Texnologiyalari

3 .3 . Zamonaviy dasturlash tillari va ularning turlari.
Obyektga moMjallangan texnologiyalar

Hisoblash texnikasining keskin rivojlanishi «tezda ishlab chiqiluvchi» dasturiy ta’minotlaming yaratilishiga olib keldi. Bular qatoriga Borland Delphi va Microsoft Visual Basic dasturlash tillarini misol keltirish mumkin. Tezda ishlab

chiqiluvchi (RAD-tizim, Rapid Application Development — dastur- lami tezda ishlab chiqish muhiti) muhitning asosiy vazifasi dasturlashda ishlatiladigan murakkab kodlar ketma-ketligi dasturchi tomonidan emas, aksincha, dastuming o‘zi tomonidan ishlab chiqilishiga, foy­ dalanuvchi faqat obyektlami o‘zgartirishiga mo'ljallangan. Bu tizim yordamida dasturni tuzish ancha qulay va osondir.
Keling, shunday dasturlash tillaridan biri Borland Delphi ga bir oz to'xtalaylik. Delphi dasturlash tilining asosida Pascal turadi. Pascal tili 1969-yil N. Virt tomonidan yaratilgan boiib, keyincha- lik Amerikaning Borland firmasi tomonidan qayta ishlandi va Turbo Pascal deb nomlandi. Turbo Pascal ni qayta ishlash natijasida obyektli dasturlash yoiga qo'yildi va u Object Pascal deb atala boshlandi. Hisoblash texnikasi va texnologiyasining rivojlanishi natijasida Borland firmasi tomonidan yangi Delphi dasturlash tili yaratildi.
Shu o'rinda yana bir narsani ta’kidlab o'tish kerak. Obyektli dasturlash deganda, dasturlash vositalarining turli vositalari (kompo­ nentlar, obyektlar) yordamida ularni tartiblash, ketma-ketlikni hosil qilish va mos kodlami ketma-ket yozish orqali tuzilgan dasturlar tushuniladi.
Delphi 7 dasturlash tili — bu dasturlarni qayta ishlash muhiti boiib, 32-razryadli Windows operatsion sistemasida ishlaydi. Unda obyektli dasturlash tili boigan Object Pascal mujassamlashgan.
Delphi vizual loyihalar, turli holat protseduralarini qayta ishlash va dasturlarni qayta ishlashda vaqtdan yutish hamda boshqalami o'z ichiga oladi.
Delphi ni ishga tushirish uchun Pusk (Start) — Programmi — Borland Delphi 7 buyruqlari bajariladi.
Delphi dasturlash tilini ishga tushirganimizda uning ishchi ekran ko'rinishini ko'ramiz
Dastur muhitidan buyruqlar menyusi, buyruq tugmachalari, kom­ ponentlar palitrasi, obyekt inspektor, forma va uning ortida tahrirlagich darchalari joy olgan boiib. deyarli ekranni toidirib turadi.


Delphining menyu satridan quyidagilar joy olgan: File, Edit, Search, View, Project, Run, Component, Database, Tools, Help. Filening ost menyusida yangi loyiha ochish, yangi forma ochish va ularni saqlash mumkin. Shu bilan birga ochilgan loyihani yopish, Delphidan chiqish va shularga o'xshash fayllar bilan ishlash imko-
niyatlari bor.
Edit menyusi ost menyularidan foydalanib kodlarni tahrir qilish, umuman kodlar ustida turli xil amallami bajarish mumkin.
View yordamida esa Delphi ishchi muhiti ko‘rinishi o'zgarishi mumkin.
Run menyusi yordamida dastumi ishga tushirishning turli yo‘llari amalga oshiriladi.
Database menyusida maiumot bazasini tashkil qilish mumkin.
Help menyusi esa Delphi va unda dasturlash haqidagi barcha ma’lumotlarni olish imkoniyatini yaratadi.