Texnik va badiiy modellashtirish

1.3.Texnik loyihalash jarayoni.

Zamonaviy mashinalarni ishlab chiqish - murakkab va uzoq muddat talab qiluvchi jarayon hisoblanadi. U o‘z tarkibiga muhandislik bashoratlari, loyihalash, tayyorgarlik va ishlab chiqarishni o‘zlashtirish bosqichlarini qamrab oladi.
Yuqorida aytilgan vazifalardan kelib chiqib o‘quv ustaxonalari quyidagi asosiy sanitariya-gigiyenik va tashkiliy-metodik talablarga javob berishi lozim:

1. 
   Ustaxona binosi ta’limiy-pedagogik, sanitariya-gigiyenik va ishlab chiqarish-texnik talablarni qanoatlantirishi kerak.
   
2. 
   O‘quv ustaxonalari texnikaning hozirgi darajasiga, yuksak mehnat madaniyatiga muvofiq jihozlanishi va ular faqat ustaxona amaliyoti dasturidagi barcha mavzularni emas, balki texnik ijodkorlikni ham o‘rganish uchun zarur sharoit bilan ta’minlanishi lozim.
   
3. 
   Turli buyurtmalarni bajarishda pedagogning o‘rganuvchilar bilan olib boradigan umumiy gruppaviy hamda brigada - zvenoli va potokli ishlari uchun ham sharoit yaratilishi zarur.
   
4. 
   Har bir talabaga kerakli asbob-uskunalar va moslamalar bilan ta’minlangan alohida ish o‘rni ajratilishi lozim.
   
5. 
   Pedagog uchun tegishli jihozlar, moslamalar bilan ta’minlangan va poldan 250-300 mm ko‘tarilgan namunali ish o‘rni tashkil etilishi lozim.
   
6. 
   Ustaxonalarda talabalarga eng qulay va xavfsiz mehnat qilishi uchun zarur sharoit bo‘lishi shart.
   
7. 
   O‘quv ustaxonalari hajmli va tekis ko‘rsatmali qo‘llanmalar, shuningdek, ta’limning texnik vositalari bilan jihozlanishi zarur.
   
8. 
   Yordamchi binolar (asbobxona va sklad) o‘quv ustaxonasiga yaqin bo‘lishi kerak.
   
9. 
   Tashqaridagi tovushlar, talabalarning e’tiborini ishdan chalg‘itadigan va mehnat jarayoniga halaqit beradigan shovqin-suronlar ustaxonaga kirmasligi lozim.
   

1.4.Texnik loyihalash va modellashtirish uchun kerakli materiallar.

Ish o‘rni, deganda ustaxona maydonining o‘quv ishlab chiqarish va konstruktorlik-texnologik ishlarni bajarishi uchun zarur uskunalar (verstak, stanok), asboblari va moslamalar maqsadga eng muvofiq holda joylashtirilgan qismi tushuniladi. Ishlash vaqtida o‘quvchining gavdasi eng qulay joylashsa va ortiqcha harakatlanmasa, bunday ish o‘rni ratsional tashkil qilingan hisoblanadi. Texnik konstruksiyalash va modellashtirish uchun tegishli materiallar detallarning hamda yig‘ish birliklariga ta’sir etadigan kuchlarning xarakterini nazarda tutgan holda tanlanadi. Bunda materiallarning tegishli lug‘atlardan topish mumkin bo‘lgan xossalarini ham albatta hisobga olish kerak. Texnik loyihalash va modellashtirishda metallardan tashqari metalmas materiallar ishlatiladi. Modellar va texnik qurilmalarni yasashda ana shunday materiallardan yog‘och, qog‘oz, plastmassalar keng qo‘llaniladi. Modellarning tozaligini, zanglash, chirishiga chidamliligini oshirish, tashqi ko‘rinishini yaxshilash uchun ularga diqqat bilan ishlov beriladi. Bunda loklar, bo‘yoqlar va boshqa materiallar bilan pardozlash keng tus olgan; chunki bular metall va yog‘och yuzalaridan yoriqlarni, chuqurchalarni yaxshi berkitib, ularni chiroyli, rangdor va yaltiroq qiladi.