Tibbiyot institutlari talabalari uchun o’quv adabiyoti u. Z. Qodirov A. A. Abdumadjidov
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TIBBIYOT INSTITUTLARI TALABALARI UCHUN O’QUV ADABIYOTI U.Z.Qodirov A.A.Abdumadjidov V.P.Askaryans BOLALAR FIZIOLOGIYASI SO’Z BOSHI Sog’lom bolalar salomatligini va o’sish jarayonini nazorat qilish, kasalga chalingan bolalarni davolash samarali bo’lishi uchun pediatr rivojlanayotgan organizm xususiyatlarini yaxshi bilishi kerak. Shu sababli tibbiyot institutlarininig pediatriya fakultetida tahsil olayotgan talabalar uchun bolalar fiziologiyasiga oid ma’lumotlarni o’zida mujassamlashtirgan qo’llanma yaratish ehtiyoji tug’ildi. Bir guruh mualliflar tomonidan yozilgan va professor V.D.Glebovskiy tahriri ostida 1989-yilda chop etilgan «Fiziologiya ploda i detey» nomli o’quv qo’llanmadan o’zbek tilida ta’lim oladigan talabalar foydalanishlari qiyin. Undan tashqari, mazkur qo’llanmaning deyarli barcha qismlari yangiliklar kiritish va o’zgartirishni talab qiladi. Pediatriya fakultetida normal fiziologiyadan saboq berish tajribasiga va bolalar fiziologiyasiga oid anchagina ma’lumotlarga ega bo’lganimiz uchun mazkur qo’llanmani yaratishga qo’l urdik. Qo’llanma normal fizioligiya fanidan «Pediatriya ishi» yo’nalishi bo’yicha namunaviy dastur (2006 y) asosida yozilgan va «Bolalar fiziologiyasi» deb nomlangan, chunki unda biz postnatal ontogenezning faqat bolalik davrlarida organizm faoliyatida kuzatiladigan xususiyatlariga to’xtaldik. Homila fiziologiyasiga oid ma’lumotlar qo’llanmada o’z aksini topmadi. Fikrimizcha ular embriologiya kursida yoritilishi kerak. Kichik yoshdagi bolalarda tekshirishlar o’tkazish ma’lum qiyinchiliklarga ega. Masalan, ba’zi tizimlar faoliyatini tekshirishda odam ixtiyoriy ravishda bu faoliyatlarni o’zgartirishitalab qilinadi. Murg’ak bola ma’lum yoshgacha bunday sinamalarni bajara olmasligi va boshqa sabablarga ko’ra bir qator a’zolar faoliyati yetarlicha o’rganilmagan. Qo’llanmaning bunday a’zolar faoliyatiga oid boblari ancha qisqa, yaxshi tekshirilgan a’zolarga bag’ishlangan qismlari esa kengroq yoritilgan. A’zo faoliyatlarining ontogenezda shakllanishi ko’proq hayvonlarda tajriba o’tkazish yo’li bilan o’rganilgan. Olingan ma’lumotlar juda ko’p va qiziqarli. Ular asosida faoliyatlar rivojlanishining umumiy qonuniyatlari yaratilgan. Ammo hayvonlarda o’tkazilgan tajriba natijasini odamga juda ehtiyotlik bilan ko’chirish lozim. Bo’lajak pediatr uchun bevosita bolalarda olingan ma’lumotlar muhimligi sababli, faqat bolalarda o’tkazilgan tekshirishlar natijasidan foydalanishga harakat qildik. Hayvonlarda olingan natijalarni istisno shaklida qo’lladik. Fiziologik jarayonlar ko’rsatkichlari katta yoshdagi odamlarda ham ma’lum chegarada o’zgarib turadi. O’sayotgan organizmga kelsak, bu chegaralar ancha keng bo’lib, turli ma’lumot manbalarida keltirilgan ko’rsatkichlarning son miqdorida sezilarli farq bo’lishi mumkin. Bunday vaziyatda ko’rsatkichning mutloq miqdoriga emas, uning yoshga bog’liq bo’lgan o’zgarish dinamikasiga ko’proq ahamiyat berilsa maqsadga muvofiq bo’ladi. Mazkur qo’llanma pediatriya fakultetlari talabalariga mo’ljallangan bo’lib, undan pedagogika fakultetlari va o’rta tibbiy bilim yurtlari talabalari ham rivojlanayotgan organizm faoliyatlari to’g’risida aniq bilimga ega bo’lishlarida foydalanishlari mumkin. Hamkasblarimiz kitobni xayrixohlik bilan qabul qiladilar va o’zlarining qimmatli fikr va mulohazalarini izhor etib, kamchiliklarni yo’qotishga ko’maklashadilar, deb umid qilamiz. Mualliflar Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|