47
xamda boshkalar tushiriladi.
Xar kanday kontur kator uzluksiz nuktalardan iborat. Biron
konturni plan yoki kartaga
tushirish uchun bu konturning xarakterrli nuktalari (M: egri bugri konturning burilish
nuktalari, uch burchakli konturning uchala uchi, turtburchakli konturning turtala uchi va
boshkalar ) tanlanadi. Sungra bu nuktalarning bir-biriga nisbatan tutgan urnini aniklab
karta yoki planga tushiriladi.Plan yoki kartaga tushirilgan nuktalar bir-biri
bilan tutashtirilib
joydagi tavsilotlarning konturlari xosil kilinadi. Shuning uchun tavsilotlarni planga olish
derganda , bu tavsilotlar xarakterrli nuktalarining urnini aniklash nazarda tutiladi.
48
M: A,B,V,G,D va ER nuktalarni plan
olish nuktalari, bu nuktalarni birlashtiruvchi AB,BV,
VG,GD,DER, va ERA chiziklarni tayanch chiziklar derylik Bu nukta va chiziklar yordamida joydagi
tavsilotlar (bog, yul yakka
usgan daraxt, soy va boshkalar)ning urnini aniklashda tugri burchakli
koordinatalar, kutbiy koordinatalar, kersishtirish va aylanib chikish usullari kullaniladi. a) Tugri
burchakli koordinatalar usuli. Bu usul bilan plan olishda tugri burchakli koordinata sistermasini
kullanishdan iborat. Bunda ikkita tayanch nuktalarni birlashtiruvchi tayanch chizik abstsissa uki
bu tayanch nuktalaridan biri uk boshi derb kabul kilinadi.
Abstsissa uki va uning boshiga nisbatan biror nuktaning urnin aniklash uchun abstsissa ukidan
shu nuktaga prerperndikulyar tushiriladi.
M: K. nuktaning urnini aniklash
kerrak bulsa, shu nuktaga yakin joylashga tayanch chizik AB-
abstsissa uki va A-nukta uk boshi derb kabul kilinadi.Sungra urni aniklanilayotgan K.-nuktaga AB
abstsissa ukidan LK-perrperndikulyar chikariladi. Shunda LK chizigi
K-nuktaning ordinatasi, AL
chizik esa uning abstsissasi buladi. Agar LK va AL chiziklarini ulchasak K-nuktaning AB abstsissasi
ukiga va A nuktaga nisbatan urnini aniklagan bulamiz. Xuddi shu kabi a-nuktaning urnini Aa1 va
Av1 chiziklarini, b -nuktaning urnini A61 va 616 - chiziklarini, v-nuktaning urnini esa Av1 va v1v
chiziklarini ulchab aniklaniladi. Tugri burchakli koordinata usulini prperndikulyarlar usuli derb
xam yuritiladi. Bu usul tayanch chizikka perrperndikulyar tushirish mumkin bulgan xar kanday
nuktaning urnini aniklashda kullaniladi.
Dostları ilə paylaş: