Tərtib edən: c
Cədvəl 1. "Ekonometrika" fənni üzrə mövzu və saatların bölgüsü(120 saatlıq proqram - 70 saat mühazirə+50 saat məşğələ(23 saat məşğələ+27 saat laboratoriya))
Yüklə 285,5 Kb.
|
Cədvəl 1. "Ekonometrika" fənni üzrə mövzu və saatların bölgüsü(120 saatlıq proqram - 70 saat mühazirə+50 saat məşğələ(23 saat məşğələ+27 saat laboratoriya))
Cədvəl 2. "Ekonometrika" fənni üzrə mövzu və saatların bölgüsü(90 saatlıq proqram - 50 saat mühazirə+40 saat məşğələ(20 saat məşğələ+20 saat laboratoriya))
Cədvəl 3. "Ekonometrika" fənni üzrə mövzu və saatların bölgüsü(85 saatlıq proqram - 50 saat mühazirə+35 saat məşğələ(20 saat məşğələ+15 saat laboratoriya))
EKONOMETRİKA 1. Ekonometrika haqqında ümumi məlumat. Məlumatlar və onların növləri. Ekonometrika fənni nəyi öyrənir, məqsədi, məzmunu və onun tədqiqat obyekti və tədqiqat metodları, elmlər sistemində onun yeri və rolu. Ekonometrika iqtisadiyyat, statistika və riyaziyyat elmlərinin kəsişməsi kimi. İnformasiya texnologiyalarının ekonometrika elminin inkişafında və tətbiqində rolu. Zəruri ədəbiyyat və digər vəsaitlər haqqında qısa məlumat. Ekonometrika elminin tarixi, terminalogiyası, iqtisadi tətbiqləri olan ekonometrika, statistika və riyazi iqtisadiyyat elmlərinin oxşar və fərqli cəhətləri, ekonometrikada iqtisadi nəzəriyyənin, statistikanın və riyazi iqtisadiyyatın yeri, təməl statistik biliklərin təkrarı, dəyişənlərin və məlumatların növləri, ekonometrikanın tətbiq sahələri, ekonometrikanın növləri, ekonometrikada komyuterlərin rolu. Dəyişənlər arasında qarşılıqlı əlaqə, modellərin qurulmasında təqib olunan ümumi metodologiya (ekonometrik modelləşdirmənin mərhələləri), iqtisadi-riyazi və ekonometrik modellər, onların fərqi, məlumatların toplanması, ekonometrik modellərin qiymətləndirilməsi, ekonometrik modellərin qurulması üçün istifadə olunan proqram paketləri barədə qısa məlumat. Keyfiyyət və kəmiyyət əlamətləri daşıyan məlumatlar, kəsilməz və diskret kəmiyyətlər, məlumatların növləri: zaman sıraları, məkan sıraları (cross sectional), qarışıq (pooled) məlumatlar, panel məlumatlar, dəyişənlərin ölçü kateqoriyaları: nisbət, interval, sıralama, nominal ölçülər. 2. Riyazi statistika və ehtimal nəzəriyyəsinin bəzi elementləri Cəm və hasil operatorları, ehtimal və təsadüfi dəyişənlər, ehtimal sıxlıq funksiyası, riyazi gözləmə, dispersiya, standart meyletmə, kovaryans, korrelyasiya əmsalı, şərti ədədi orta və şərti dispersiya, bəzi əsas ehtimal sıxlıq funksiyaları, statistik qiymətləndirmə(inference) : təxminetmə və hipotez testləri. Reqressiya anlayışı, mahiyyəti, reqresiyanın tərifi, dəyişənlər arasında qarşılıqlı əlaqə, sərbəst və asılı dəyişənlər, deterministik və stoxastik əlaqələrin fərqi, korrelyasiya və reqressiya əlaqələri arasındakı fərq, reqressiya təhlilinin anlayışları. 3. İki dəyişənli sadə reqressiya modeli: bəzi əsas anlayışlar. Parametrlərin qiymətləndirilməsi. Ana müşahidə reqressiya funksiyası, xəttilik anlayışı ən kiçik kvadratlar metodu: dəyişənlərə görə və parametrlərə görə xəttilik, ana müşahidə reqressiya modelinin deterministik və stoxastik komponentləri, stoxastik komponentin əhəmiyyəti, seçmə müşahidə reqressiya funksiyası. 