Tibbiyot institutlari talabalari uchun

10- Rasm- Nog’ora tayyoqchasiga o’hshash barmoq (o’rtada normal)

Barmoqlarni bunday o’zgarishga bronh raki, bronhoektatik kasallik, absses, empiema, yurakni tug’ma nuqsonlari, jigar sirrozi, nospesifik yarali kolit, barmoqlarni (tug’ma) oilaviy o’zgarishi (tog’ gipoksiyasi). olib kelishi mumkin. Uzoq vaqt temir tanqisligida tirnoqlar qoshiqsimon bo’ladi (koylonixia – tirnoqlar distrofiyasi). Terini paypaslash orqali uning namligi yoki quruqligi aniqlanadi. Terining yuqori namligi ko’p ter ajralishi isitmasi baland bemorlarning isitmasi tushganda, sil, diffuz toksik bo’qoq, bezgak va yiringli kasalliklarda kuzatiladi.

Terini qurib qolishi ko’p suv yoqotganda ich ketishda, qusishda, gipotireozda, isitma ko’tarilish vaqtida kuzatiladi.
Ko’rish va paypaslash orqali terining egiluvchanligi aniqlanadi. Patologik holatlarda terining egiluvchanligi birmuncha o’zgaradi.
Teri osti yog’ qatlami teri bilan bir vaqtda tekshiriladi. Paypaslash orqali uning rivojlanishi va shishlar baholanadi.
Teri osti yog’ qatlamining rivojlanish darajasi odatda tana vazni bilan mos keladi va u kindik sohasida burma hosil qilish bilan aniqlanadi. Agar rivojlanish darajasi juda katta bo’lsa burama hosil qilib bo’lmaydi. Teri osti yog’ qatlamining rivojlanishi yoki kamayib ketishi qancha vaqt ichida sodir bo’lganligi klinik ahamiyatga ega.


11-Rasm- Kaxeksiya
Shishlar (oedema) – hujayra tashqarisidagi suyuqlikni organizm to’qimasida ko’payib ketishi. Suyuqlik interstisial oraliqqa qonning kapillar devori orqali filtrasiyasi natijasida to’planadi.

12-Rasm- oyoqdagi shish va terining trofik o’zgarishlari

Bu vaqtda ularning bir qismi limfa tomirlari orqali qonga qaytadi.Suyuqlikni to’planishi qonning gidrostatik bosimi va kolloid-osmotik bosimi o’zgarishlari natijasiga yuzaga keladi.

Bu vaqtda kapillar devorining o’tkazuvchanligi ham katta ahamiyatga ega. Qonda onkotik bosimni pasayishi ham filtrasiyani kuchaytiradi. Kapillar devoridan filtrasiyani kuchayishi termik, kimyoviy, mexanik va baktereologik tasurotlar natijasida ham yuzaga keladi. Shishni paydo bo’lishi vazinni ortishiga olib keladi. Bilinar-bilinmas shish “pastozlik” yoki hamirsimon shish barmoq uchi bilan bosganda deyarli chuqurcha qoldirmaydi. Shishning tana bo’ylab tarqalishi anasarka deyiladi. Suyuqlik qorin bo’shlig’iga yig’ilsa-assit deyiladi, ko’krak bo’shlig’iga yig’ilsa-gidrotoraks deyiladi.
Yurak, buyrak, jigar, ichaklar, endokrin, bezlari kasalliklarida shishlar tarqalgan harakterga ega bo’ladi. Vena va limfa oqimi buzilganda, allergik reaksiyalarda shishlar ko’pincha mahalliy hamda asimetrik bo’ladi.
Limfa tugunlarining kattalashishi muhim diagnostik belgilardan hisoblanadi. Limfa tugunlarini aniqlashni asosiy usuli paypaslash hisoblanadi Paypaslash barmoqlar uchi bilan mayin o’takaziladi va bosh, bo’yin tananing simmetrik sohalari taqqoslanadi. Paypaslash limfa tugunlarining quyidagi hususiyatlari baholanadi.
Soni, shakli, o’lchami, qattiq-yumshoqligi, og’riqligi, harakatchanligi, bir-biri yoki atrofdagi to’qima bilan yopishganligi. Limfa tugunlarini paypaslash ma’lum tartibda olib borilishi kerak.
Pastki quloq oldi, jag’ (oldingi va orqa) engak osti, yuzaki bo’yin, o’mrov usti, o’mrov osti, (Ensa) qo’ltiq osti, tirsak, ko’krak, chov limfa tugunlari.
Tizza osti limfa tugunlarining kattalashishi quyidagi holatlarda ahamiyatga ega.

• 
  Har hil o’tkir yallig’lanish kasalliklari
  
• 
  OITS ni boshlang’ich bosqichida – ko’p hollarda yoyilgan limfoadenopatiya – kasallikning birdan – bir klinik belgisi hisoblanadi.
  
• 
  Qon kasalligi – birinchi o’rinda gemoblastozlar.
  
• 
  Limfoproliferativ kasalliklar – limfogranulematoz
  
• 
  Biriktiruvchi to’qimaning sistemali kasalliklari
  
• 
  Limfa tugunlarida metastaz bergan o’smalarda.
  
• 
  Bazibir yuqumli kasalliklarda – bruselloz.
  

Limfa tugunlarini kattalashish sababini aniqlash uchun bazan biopsiya qilinadi.

Sohalar bo’yicha ko’zdan kechirish.

Boshni ko’rganda mikrosefaliya yoki makrosefaliya (tug’ma) bo’lishi mumkin. Parkinsonizmda boshni titrashi, aorta qopqog’i yetishmovchiligida – Myusse belgisi bo’ladi. Aiyrim soxalarda sochni to’kilishi kuzatilishi mumkin.(Zaxm).Teri qoplamini sertukligi ayrim endokrin kasalligiga dalolat bo’ladi.