dasturiy ta’minotning barchasi umumiy nom ostida viruslar deb ataladi. Kelib chiqishi
venger bo‘lgan Amerikalik olim Djon fon Neyman 1951-yili o‘zi ko‘payuvchi dasturlar
mexanizmi nazariyasini taklif qiladi. Birinchi viruslar sifatida Apple II shaxsiy
kompyuterlari uchun 1981-yilda yaratilgan Virus 1,2,3 va Elk cloner dasturlari
hisoblanadi. 1996- yilda Windows uchun Win95.Boza deb nomlanuvchi birinchi virus
yaratildi. Hozirgi paytda ijtimoiy axborot texnologiyalarida spam va fishing viruslari
keng tarqalmoqda.Kompyuterning viruslar bilan zararlanganligi
quyidagi belgilarda
namoyon bo‘ladi:
•
ekranda kutilmagan xabar, tovush yoki tasvirlar hosil bo‘ladi;
•
kompyuterda noma’lum dasturlaming ishga tushishi;
•
kompyuter tez-tez “osilib” qolishi yoki sekin ishlashi;
fayllar
yo‘qolib
yoki
kengaytmasining o‘zgarib qolishi.
Oldinlari turli ko‘ngilochar dasturlar jamlangan ma’lumot tashuvchi disketlar
virus
tarqalishining asosiy vositasi hisoblangan bo‘lsa, hozirgi paytga kelib, lokal va Internet
tarmoqlari orqali tarqalayotgan viruslar asosiy xavf manbaiga aylanib bormoqda.
Fayl-viruslarning tarqalish mexanizimi .exe fayllarning boshlang‘ich qismlariga
joylashib, o‘z-o‘zini ko‘paytirishga asoslangan. Ushbu virus ma’lum
davrda uxlash
holatida saqlanishi mumkin va zararlangan faylni vaqt-soati kelganda ishlatilishi
natijasida kompyuter faoliyat ko‘rsatayotgan tarmoqdagi barcha .exe fayllar orqali
halokatli vaziyatlarni hosil qilishi mumkin.
Hozirgi paytda
virus tarqalishida fleshkalar, raqamli fotoapparatlar, mobil telefon va
smartfonlar asosiy omilga aylanib bormoqda.
Troyan nomi ostida ma’ lum bo ‘ lgan virus kompyuter xotirasiga biror ochiq dasturiy
ta’minot ko‘rinishida kiradi va axborotni yig‘ish, kerakli manzilga jo‘natish, kompyuter
tizimini
ishdan chiqarish, kompyuter resurslaridan g‘ayriqonuniy maqsadlarda
foydalanish vazifalarini bajaradi.
Internet tizimlarida yaratilayotgan turli dasturiy ta’minotlaming mavjud
yetishmovchiliklardan foydalanishga mo‘ljallangan “chuvalchang”
viruslari keng
tarqalgan. Viruslarni kompyuter xotirasiga kirib olishini istisno qilish uchun quyidagi
xavfsizlik tadbirlariga amal qilish lozim:
•
adminstratorning alohida imkoniyatlar yaratuvchi yozuvlaridan zarurat tug‘ilmasa,
foydalanmaslik
•
shubhali manbalardan kelgan noma’lum fayllami ishga tushirmaslik;
tizimli
fayllami ruxsatsiz o‘zgartirmaslik.
Dostları ilə paylaş: