Texnologik jarayonlarning boshqariluvchi obyektlari va ularni vaqt xarakteristikalarini olish. Masalaning qo’yilishi va nazariy asoslari

I - darajali obyektlar kimyo texnologiyasida keng tarqalganlar.
1-darajali turin qurilma (obyekt) deyilganda, ushbu qurilma dinamikasining differentsial tenglama darajasiga tushuniladi, masalan birinchi darajali qurilma matematik modeli, differentsial tenglama ko’rinishida:
T₀
bu yerda u – chiqish , x- kirish qiymatlar, T₀ ,k – koeffitsientlar.
Qurilma darajasi 1,2,3 va x.k. deyilganda, chiqish qiymat (u) , o’zgarish qonuniyatini ( to’ri chiziq, eksponentsial chiziq, tebranma xarakat chizii va x.k.) ifodalovchi tenglama (matematik model) darajasiga tushuniladi.
Boshqarish tizimi komptor yordamida taxlil etilganda, tizim matematik modeli (diffenentsial tenglamasi) o’tish funksiyasi orqali ifodalanadi
W(p) =
1-darajali neytral qurilma dinamikasi tenglamasi
T = x
O’tish funksiyasi
W (p) =
Ularga suyuqlik saqlanadigan idishlar, sochiluvchi material bunkerlari, gaz akkumulyatorlari, suyuqlik aralashtirgichlar, issiq almashtiruvchi apparatlar va boshqalar kiradilar. Ushbu apparatlardagi moddalarni ko’rsatqich qiymatlari (‘arorat, satxi, bosim va boshqalar). Bunday obyektlar o’zlaridan o’tuvchi maxsulot yoki issiqlikni asta o’tishi tartibida (siim) yiilish qobilyatiga egadirlar. Rejim yaoni vaqt birligida o’zgaradi.
2- darajali obyektlar. Bunday obyektlarda ma’sulot yoki issiqlik o’zaro ma’lum qarshilik bilan ajratilgan ikkita xajmda joylashgan bo’ladi. Ushbu obyektlarga misol tariqasida issiklik almashuv qurilmasi bo’lib, issiqlik bir suyuklikdan ikkinchi suyuqlikga malum devor orqali uzatilinadi; o’zaro tutashgan 2 idishdagi suyuqlik va xokazolarni keltirsak bo’ladi.
Misol sifatida diferentsial tenglamalarni ko’rib chiqamiz.
Neytral 2-darajali qurilma modeli, differentsial tenglama ko’rinishida:
T [T₀ ] = x
Uning o’tish funksiyasi :
W(p) = .
Turin 2-darajali qurilma dinamikasi differentsial tenglamasi
T₁ +T₂ + u = kx
O’tish funksiyasi
W(p) =