Texnologiyalari kafedrasi «hayot faoliyati xavfsizligi»

Mehnat sharoiti
– mehnat jarayonida insonning salomatligi va ish 
qobiliyatiga ta’sir etadigan omillar majmui. 
Shaxsiy himoyalanish vositalari
– bir xodimni muhofaza qilish uchun 
xizmat qiladigan vositalar. Shaxsiy himoya vositalariga – ish kiyimi, poyafzal, 
gaz niqoblar, respiratorlar, niqoblar, shlemlar, himoya ko‘zoynaklari, 
quloqchinlar va boshqalar kiradi. 
Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa
– ish vaqtida yuz beradigan hodisa. 
Kasb kasalligi
– kishi organizmiga ish sharoitlarining zararli ta’siri 
natijasida kelib chiqqan (surunkali changli bronxitlar, titrash kasalligi, har xil 
kimyoviy preparatlar bilan zaharlanish) kasalliklardir. 
Ruxsat etilgan kontsentratsiya (daraja, miqdor) (REK, RED, REM)
– 8 
soatli yoki boshqa ish kuni, shuningdek haftasiga 40 soatdan ortiq bo‘lmagan, 
ishlashi 
davomida 
kasallik 
yoxud 
sog‘ligida 
o‘zgarishlar keltirib 
chiqarmaydigan kontsenratsiya (daraja, miqdor).
 
3. Hayot faoliyati xavfsizligi nazariy asoslari
 
Sabab va oqibatlar
. 
Yashirin xavflarni amalga oshishiga olib keladigan 
sharoit sabab deb ataladi. Sabablar, jarohatlar, yuqumli kasalliklarni keng 
tarqalishi (epidemiya), atrof-muhitga zarar va boshqa xil oqibatlarni keltirib 
chiqaradi. 
Xavf, sabab, oqibat uchligi – bu yashirin xavflarni va zararlarni amalga 
oshiruvchi mantiqiy jarayondir. Masalan: Zahar (xavf) – dori tayyorlashning 
xatosi (sabab)- zaharlanish (ko‘ngilsiz oqibatlar).
Mutloqa xavfsiz bo‘lgan ish (faoliyat) bo‘lishi mumkin emas. Demak, 
faoliyat qanday bo‘lmasin, unda yashirin xavf bo‘ladi. Bu aksioma hayot 
faoliyat xavfsizligida metodologik ahamiyatga ega. 
Tavakkal nazariyasi
. 
1950-yil senyabr oyida Germaniyaning Kyoln 
shahrida bo‘lib o‘tgan birinchi jahon kongresida hayot faoliyat xavfsizligi fan 
deb qabul qilindi. Olimlar o‘z ma’ruzalarida «tavakkal» tushunchasini 
qo‘lladilar va bu tushunchani har bir olim o‘zicha talkin qildi. Masalan, 
V.Marshal «tavakkal, bu xavfning miqdoriy bahosidir» dedi. Miqdoriy baho 
kungi lsiz hodisalarni aniq bir davr ichida bo‘lib o‘tgan sonining bo‘lishi 

---

11 
mumkin bo‘lgan soniga nisbatidir. «Tavakkal»ni aniqlashda nimani «tavakkali» 
deyish mumkin savoliga javob berish kerak.