The methodology of determining the wavelength of light using a diffraction grate based on innovative technologies



Yüklə 98,22 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/8
tarix07.01.2024
ölçüsü98,22 Kb.
#205184
1   2   3   4   5   6   7   8
 
 


 
 
Proceedings of International Educators Conference 
Hosted online from Rome, Italy. 
Date: 
25
th
January, 2023 
ISSN: 2835-396X
Website:
econferenceseries.com
421 
Nazariy ta’limiy jarayon.
Difraksiya deb yorug’likni to’g’ri chiziqli tarqalishini shaffof bo’lmagan 
to’siqlarga uchraganida og’ishiga aytiladi. Yorug’lik difraksiya to’lqinini jism 
(qirrasi) bilan ta’sirlashish natijasidir. Shuning uchun difraksiya to’siqlarni shakli 
va o’lchamiga bosiqlik bo’ladi. Optikada difraksiya to’siqlarni shakli va 
o’lchamiga bog’liq bo’ladi. Optikada difraksiya hodisasini kuzatish va o’rganishda 
difraksion panjaradan foydalaniladi. Difraksion panjara-bir hil shakldagi bir-
biridan bir hil uzoqlikda joylashgan juda ko’p (1 mmda 1700 tagacha) parallel 
tirqishlar to’plamidan iborat bo’lgan optik asbob.


 
 
Proceedings of International Educators Conference 
Hosted online from Rome, Italy. 
Date: 
25
th
January, 2023 
ISSN: 2835-396X
Website:
econferenceseries.com
422 
Yassi parallel kogerent to’lqinlar dastasi difraksion panjaraga perpendikulyar 
ravishda tushsin (rasm 1). Nurlarni boshlang’ich yo’nalishida og’ishi tirq’ishning 
kengligiga va yorug’lik to’lqin uzunligiga bog’liq. Bu bog’lanishni aniqlaymiz. 
Tirqishdan o’tgan nurlar har hil burchak ostida sochiladi. Panjara normaliga 
nisbatan φ burchak ostida tarqaluvchi to’lqinlarning birorta yo’nalishini tanlab 
olamiz. 
Rasm 1da ko’rsatilganidek ikki qo’shni 
tirqishlarning 
chetki 
nuqtalaridan 
keluvchi nurlarning (1 va 1΄) yo’nalishi 
o’zgarishi tufayli ular orasida hosil 
bo’lgan 
yurash 
farqi 
Δ=AC=(a+b)sinφ=dsinφ bu yerda 
a+b=d – difraksion panjarani doimiysi. Nurlarni yutish farqi fazalar ayirmasiga 
teng bo’ladi.
δ = 2π
Δ
λ
Agar Δ=λ, unda δ=2π va 1; 1΄ nurlar bir hil fazada 
bo’lgani uchun bir-birini kuchaytiradi. Demak maksimum xosil bo’lgan sharti: 
d·sin φ = k · λ (1) 
k=0; ±1;±2; bu yerda k–bosh maksimumlar tartibi. Ular markaziy maksimumga 
(k=0; φ=0) nisbatan simmetrik joylashgan bo’ladi. 
Tenglik (1) difraksion panjaraning asosiy formulasidir. Uning λ-ga nisbatan 
yechimi: 
k
tg
d



=
bo’ladi. 
Difraksion panjaraga oq yoki boshqa nomonoxramatik yorug’lik tushsa, har bir 
bosh maksimum markazdagidan boshqa spektrga ajralgan bo’ladi. 
Kuzatuvchi yorug’lik manba’siga difraksion panjara orqali qaraganda, u 
manba’dan tashqari tirqishni ikki tomonidan simmetrik holda joylashgan juft spektr 
(1-tartibli n=1) uchun nurlar yo’li ayirmasi berilgan rangdagi nur uchun λ ga teng 
bo’lganda xosil bo’ladi. N=2 tartibdagi juft spektr uchun nurlar yo’li ayirmasi 2λ 
ga teng bo’lganda xosil bo’ladi va x.k. doiniysi d=0.01 difraksion panjara uchun 
spektrlar kuzatish burchagi kichik bo’lgani uchun sinφ o’rniga tgφ qiymatini 
ishlatish mumkin, yani sinφ≈tgφ unda 
k
tg
d



=
(2) 



Yüklə 98,22 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin