missionerlik harakati va ular faoliyatining oqibatlari
•
Globallashuv sharoitida mafkura poligonlarida inson qalbi va ongini zabt
etishga bo`lgan harakatlar tobora kuchaymoqda. Zero, global miqyosda
g`oyaviy - mafkuraviy tahdid sifatida namoyon bo`layotgan
missionerlikning kuchayishi dunyo jamoatchiligi ongi, ruhiyati va
ma`naviyatiga jiddiy ta`sir o`tkazmoqda. Bu haqda fikr
yuritganda
O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev
qayd etganidek:
“
Barchamizga yaxshi ma`lumki, hozirgi kunda
dunyo shiddat bilan o`zgarmoqda. Insoniyatning taqdiri va
kelajagiga tahdid solayotgan xavf-xatarlar tobora kuchayib
bormoqda
”,-deya ta`kidlagani bejiz emas.
•
Dunyoda miqyosida tahlikali vaziyatini tobora avj olishi
missionerlik borasida jiddiy fikrlashni taqozo etayotir.
Missionerlik oqibatida muayyan hudud va mintaqada katta
ma`naviy yo`qotishlar yuz berayotganligi mamlakat miqyosida
hukumat boshqaruvida o`zaro qarama qarshi kuchlarning
shakllanishiga zamin yaratmoqda. Mazkur holat, eng avvalo,
millatning asriy qadriyatlariga raxna solish orqali xalq va
millatning turmush darajasini izdan chiqarish orqali davlat
boshqaruvida separatizmning kuchayishi muayyan mamlakat
suverenitetiga nisbatan jiddiy xavf solmoqda.
Mavzu: Diniy aqidaparastlik (fanatizm)
ekstremizm paydo bo’lishining ijtimoiy-
tarixiy zaminlari va rivojlanishi
•
Bugungi globallashuv sharoitida yoshlarni yot g’oyalardan asrash, ularda
mafkuraviy sog’lom immunitetni ta’minlash, diniy fanatizm, ekstremizim kabi
ma’naviy tahdidlarni bartaraf etish bugungi kun uchun dolzarb masalaga
aylangan. Ma’lumki biror bir illatni oldini olish uchun avvalo uni keltirib
chiqaruvchi omillar va sabablarni anglash zarur. Diniy fanatizm (lot.
Fanaticus “g’azablangan”) — diniy g’oyalarga ko’r-ko’rona sodiqlik va amaliy
hayotda ularga rioya qilish istagining juda katta ahamiyatga ega ekanligi. Diniy
fanatizm asosan diniy mazhablarda yaqqol namoyon bo’ladi.
•
Bu diniy faoliyatga, undagi turli marosimlar va ibodatga mutaassiblik bilan kirishish
va o’z xayrixoh guruhlari ichida birlashib ketishdir. Diniy fanatizim odatda diniy
tamoyillar nomi bilan qurbonlikni muqaddasligiga asoslanadi. Uning psixologik asosi
— e’tiqoddir. Diniy mutaassib shaxsning emotsional kechinmalari uning ratsional
fikrlash qobiliyatidan ustunligi bilan tasniflanadi. Ya’ni diniy aqidaparast shaxs
voqea-hodisalarni kognitiv bilish orqali emas balki emotsional kechinmalar ta’sirida
tahlil etadi va yondashadi. Diniy aqidaparastlikning asosiy turlari orasida passiv-
fikrlovchi va aktiv-ekstremistik turlari ajralib turadi.
Aqidaparastlik tushunchasini ilk bor fransuz voizi va ilohiyotchisi Jak-Benin Bossyue
(1627–1704) tomonidan qo’llanilgan bo’lib, u o’z davrida katolik dinini monarxiya
hokimiyati ustuvorlik qiluvchi Fransiya uchun rasmiy qarashlar tizimi sifatida ko’rgan
fransuz absolyutizmining asosiy mafkurachilaridan biri edi. Bossyue aqidaparast
tushunchasini o’sha davr o’z diniy e’tiqodlarini cherkov munosabatlari va qoidalariga
emas, balki faqat xudogagina bog’liqligiga ishongan protestantlarga nisbatan
qo’llagan. Bossyue dinning asosini axloq va intizomda deb bilgan.
|
