Tibbiy biologiya

Bosh skeleti

Bosh skeleti qism:

• Miya ( neyrokranium )
• Yuz (vistseral )

Baliqlar bosh skeletining miya qismida to‘rtta bo‘limdan:
hid bilish
ko‘rish
eshitish
ensa
Evolyutsiya jarayonida bu ikkala qism bir-biridan mustaqil ravishda paydo bo'lgan. Evolyutsiya jarayonida asosan miya qutisining vistserial qismi takomillashgan

Miya qutisi filogenezida uchta bosqich kuzatiladi:

Pardali davri

• To‘garak og‘izlilarda miya qutisi butunlay membranali, oldingi qismsigmentlarga bo‘linmagan qismlarga ega emas.

Tog‘ayli davri

• Tog‘ayli baliqlarning miya qutisi deyarli to‘liq tog‘aydan iborat: oldingi, birlamchi segmentlarga bo‘lingan o‘rta va orqa qismlarni o‘z ichiga oladi.

Suyakli davri

• Suyakli baliqlar va boshqa umurtqalilarda miya qutisi uning asos sohasida (asosiy, ponasimon, g‘alvirsimon) tog‘ayning suyaklashishi jarayoni hisobiga va uning yuqori qismida (tepa, peshona, burun suyaklari) qoplovchi suyaklarning hosil bo‘lishi hisobiga suyakli bo‘lib boradi.

Odam miya qutisi bilan bog`liq anomaliyalar

• Miya qutisining tepa suyaklari birikishidagi deffekt tufayli cranium bifidum deb nomlanadigan anomaliya kuzatiladi. Bunday holda tug‘ilgan chaqaloqda har doim bosh miya churrasi kuzatiladi.

a-metopik o’choqlar yordamida birikish;
b-ensa qismida qo ‘shimcha suyaklarga ega bo’lgan miya qutisi.

QO`L OYOQ SKELETI

Umurtqalilarda juft boʻlgan va juft boʻlmagan o'simtalar ajralib turadi. Juft boʻlmagan (toq) tana o'simtalari (orqa, dum, anal suzgich qanotlar) bosh suyaksizlarda , baliqlarda va dumli amfibiyalarda asosiy harakatlanish a'zolari bo'lib hisoblanadi.
Baliqlarda ko'krak suzgich qanoti va qorin suzgich qanoti sifatida dastlabki juft harakatlanish a'zosi yuzaga keladi va ular keyinchalik quruqlikda yashaydigan to'rt oyoqli umurtqalilarning juft oyoqlariga asos bo'lib xizmat qiladi
Baliqlarning faol hayot kechirishga o‘tgan qadimgi ajdodlarida bunday teri burmalari kelib chiqishi bo‘yicha somitlar bilan bog‘langan va bunday burmalar harakatlana olish xususiyatiga ega bo‘lishi bilan chuqur joylarda rul vazifasini o‘tashi mumkin.