Texnologiyalari

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5 
106 
uchraydi. Faktlar, hukmlar nazariy qoidalar ziddiyatlari mazmunidagi savollar 
koʻrinishidagi muammoning ifodasi odatda «nimaga» savoliga javob boʻladigan 
muammoli vaziyatning mavjudligini aks ettiradi. 
Shunday qilib, oʻquvchilar biladigan vazifa va uni mustaqil hal qilinish usuli 
oʻquv muammosi boʻla olmaydi, ikkinchidan, biror vazifaning yechilish usullarini va 
uni izlash vositalarini bilishmasa ham oʻquv muammosi boʻla olmaydi. 
Oʻquv muammosining muhim belgilari quyidagilar: 

yangi bilimlarni shakllantirishga olib keladigan noma’lumning qoʻyilishi; 

oʻquvchilarda noma’lumni topish yoʻlida izlanishni amalga oshirish uchun 
zarur boʻlgan muayyan bilim zahirasining boʻlishi. 
Oʻquv muammosini yechish jarayonida oʻquvchilar aqliy faoliyatining muhim 
bosqichi uning yechilish usulini oʻylab topish yoki gipoteza qoʻyish hamda 
gipotezani asoslashdir. 
Oʻquv muammosi muammoli savollar bilan izchil rivojlantirib boriladi va bunda 
har bir savol uning hal qilinishida bir bosqich boʻlib xizmat qiladi. 
Muammoning tarkibiy qismlari, ma’lum va noma’lumning oʻzaro munosabati 
xarakteri bilimga boʻlgan ehtiyojni keltirib chiqaradi va faol bilishga boʻlgan 
izlanishga undaydi. 
Ta’kidlash joizki, muammoli oʻqitishning zaruriy sharti oʻquvchilarda haqiqatni 
va uning natijasini izlash jarayoniga boʻlgan ijobiy munosabatni vujudga keltirish 
hisoblanadi. 
Oʻquvchilarning muammoli oʻqitishdagi ijodiy va qidiruv bilish faoliyati 
muammoli vaziyat paydo qilinganda oʻquvchilar mashg’ulotda muammoni ifodalab 
berishdan iborat boʻladi, ya’ni bilishdagi qiyinchiliklarning paydo boʻlishi mohiyatini 
(ya’ni ushbu damda unga nima ma’lum boʻlsa) soʻz bilan ifodalab beradi, soʻngra 
muammoning yechilish usullarini qidiradi va bunda turli tahminlarni olg’a suradi, 
oʻquvchilar haqiqiy deb topgan taxminlardan birini gipoteza sifatida asos qilib oladi 
va uni isbotlaydi, izlanish muammo yoki vazifa bajarilgandan soʻng tugallanadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Gʻofurov A.T. va boshqalar. Biologiyani oʻqitishning umumiy 
metodikasi. (Oʻquv-metodik qoʻllanma). - T.: TDPU. 2005. 
2.
Tolipov Oʻ., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiya: nazariya va amaliyot.- 
T.: Fan, 2005. -205 b. 
3.
Tolipova J.O., Azimov I.T., Sultonova N.B. Biologiya darslari.(Oqituvchi 
kitobi) Oʻqituvchilari uchun metodik qoʻllanma. (9-sinf) “Tafakkur” nashriyoti. 
Toshkent-2016.