Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

saqlagichining o‘zgarishi 

---

84 
 
 
Yanchish. 
Shrederlash jarayonidan tashqari AQSh federal arxiv 
markazlari tomonidan qattiq diskni yanchish orqali uni jismonan yo‘q 
qilish usuli ham mavjud. 5.5 tonna og‘irlikdagi tosh ostida kompyuter va 
noutbuklarning qattiq disklari tamomila yo‘q qilinadi. Ushbu mexanizm 
maksimal hajmi 2.5×10×15 sm. bo‘lgan, 3.5, 2.5 va 1 dyumli disklar 
(SATA, PATA, SCSI) ni maydalash uchun mo‘ljallangan. 
Yuqorida keltirilgan usullarning maqsadi aksariyat ma’lumot 
eltuvchilarini fizik yo‘q qilish. TOP SECRET bo‘lmagan axborot 
saqlangan holda esa saqlagichlardan qayta foydalanish talab etiladi. 
Buning uchun quyidagi usullardan foydalaniladi: 
-
saqlagich xotirasiga takroran yozish; 
-
maxsus dasturlar yordamida saqlagichni tozalash (formatlashdan 
oldin ma’lumotni o‘chirish). 
Ushbu usul ma’lumotni kafolatli yo‘q qilish imkonini bermasada, 
amaliyotdagi aksariyat holatlar uchun yetarli hisoblanadi. 
Umumiy holda elektron saqlagichlardagi axborotni yo‘q qilishda 
quyidagi 3.17-rasmda keltirilgan usullardan foydalaniladi. 
Zamonaviy axborot saqlagichlardagi axborotni o‘chirish 
usullari
Magnitli
Yarim o‘tkazgichli
Magnit-optik
Optik
Saqlagich strukturasi o‘zgarmaydi
Saqlagich strukturasi o‘zgaradi
Dasturiy
Fizik
Mexanik
Termik
Kimyoviy
Qa
y
ta
y
o
zi
sh
g
a 
aso
sla
n
ga
n
T
o
za
la
sh
g
a 
aso
sla
n
ga
n
Do
im
iy
m
ag
n
it
m
ay
d
o
n
Im
pul
sli
m
agn
it 
m
ay
d
o
n
Ka
m
o
‘z
g
ar
u
v
ch
i 
m
ag
n
it
m
ay
d
o
n
Nu
rl
an
is
h
li
S
in
te
z 
(t
ermo
-x
im
ik
)
3.19-rasm. Elektron saqlagichlardan ma’lumotlarni yo‘q qilish 
usullari 

---

85 
AQShning Cornell kompaniyasi tomonidan elektron axborotni 
saqlagichlardan qayta foydalanishda va ularni yo‘q qilish uchun 
quyidagi tavsiyalar beriladi (3.6-jadval). 
 
3.6-jadval