyapman (men - I shaxs, birlik, hozirgi zamon).Fe’lning noaniq shaklida zamon tushunchasi ham,shaxs-son ma’nosi ham anglashilmaydi, masalan: ketmoq (qachon? qaerga? kim?). Fors tilida fe’llar lug‘atlarda noaniq shaklda, ya’ni infinitiv shaklda beriladi. Fe’lning noaniq shakli (infinitiv) fors tilida doimo -an qo‘shimchasi bilan tugaydi va “masdar” deb ataladi.

دیدن - didan - ko'rmoq

گرفتن-gereftan - olmoq

دادن - dadan -bermoq va hokazolar.

Fors tilida fe’llar tuzilishiga ko‘ra uch turga bo’linadi: 1. Sodda fe’llar. 2. Prefiksli fe’llar. 3.Мuгаккаb fe’llar yoki qo‘shma fe’llar. Sodda fe’llar bitta butun so‘zdan iborat bo‘ladi. Fors tilida fe’llarning aniq zamon shakllarini hosil qilish uchun fe’llarningnegizlaridan foydalaniladi. fe’l asoslari esa 2 xil boladi: Fe’lning o‘tgan zamon asosi. Fe’lning hozirgi zamon asosi.

2.