Tezislər / Theses

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
265
[7] William F. M. Jacobsen, Blaine, Minn.; Zoltan Zansky, Willowdale, Canada 
[8] https://www.yourelectricalguide.com/2019/05/lux-meter-working-
principle.html#:~:text=Most%20of%20the%20lux%20meters,the%20photocell%20or%20l
ight%20sensor. 
[9] 2011 MDPI, Basel, Switzerland, A Novel Design of an Automatic Lighting Control System 
for a Wireless Sensor Network with Increased Sensor Lifetime and Reduced Sensor 
Numbers 
MANCANAQ DƏZGAHININ MÜASİR SƏLİS
İDARƏETMƏ QURĞULARI 
Orxan Babayev 
Az
ə
rbaycan Milli Elml
ə
r Akademiyas
ı

İ
dar
ə
etm
ə
 Sisteml
ə
ri 
İ
nstitutu
Bak
ı
, Az
ə
rbaycan 
[e-mail] 
Elmi rəhbər: Dosent Asif Rzayev 
Açar sözlər:
neft istehsalı, idarəetmə stansiyası, kontroller, ştanqlı nasos qurğusu, 
dəyişən tezlik intiqalı, dinamoqram, səlis idarəetmə, tezlik çeviricisi. 
Müasir idarəetmə stansiyaları ştanqlı dərinlik nasos qurğularının avto-
matik idarəsi üçün tətbiq olunur. Proses parametrlərinə nəzarət etmək qabi-
liyyəti, bir sıra sensorlar, motor idarəetmə alqoritmləri nəzərə alınır. Manca-
naq dəzgahının bütün idarəetmə stansiyaları qüvvə, ştanq mövqeyi, quyu 
ağzı təzyiqi və elektrik enerjisi ölçmə sensorlarından ibarətdir. Ancaq sensor-
lar dövri texniki xidmət və təmir tələb etdiyindən ştanqlı dərinlik nasos qurğu-
larının avtomatlaşdırılması sistemlərində ən etibarsız elementdir. Beləliklə, 
"sensorsuz" idarəetməni həyata keçirən idarəetmə stansiyaları meydana 
çıxdı. Bununla belə, sensorlar olmadan nasos qurğusuna nəzarət prosesinin 
keyfiyyəti daha pis olacaq, çünki dinamoqram bu halda qeyri-müəyyən 
məlumatlara əsaslanır. 
Müasir idarəetmə stansiyalarının əksəriyyəti dəyişən tezlik sürəti və 
nasos axın sürətinə nəzarət üçün inteqrasiya olunmuş tezlik çevirici ilə təchiz 
edilmişdir. Bununla belə, mexaniki enerjinin regenerasiyası funksiyasına 
malik çox bahalı bir konvertorun quraşdırılması idarəetmə stansiyasının 
xərcini bir neçə dəfə artıracaq, lakin enerjiyə qənaət minimal olacaqdır. 
Müasir idarəetmə stansiyalarının əsas üstünlükləri informasiyanın işlən-
məsi və onlarda proqramlaşdırılmış idarəetmə alqoritmləridir. Kontrollerlərin 
proqram təminatı nasos avadanlığını və elektrik mühərrikini fövqəladə iş şə-
raitindən qorumağa, hər bir quyu üçün optimal iş rejimini seçməyə, axın 
sürətini hesablamağa imkan verir. Bir çox müasir kontrollerlər ölçülmüş quyu 
ağzı dinamoqramını təhlil etməyə, onun əsasında plunjer dinamoqramını 

---