Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

2-amaliy mashg’ulot

ARAB -FARS ALIFBOSI

Reja:

1. 
   Arab alifbosini nechanchi asrda nima sabali qabul qilganlar.
   
2. 
   Arab-Fors alifbasidagi harflar miqdori va o’rni.
   
3. 
   Alifboning o’ziga xos xususiyatlari.
   
4. 
   Munfasil va muttasil harflar.
   

Tayanch so‘zlar:

Alifbo, arab alifbosining shakllanishi, arab niliga xos harflar, fors tiliga xos harflar, yzuv o’ngdan chapga tomon yoziladi, satrda, satrdan yuqorida, strdan pastda, munfasl va muttasil harflar.

1. 
   Arab alifbosini nechanchi asrda nima sabali qabul qilganlar.
   

Forslar VII asrdan boshlab toshu kunga qadar o‘z yozuvlarida arab alifbosini ishlatib kelmoqdalar. Arab tili tovushlariga moslashgan va shu tilning tovush sistemasini to‘la aks ettira olgan arab alifbosi fors tovushlarini to‘la ifodalay olmaydi. Bunga sabab, birinchidan, fors tili fonetik sistemasiga tamoman yot bo‘lgan bir necha tovush va belgilarning arab tilidan kirib kelishi bo‘lsa, ikkinchidan, fors tilining xususiyatlarini ifoda etuvchi tovushlarning arab tili tovushlari sistemasida bo‘lmasligi va ularni yozuvda ifodalovchi ma’lum harflarning arab alifbosida yo‘qligi bo‘ladi.

Arab alifbosi 28 harfdan iborat bo‘lib, forslar o‘zlariga xos tovushlarini ifodalash uchun qo‘shimcha ravishda quyidagi 4 harfni kiritdilar

گ ژ چ پ

Shunday qilib arab-fors alifbosida 32 harf hosil bo‘lgan. Bu harflar asosan 16 belgidan iborat bo‘lib, ulardan bir qanchasini ost yoki ustiga bir, ikki va uchtadan nuqta qo‘yish orqali ularning soni ko‘paytirilgan. Bu belgilar quyidagilar:

ا ب ح د ر س ص ط ع ف ک ل م و ی ه

2.