3.axborot texnologiyalari (m.aripov, b.begalov va b.) (1)
Axborottizimi— belgilangan maqsadga erishish yo‘lida axborotni
yig'ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish uchun qo‘llaniladigan usullar, vositalar va shaxslaming o ‘zaro bog‘langan majmuasidir.
Axborot tizimlari jam iyat paydo b o ‘lgan paytdan boshlab m av jud, chunki jam iyat rivojlanishning turli bosqichlarida o ‘z boshqaruvi uchun tizimlashtirilgan, oldindan tayyorlangan axborotni talab etgan. Bu, ayniqsa, ishlab chiqarish jarayonlari — moddiy va nom oddiy ne'matlami ishlab chiqarish bilan bog‘liq jarayonlarga tegishlidir. Chunki ular jam iyat rivoji uchun hayotiy m uhim ahamiyatga ega. Aynan ishlab chiqarish jarayonlari jadal takomillashadi. Ulaming rivojlanib borishi bilan boshqarish ham murakkablashadiki, o ‘z navbatida, u axborot tizimlarini takomillashtirish va rivojlantirishni rag'bat- lantiradi.
Kibernetik yondashuvga muvofiq boshqaruvtizimiboshqaruv obyekti
yig‘indisini (masalan, koixonalar, tashkilotlar va hokazo) va boshqaruv subyekti, boshqaruv apparatini o'zida nam oyon etadi. Boshqaruv apparati deganda, m aqsadlarni shakllantiruvchi, rejalarni ishlab chiquvchi, qabul qilingan qarorlarga talablarni m oslashtiruvchi, shuningdek, ulaming bajarilishini nazorat qiluvchi xodimlar tushuniladi. Boshqaruv obyekti vazifasiga esa boshqaruv apparati ishlab chiqqan rejalam i bajarish kiradi, ya’ni boshqaruv tizimining o ‘zi shu ishlami amalga oshirish uchun tuzilgandir.
Boshqaruv tizim ining ikkala k om ponenti to'g'ri(T)va aks (A)a lo q a la r b i la n b o g M an g an . T o ‘g ‘ri a lo q a b o s h q a ru v apparatidan boshqaruv obyektiga yo'naltiriladigan axborot oqim ida ifodalanadi. Aks aloqa teskari yo‘nalishda yuboriluvchi qabul qilingan qarorlarning bajarilishi haqidagi hisobot axboroti oqim ida o ‘z aksini topadi.
Axborot oqimlari (T va A), qayta ishlash vositalari, m a’lum otlam i uzatish va saqlash, shuningdek m a’lum otlarni qayta ishlash bo'yicha operatsiyalami bajaruvchi boshqaruv apparati xodimlarining o ‘zaro aloqasi obyektining axborot tizim ini tashkil etadi.
Axborot tizimlarini tatbiq etish nafaqat m ayda-chuyda axborotni qayta ishlash va saqlash, yozuv-chizuv ishlarini avtom atlashtirish hisobiga, balki qarorlarni qabul qilish (sun’iy intellekt usullari.
ekspert tizimlari va hokazolar), zamonaviy telekommunikatsiya vositalari (elektron pochta, telekonferensiyalar), yalpi va lokal hisoblash tarm oqlari va boshqalardan foydalanishda firma mutaxassislari xatti- harakatini modellashtirishga asoslangan boshqarishning yangi uslublari hisobiga ham firma ishlab chiqarish-xo‘jalik faoliyati samaradorligini yuksaltirish maqsadlarida amalga oshiriladi.
Axborot tizim larining avtomatlashtirilganva avtomatikturlari
m a’lum.