4. Qauss tipli xətalar. Ən kiçik kvadratlar üsulunda qəbul edilən fərziyyələr. Adi ən kiçik kvadratlar metodu, klassik xətti reqressiya modeli, ən kiçik kvadratlar metodunun fərziyyələri, ən kiçik kvadratlar metodunun qiymətləndirilmiş parametrlərinin standart xətaları, ən kiçik kvadratlar metodunun parametrlərinin xassələri: effektivlik, tutarlılıq, meyletməsizlik, Qaus-Markov teoremi. Determinasiya(müəyyənlik) əmsalı, Monte Karlo sınaqları. Normal paylanma, empirik qayda, Çebışev teoremi, Jarqua-Bera (JB) testi, mərkəzi limit teoremi. Klassik normal xətti reqressiya modeli, qalıq hədlərinin ehtimal paylanması, qalıq hədləri üçün normallıq fərziyyəsi və onun əhəmiyyəti, normallıq fərziyyəsi altında adi ən kiçik kvadratlar parametrlərinin xassələri. 5. Zaman sıraları: stasionarlıq və qeyri-stasionar sıralar, vahid testlər, inteqrasiya və kointegrasiya münasibətləri Zaman sıraları, stoxastik proseslər, vahid kökə malik stoxastik proseslər, trendə görə stasionar və fərqə görə stasionar stoxastik proseslər, tamamlanan (integrated) stoxastik proseslər, stasionarlıq testləri, vahid kök testi, Dikey-Fuller testi, stasionar olmayan proseslərin çevrilməsi, integrasiya, kointegrasiya, kointegrasiyanın yoxlanması. 6. İki dəyişənli reqressiya: hipotez testləri və intervalların qiymətləndirilməsi İntervalların qiymətləndirilməsi üçün bəzi əsas anlayışlar, reqressiya əmsalları üçün etibarlı(inamlı) intervallar, dispersiya üçün inamlı interval. Hipotez tetləri, əsas anlayışlar, inamlı interval yanaşması, iki tərəfli və bir tərəfli testlər, əhəmiyyətlilik testi yanaşması, reqressiya əmsallarının əhəmiyyətliliyi üçün t testi, dispersiyanın əhəmiyyətliliyi üçün Ki-kvadrat (χ2) testi. Hipotez testlərində bəzi praktiki aspektlər: hipotezin qəbul edilməsi və imtina edilməsinin mənası, “2-t” qaydası, hipotezlərin qurulması, əhəmiyyətlilik dərəcəsinin seçilməsi, əhəmiyyətliliyin dəqiq səviyyəsi: p dəyəri, statistik mənada əhəmiyətlilik və təcrübi mənada əhəmiyyətlilik, hipotez testlərindən inamlı interval yanaşmasının və ya əhəmiyyətlilik testi yanaşmasının seçilməsi. Reqressiya təhlili və variasiya təhlili, reqressiya analizinin tətbiqi: reqressiya tənliyinin qiymətləndirilməsinin nəticələrinin təqdimi, adekvatlılığının yoxlanılması, ondan təhlil və proqnozlaşdırma məqsədi ilə istifadə edilməsi. 7. Çoxdəyişənli reqressiya təhlili: qiymətləndirmələr Üçdəyişənli reqressiya modeli: fərziyyələr, çoxdəyişənli reqressiya tənliyinin interpretasiyası, xüsusi reqressiya əmsallarının mənası, çoxdəyişənli reqressiya modelinin determinasiya əmsalə və korelyasiya əmsalı, determinasiya və dəqiqləşdirilmiş determinasiya əmsalları, onlar arasında əlaqə, fərqli xüsusiyyətləri. Polinomial reqressiya modelləri. Çoxdəyişənli reqressiya modeli üçün normallıq fərziyyəsi, çoxdəyişənli reqressiya modeli üçün hipotez testləri, reqressiya əmsallarının ayrı-ayrılıqda əhəmiyyətliliyinin yoxlanması üçün t testi. 