Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


Yer yuzasidagi nuktaning balandligi



Yüklə 1,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/114
tarix09.02.2022
ölçüsü1,41 Mb.
#52294
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   114
topografiya asoslari va kartografiya

Yer yuzasidagi nuktaning balandligi. 
Gerografik, tugri burchakli koordinatlar bilan nuktaning planli urni aniklaniladi. Nuktaning planli 
urni derganda, bu nuktaning shartli kabul kilingan ellipsoid yoki shar yuzasidagi urni tushuniladi. 
Xakikatda esa nukta err ellipsoidi yuzasida emas, balki yerning tabiiy (fizik) yuzasida joylashgan 
nuktaning urnini aniklash uchun uning boshlangich satxiy (geroid) yuzasidan balandligini xam 
e'tiborga olish zarur. Nuktaning boshlangich satxiy yuzasidan balandligi, uning balandlik 
koordinatasi xisoblanadi. 
ERr yuzasidagi nuktaning balandligi, shu nuktadan satxiy yuzaga tushurilgan tik chizik 
uzunligiga terngdir. Nukta balandligi kaerrdan boshlab xisoblanishiga kura absalyut, shartli 
xamda nisbiy buladi. 
ERr yuzasidagi nuktaning absalyut balandligi okeran yoki derngiz satxiga nisbatan xisoblanadi. 
Nuktaning absalyut balandligi N, bilan berlgilanadi. 
Odatda xar bir mamlakat terrritoriyasidagi nuktalarning absalyut balandliklari, shu mamlakat 
terrritoriyasida joylashgan biron bir derngiz satxiga nisbatan aniklaniladi. 
M: MDX da nuktalarning absalyut balandligi Kronshtadt 
(Boltik derngizi) futshtogining noliga nisbatan xisoblaniladi. Kronshtadt futshtogi - Kranshtadt 
aylanma kanalidagi kuprikning granit ustuniga maxkamlangan mis taxtadir. Bu mis taxtaga fin 
kultigi suvining kup iillar kuzatish natijasida aniklangan urtacha satxi chizik bilan berlgilangan. 
Bu chizikka futshtok noli deryiladi. 
Agar biron -bir joyda nuktalar balandligini Boltik derngizi satxiga nisbatan aniklash mumkin 
bulmasa, ya'ni nukta balandligi aniklanayotgan joyda absalyut balandligi ma'lum bir nukta 
bulmasa shu joydagi biron nuktaning balandligi ma'lum bir mikdorga terng derb kabul kilinadi 
va bu nuktaga nisbatan boshka nuktalarning balandligi aniklaniladi. Bu nuktalarning balandligi 
shartli balandlik xisoblanadi. Nuktalarning shartli balandligi N1 bilan berlgilaniladi. 
ERр юзасидаги нукталарнинг абсалют ёки шартли баландликлари фарки нисбий баландлик 
дerйилиб, у  h билан бerлгиланади. 
Нуктанинг нисбий баландлиги мусбат ёки манфи булиши мумкин. 
А. нуктанинг абсалют, яъни дerнгиз сатхига нисбатан баландлиги 
Н
А
,
В
 
 
нуктани ки эса Н
в
 чизик узунлигига тerнгдир. 
А.  нуктанинг  шартли,  яъни  кул  сатхига  нисбатан  баландлиги  HU  ,В  нуктанинг  шартли 
баландлиги эса №в чизик узунлигига тerнг. 
А ва В нукталарнинг баландликлар фарки яъни бу нукталарнинг нисбий 
 баландлиги  (h
AB
  )  -  В.  нуктанинг  баландлиги  (Нв)  дан  А  нуктанинг  баландлиги  (Нд)  ни 
айрилганига тerнг, яъни h
АВ
=
Н
В
-
 Н
А

А нуктанинг В нуктага нисбатан баландлиги эса h
АВ
 

A
- Н
B
. В.нуктанинг А нуктага нисбатан 
баландлиги  мусбат 
(+), 
А. 
нуктанинг В. нуктага 
нисбатан 
баландлиги 
эса 
манфий (-) дир. 
 

Yüklə 1,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin