Umurtqalilarning nafas a’zolari evolyutsiyasi Nafas olishning ahamiyati Odam va har bir boshqa tirik organizm tashqi muhitdan kislorod qabul qilib, karbonat angidrid gazini chiqarib turishi nafas olish deb ataladi. Nafas olish har bir tirik organizmning hayoti uchun eng zarur fiziologik jarayon hisoblanadi.
Nafas olish jarayoni quyidagi qismlardan iborat:
O'pka alveolalari va tashqi muhit o'rtasida kislorod va karbonat angidrid almashinuvi (tashqi nafas olish).
O'pka alveolalari va o'pkaning kapillyar qon tomirlari o'rtasida kislorod va karbonat angidrid almashinuvi.
Qon va to'qimalar o'rtasida kislorod va karbonat angidrid almashinuvi (ichki nafas olish).
Nafas a’zolari onto - filogenezi Ovoz apparati: I- gapirganda va ashula aytgan vaqtda ovoz boylamlari oralig'idagi teshikning
yopiq holatda ko'rinishi;
II - pichirlab gapirganda ovoz teshigining yarim ochilgan holatda ko'rinishi;
III- gapirmagan vaqtda ovoz teshigining ochiq holatda (uchburchak shaklda) ko'rinishi.
1- hiqildoq;
2- halqum;
3- halqumning burun teshigi;
4- og'iz bo'shlig‘i va uning qo'shimcha kovaklari;
5- burun bo'shlig'i.
1. Burun qismi bilan bog'liq bo'lgan: tog'ay qismining kamayishi, qo'shimcha tog'ayning bo'lishi, burun tog'ay qismi shaklining o'zgarishi, xoanani, burun teshiklarining bo’lmasligi, burun chekkalarida yoriqlar bo'lishi;
2. Ageneziya (umuman bo'lmaslik). Bitta yoki ikkita o'pka agneziyasi (ikkinchi holatda organizm yashay olmaydi);
3. O'pka aplaziya (juft a'zolardan birining bo'lmasligi);
4. Kekirdak tog'aylari normal o'lchamdan chekkaga chiqishi, ulaming shakli o'zgarishi, tog'aylaming umuman bo'lmasligi yoki yetarli darajada rivojlanmaganligi, kekirdak nayining tug'ma berk bo'lishi, traxeya atreziyasi yoki aksincha kengaygan (traxeya - megaliya) bo'lishi mumkin;
5. Tug'ma bronxoektoziya - atamaal bronxiolalarning haddan tashqari kengayib ketishi;
6. Hiqildoqning rivojlanmaganligi;
7. Diafragmaning rivojlanmaganligi (diafragma gumbazidagi kichik deffektlardan boshlab diafragmaning umuman bo'lmasligi ageneziyasi).