8. Regressiya tənliyinin approksimasiya qabiliyyəti: Determinasiya və dəqiqləşdirilmiş determinasiya əmsalları, regressiya tənliyinin standart səhvi. Modelin "keyfiyyət" göstəriciləri, determinasiya əmsalı, determinasiya əmsalının xüsusiyyətləri, dəqiqləşdirilmiş determinasiya əmsalı və onun xassələri, reqressiya tənliyinin standart səhvi(xətası). 9. Çoxdəyişənli reqressiya təhlili: Modelin spesifikasiyası və fərqli funksional formalar Koordinat başlangıcından keçən reqressiya modeli, Koordinat başlangıcından keçən reqressiya tənliyinin determinasiya əmsalı, modelə daxil olan dəyişənlərin ölçü vahidləri və bunlara görə nəticələrin interperetasiyası, standartlaşdırılmış dəyişənlərlə qurulmuş reqressiya modelləri, reqressiya modellərinin funksional formaları, elastiklik necə ölçülür: xətti loqarifmik modellər, yarı loqarifmik modellər: loqarifmik-xətti, xətti-loqarifmik modellər. Funksiya növündən asılı olmayaraq elastikliyin və mütləq(vahid) dəyişmənin hesablanması, funksional formanın seçilməsi. 10. F-test – Çoxdəyişənli xətti reqressiya tənliyində izahedici dəyişənlərin əmsallarının birgə əhəmiyyətliliyinin test edilməsi. Reqressiya əmsallarının ümumilikdə əhəmiyyətliliyinin yoxlanması üçün F testi, determinasiya əmsalı və F testi arasında əlaqə, modelə yeni dəyişən(və ya dəyişənlər qrupu) daxil edilməsi və ya xaric edilməsi meyarı. Məhdudiyyətləri olan ən kiçik kvadratlar metodu: xətti məhdudiyyətlərin yoxlanması üçün F testi. Reqressiya modelinin funksional formasının yoxlanması: xətti və loqarifmik-xətti modellərin seçilməsi. Modeldə struktur dəyişikliyinin yoxlanması üçün Çou testi. 11. Ən kiçik kvadratlar üsulunda qəbul edilən fərziyyələrin pozulması. Fərziyyələrin pozulması halları, səbəbləri və ümumilikdə hər bir fərziyyənin pozulmasının səbəb olduğu hallar. 12. Xətalarda avtokorelyasiya: test edilməsi, səbəbləri və aradan qaldırılması yolları Avtokorrelyasiya anlayışı, meydana gəlmə səbəbləri, səbəb olduğu hallar, avtokorelyasiyanın təyini üçün bəzi medodlar:qrafik metod, Darbin-Vatson d testi, Broş-Godfrey BG testi, avtokorelyasiyanın aradan qaldırılması üçün bəzi medodlar. 13. Heteroskedastiklik: müəyyən edilməsi, səbəbləri və aradan qaldırılması yolları. Heteroskedastiklik anlayışı, meydana gəlmə səbəbləri, səbəb olduğu hallar, heteroskedastikliyin təyini və aradan qaldırılması üçün bəzi medodlar 14. Multikolleniarlıq: müəyyən edilməsi, səbəbləri və aradan qaldırılması yolları. Multikollinearlıq anlayışı, tam güclü kollinearlıq olduqda qiymətləndirmə, güclü olmayan kollinearlıq şərtində qiymətləndirmə, multikollinearlığın nəzəri və praktiki nəticələri: ən kiçik kvadratlar parametrlərinin dispersiyalarının böyüməsi, inamlı intervalların genişlənməsi, yüksək determinasiya əmsalına qarşı “az əhəmiyyətli” t qiymətləri, ən kiçik kvadratlar parametrlərinin və onların standart xətalarının məlumatlardakı kiçik dəyişmələrə həssas olması, multikollinearlığın araşdırılması. 15. Lazımi izahedici dəyişənin tənlikdə nəzərə alınmaması. Əhəmiyyətsiz dəyişənin izahedici dəyişən kimi tənliyə daxil edilməsi. Lazımi izahedici dəyişənin tənlikdə nəzərə alınmaması halında baş verəcək hallar, yoxlanması. Əhəmiyyətsiz dəyişənin izahedici dəyişən kimi tənliyə daxil edilməsi halında baş verəcək hallar, yoxlanması. 16. Keyfiyyət dəyişənli çoxdəyişənli reqressiya təhlili: Fiktiv dəyişənlər Fiktiv dəyişənlər, ümumi anlayışlar, Anova modelləri, iki fiktiv dəyişənli modellər, həm fiktiv həm də faktiki(ədədi) dəyişəni olan reqressiya modelləri: Ankova modelləri. Çou testinin fiktiv dəyişən alternativi, sərbəst dəyişənlər arasındakı qarşılıqlı təsirin fiktiv dəyişənlərlə yoxlanması, mövsümü amillərin təhlilində fiktiv dəyişənlərdən istifadə olunması, hissə-hissə verilən funksiyalarla ifadə olunan reqressiya modelləri, fiktiv dəyişənlər və heteroskadastiklik, fiktiv dəyişənlər və avtokorrelyasiya. 17. Reqressiya tənliklərinin müqayisəsi. Akayk və Şvarz informasiya meyarları. Modelin seçilməsi meyarı, spesifikasiya xətalarının növləri, spesifikasiya xətalarının testləri, ölçmə xətaları. Modelin təhlil və proqnozlaşdırma üçün seçilməsi meyarı, R2 meyarı, dəqiqləşdirilmiş R2, Akaike və Şvars meyarları. 18. Avto regressiv və dinamik modellər. Vektor Avtoregressiya (VAR) modeli: Endogen və ekzogen dəyişənlər. Sıralama. “Zaman”ın və ya “gecikmə”nin (laqın) iqtisadiyyatda rolu, gecikmənin səbəbləri, gecikməsi paylanmış modellərin qiymətləndirilməsi, gecikməsi paylanmış modellərə Koyk yanaşması, avtoreqressiv modellərin qiymətləndirilməsi, avtoreqressiv modellərdə avtokorrelyasiyanın araşdırılması, gecikməsi paylanmış modellərə Almon yanaşması. İqtisadiyyatda səbəb-nəticə əlaqəsi: Granger testi.VAR modeli 19. VAR modeli: Optimal gecikmə ölçüsünün müəyyən edilməsi. Modelin adekvatlıq testləri. VAR modeli: Təsir-cavab funksiyası. Proqnoz səhvinin variyasiyasının dekompozisiyası. VAR modeli: Optimal gecikmə ölçüsünün müəyyən edilməsi. Modelin adekvatlıq testləri. VAR modeli: Təsir-cavab funksiyası. Proqnoz səhvinin variyasiyasının dekompozisiyası. 20. Ekonometrik modellər vasitəsilə proqnozlaşdırma. Proqnozlaşdırmanın növləri, statistikaları və meyarları Ekonometrik modellərdən istifadə etməklə qəraraların qəbul edilməsi və proqnozların işlənilməsi, proqnoz vermək üçün istifadə olunacaq modelin seçilməsində istifadə olunan testlər, zaman sıraları ilə qurulan modellərin köməyi ilə proqnozların verilməsi. İqtisadi proqnozlaşadırmaya yanaşmalar, AR, MA, ARIMA, VAR modelləri. 21. Xətti ehtimal modelləri. Probit, Logit və Tobit modelləri. Xətti ehtimal modeli, interpretasiyası, Probit, Logit və Tobit modelləri, nə zaman və nə üçün istifadə edilir, interpretasiyası, müxtəlif hipotezlərin yoxlanması TÖVSİYƏ EDİLƏN ƏDƏBİYYAT Azərbaycan dilində Əsas ədəbiyyat Y.H.Həsənli, R.T.Həsənov, İqtisadi tədqiqatlarda riyazi üsulların tətbiqi, Bakı, 2002. Qorxmaz İmanov, Yadulla Həsənli, Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafının modelləri, Bakı, 2001. Əlavə ədəbiyyat R.T.Həsənov, Y.H.Həsənli, Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının bazar modelinin konseptual əsasları, Bakı, 1998. İsmayılov Ş.O., Hüseynova C.Ş., İqtisadi-Riyazi metodlar və modellərin Exceldə həlli, Bakı, 2010. İngilis dilində Əsas ədəbiyyat Jeffrey M. Wooldridge, İntroductory Econometrics, South Western Gengage Learning, 2009. Stock H. J. and Watson, W.M., Introduction to Econometric, Addison-Wesley Series, 2010. Damodar N. Gujarati, Basic Econometrics, McGraw-Hill Higer Education, New York, 2003. Damodar N. Gujarati, Essentials of Econometrics, McGraw-Hill, New York, 2006. Vogelvang, B., Econometrics, Theory and Application with E-Views, Pearson Education, 2005 Əlavə ədəbiyyat Davidson R., MacKinnon J.G., Estimation and Inference in Econometrics. Oxford Univ. Press, 1993. Ramu Romanathan, İntroductory Econometrics With Application, New York, 1998. Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld, Econometric Models and economic Forecast, McGraw-Hill, New York, 1997. Christopher Dougerty, İntroduction to Econometrics, OUP Oxford, 2011. Green W.H., Econometric Analysis, Macmillan Publishing Company, 1993. Johnston, J., DiNardo J., Econometric Methods. McGraw-Hill, Inc., 1997. G.S.Maddala, Introduction to Econometrics Maddala G.L., Kim In-Moo, Unit Roots, Cointegration, and Structural Change. Cambridge Univ. Press, 1999. EViews-4 User guides. Griffiths W., Hill C., Lim G., Using EViews: For Principles of Econometics http://www.econometricsbooks.com/#undergraduate Türk dilində Əsas ədəbiyyat Şahin Akkaya, Vedat Pazarlıoğlu, Ekonometri-1,2, İstanbul, 1998. Damodar N. Gujarati, Temel Ekonometri, İngilisceden Türk diline çevirenler:Ümit Şenesen, Günay Göktürk Şenesen, 2006, İstanbuıl. Aziz Kutlar, Uyğulamalı Ekonometri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2005. Əlavə ədəbiyyat Yüksel İşyar, Ekonometrik Modeller, 2 Baskı, VİPAŞ A.Ş., Bursa, 1999, 695 səh. Tümay Ertek, Ekonometriye Giriş, Beta,İstanbul, 2000. Mehmet Genceli, Ekonometride istatistik ilkeler, İstanbul, 1989. Ahmet Kılıçbay, Ekonometrik metotlar ve araştırma, İstanbul, 1975. Yüksek İşyar, Ekonometrik Modeller, Bursa, 1994. Oğuz Feyizoğlu, Ekonometrik Yöntemler, Ankara, 1977. Mustafa Sevüktekin, Mehmet Nargeleçekenler, Ekonometrik zaman serileri analizi. Eviews Uyğulamalı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2007. Recep Tarı, Ekonometri, İstanbul, 2005. http://www.meykitap.com/kitap_satis3.aspx?key=Ekonometri Rus dilində Елисеева Л.И., Экoнoмeтриka, Москва, 2003. Шалабанов А.К., Роганов Д.А., Экoнoмeтриka, Kaзaн, 2005. Кристофер Доугерти, Введение в эконометрику, Москва, 2004. Я.Р.Магнус, П.К.Катышев, А.А.Пересецкий, Эконометрика, Начальный курс, Москва, 2004. Ekonometrik modellərin qurulması, hipotez testləri, proqnozlaşdırma və digər məsələlərin praktiki məşğələləri üçün istifadə olunan tətbiqi proqram paketləri: EVİEWS STATA LİMDEP SHAZAM MİCRO TSP MİNİTAB ET SAS SPSS Microfit PcGive BMD MATLAB MAPLE EXCEL Q A F Q A Z U N İ V E R S İ T E T İ Ünvan: AZ0101, Xırdalan şəhəri, Həsən Əliyev küşəsi No: 120, Abşeron, Bakı / Azərbaycan Tel: (+994 12) 448 28 62/66; Faks: (+994 12) 448 28 61/67 E-mail: info@qu.edu.az, Web səhifəsi: www.qu.edu.az Yüklə 285,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||