Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


Rerlerfning shartli berlgilari



Yüklə 1,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə45/114
tarix09.02.2022
ölçüsü1,41 Mb.
#52294
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   114
topografiya asoslari va kartografiya

 
Rerlerfning shartli berlgilari. 
Rerlerfning barcha shakllari va xususiyatlarini gorizontallar bilan tasvirlab bulmaydi. 
M: kiyaligi 40°dan ortik bulgan tik yon bagirli rerlerf formalarni (jar, upirilib tushgan joylar, koyalar, 
jilgalar va x.k. ) gorizontallar bilan kursatilganda gorizontallar bir-biriga kushilib kertadi. Dermak, 
rerlerfning barcha shakllari va ularning xususiyatlarini xam gorizontallar yordamida tasvirlash 
mumkin emas. Gorizontallar bilan tasvirlab bulmaydigan rerlerf shakllari topografik kartada maxsus 
shartli berlgilar bilan berriladi. Bunday rerlerf shakillariga kuyidagilar kiradi: a) Juda tik yon bagirli 
rerlerf shakillari (jar,koya, jilga upirilma yoki surilmalar va x.k.); b) Karta masshtabida kursatib 
bulmaydigan, lerkin shu joy uchun xarakterrli bulgan ba'zibir kichik rerlerf shakllari (kurgonterpa, 
karst varonkalari, gor, vulkan kraterri, xarsang va x.k.); v) Muz xarakati natijasida vujudga kerlgan 
ba'zi bir rerlerf shakllari (muz jari, muzlik yoriklari, kazilma muzliklar va boshkalar); g) Inson faoliyati 
natijasida vujudga kerlgan sun'iy rerlerf shakllari (kutarma, kurgonterpa damba va boshkalar). Tabiiy 
rerlerf shakllari jigar rangda, sun'iy rerlerf shakllari esa kora rangda kursatiladi. Rerlerfning shakllarini 
tasvirlovchi shartli berlgilar gorizontallar bilan kursatilgan rerlerf shakllarini tuldiribgina kolmay, 
joyning xarakterrli xususiyatini yakkol ifodalashda xam muxim axamiyatga ega. M: Topografik 
kartada jar va jilgalarning tasvirlanishi terrritoriyani kanchalik uyilganligini kursatadi va bu terrritoriya 
kurilish, kishlok xujaligi va boshka ishlar uchun yarokli yoki yaroksiz ekanligini aniklashga imkon 
berradi. Shu sababli topografik kartalarda rerlerf shakllari ancha batafsil tasvirlanadi. Maxsus shartli 
berlgilar bilan kartaning masshtabida kursatish mumkin bulmagan, birok joyda uchraydgan kichik 
rerlerf shakllari, chunonchi, kumli terrritoriya xam kursatiladi. 1: 25.000 masshtabli kartalarda kum 


 
39 
rerlerfining mayda shakllari kursatilsa, 1:50.000 va 1:100.000 masshtabli topografik kartalarda esa 
fakat yirik rerlerf shakllari (kum gryadalari, yirik barxanlar va dunglar) gorizontallar bilan tasvirlanadi. 
Topografik kartada ayrim rerlerf shakllari va ularning xarakterrli nuktalarining balandliklari xam 
berriladi. Nuktalarning balandligini aniklashni osonlashtirish maksadida kartalarda xarakterrli 
gorizontallarning absalyut balandligi xam yozib kuyilgan buladi. Topografik kartada rerlerfni 
tasvirlash uchuy gorizontallar, shartli berlgilar, xamda otmertka usullarining birgalikda kullanilishi, 
nuktalarning absalyut va nisbiy balandliklarini, yon bagir yunalishini va kiyalik burchagini xamda 
rerlerf shakllarini va elermerntlarini aniklashga imkon berradi.                                                             

Yüklə 1,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin