Tibbiyot oliy bilimgohlari talabalari uchun o‘quv adabiyoti h. K. Shodiyev

ADABIYOTLAR
C. T. Nyavlov va boshqalar. «Kojnge j venericheskiye bolezni», M. 198S. 321—332betlar.

«V«jericheskiye boleznyu (0. K. Shapvshnikvv tahriri ostida), M. 1991. 26§—273, «Instruksiya po lechensho i profilaktike sifilisa», M. 1988.

5. Talabalarni o‘z ustida ishlash rejasi:

Ishning nomi	Ishniig mazmuni	Ishning maqsadi
1. Zaxm domorlarpga savo rejaolml tuuish (berilgam masalllar asosida)	a) masalada qo‘yidgal maqsad asoslda dori moddalari tnzmayeini tuzish;	a) zaxmga uchragan beiorlarii davolashni o‘rganish;
	b) rejaga kiritilgan dorplarga monelpk boryo‘qligpni aniqlash; v) spetsifik dorilarning davo kursn miqdornni hisoblash;
.
2. Zaxmga alokador (preventiv, profilaktik) davo usullarini muhokama qilish (berilgas masalalar asosida).	g) masala shartiga bidoan zaxmga qarshi davo usullarini tanlash va izohlash.	b) saxMia aloqador dado usullarini kullanshi o‘rganlsh.

6 MASHG‘ULOT
1Mashg‘ulot mavzusi. Orttirilgan immunitet tanqisdigi sindromi. 2j Mapzunpng qisqacha mazmuni.

OITS teskari transkripsiya (ko‘chirib olish) jarayoniip ta’minlaydigan retroviruslar tomonidai qo‘zgatiladi. Mazkur viruslar Tlimfotsitlarga .e^tayin ta’sir etadn, ularning irsiy apparatini izdap chiqaradi. Nntshkada ularning hujayra halok bo‘lgunga kadar virus oksiyalari va bo‘lakchalarini ishlab chiqarishga ma;kbur otadp. Hosil bo‘lgap yangi virus tanachalari boshsa hun;ayralar ichiga kirib olib, ularni ham yangi viruslzr tplab chiqarishga majbur etadi. Shu yo‘sinda soat va kun sayin kondagi viruslar soni oshib borib, limfotsitlar, a]"shiqsa Tlimfotsitlar soni tobora kamayib boraveradi. Hujayralar immunitetiga javobgar hpsoblangan Tlimfotsitlarning kamayib borishi orgatshzmniig 1zmmunologik sobiliyatining susayib borishiga sabab bo‘ladi. Ana shu tarika bedyurlar orgishilshda _UiJi tirilgan immunitet tankisligi holatp yuzaga kelali. Bunda organizmning qarshilik ko‘rsatish kobilkyati kundankupga pasayib boradi, okibatda turlituman kasallpklarnpng paydo bo‘lishiga sharoit yaratnladi. I'iic.Tmakot rivojlanayotgan, tabiatan turlitunan bo‘lgan patologik jarayonlar odam organnzmiiing nobud bo‘lishiga olib zcholadi.

Qissacha tarixiy ma’lumot. Kasallikka ortxiridgan immunktet tansisligi sindromi (Acquired immunodeficincy sindrome) degan nom 1982 yilda berilgan. O‘ta davrda uni besotsolbozlar (gomoseksualistlar) kasalligi CH.deb hisoolashar edi. Tez orada bu kasallikning gyaohkapdlarda. gluikngdek gemofiliyaga duchor bo‘lgan bemorlarda ko‘p uchragai ma’lum bo‘ldi. Keyinchalik kasallikning bemor onalardan bolalarga yo‘ldosh orqali o‘tishi aniqlapdi. Yig‘ilgap ma’lumotlarning barchasi mazkur dardning o‘z so‘zgatuvchisi bo‘lishi kerak, deb taxmin qilishga asos bo‘ldi. Kynfinia mamlakatlarda OITSning kelpb chiqish sabnblarshsh aniqlashga kprishildi. Jumladan, Amerikada Robert Gallo, Frapsiyada Lyuk Montanye^_rahbarlagida slib borilgan ilmiytadkiqot va ku.zatishlar kutilgan samaralarni berdi. Ularning 1982— 1E84 nillarda o‘tkazgan kuzatuvlarida OITS ning vnrus kasalligi ekanlish aniklandi, kasallikni retrovirusdar ko‘z^atishi isbotlandi. Yangi kashf etilgan viruslarga HTLV—I, HTLVII, HTLV—III (Human Tlymphotropic virus) va LAV (Lymphadenopathy associated virus) dob borilgan nomlar umumlashtirildi. Nihoyat. 1086 yilda OITSni qo‘zgatuvchi virusga HIV (human inniiunodol'iciucy virus) degan nom berildp. Biz uni immuniteg tankisligi keltirib chiqaradigan virus deb tarjima qilditx. Shuningdek tibbiy adabiyotda sulaylik yaratish maksadida qiskacha qilib ITV (immunitet tankisligi virusi) deb atadik.

Kag;it!lyakning sabablari. Hozirgi paytda immunitet tankpsliti virusiping kamida 2 xil irsiy turlari IIIVI, _!PL7 — II borligi anitslandp. ITV baktormsnd eritmalar ta’sirida tez nobud bo‘ladp. Ayniqsa formalDSGID1SHLG 0,5% eritmasi, lizolshgag 0,5%, chloramin, efir. atsotoplarning 3%, natriy gipoxloridshshg 0,2% eritmalarida va 70% spirtda tez yuqumsizlanadi. ITV niig yukumlilik xususiyati homiladorlikka karshp maxsus modda — sperminsid ta’sirida yo‘qoladi. Sporminsid jumladap ITVning teskari transkriptaza fermongp aktivligiin ham susaytiradi. Turlituman buyumlar tarkibidagi ITV ni yuqori harorat (57° dan yuqori) h_am butuvlay nobud 1\iladi. Ammo retrovirus quritilgan holda 22°S da 4—6 kun mobaynida o‘zining yuqumlilik darajasipi saqlab qolishi mumkin. Shuningdek OIGS ko‘zg‘atuvchilari radioaktiv nurlanishlar va ultrabipafsha nurlariga birmuncha chidamli.

ITV bemorlarnjng biologik to‘dimalari va suyuqliklari tarkibida ko‘p mivdorda topilgan. Ayniqsa don tarkibidagi viruslar hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Kon kasallik manbaigina emas, u kasallik ko‘zgatuvchisini •boshqa shaxslarga tashuvchi vazifasini ham bajaradi. Ammo kaoallikning asosiy sababchisi erkaklarnipg ypyf suyuqligi (sggerma)dir. Shu bilan birga ayollarning jinsin sugodligi (kin va bachadon bo‘ynidan ajraladigan .sukno‘chkk) tarkibida ITV patogen holda saqlanadi. Geteroseksualistlar orasida OITSning keng tarqalayottanlngi sababini mana shu hol bilan tushuntirish mumkin. Bsnsh\a biologik suyuqliklar (so‘lak, ko‘z yoshlari, ter, ayollar suti, or^a miya suyuqligi) tarkibida retroviruslar ma’lum miqdorda topilgan. Ammo bu suyudliklarning mvedori kam bo‘lganligi va ularning tarkibida viruslar soni ham kam topilganligi sababli ularning kasallik yutstirish xavfi past. Fadat ona sugi orkali kasallik bolaga o‘tishi mumkin (agar ona uzos muddat davomyada amizayotgan bo‘lsa). ITV ^ondagi monotsitlarda, limfa tutunlarida, o‘pka to‘qimasida, suyak iligida, gauningdek asab sistemasi to‘qimalarida ham topilgaya.

OITSning yudish yo‘llari. Kasallik quyidagi yo‘llar bilan boshka shaxslarga o‘tishi mumkin: V/ 1 Jineiy yo‘l — tzflituman usuldagi jinsiy alotsa layatpda yerkaklar yoki ayollar suyuqligi tarkibidagi retroviruslar jinsiy sherik organizmiga o‘tadi.

2. Tibbiy muolaja paytida yutsshp. — retrovpruslar tgushgap igia, shpris va boshda asboblardan yutsjsh, mazkur

asboblarpi takroriy qo‘llash natijasida, sanitariyagigpoia Yeokdalariga rioya qilmaslik oqibatida yuzaga keladi.

3, Bemor onalardan bolalarga o‘tish. Bu asosan yo‘ldosh orqalp kindik tomiri vositasida sodir bo‘ladn.

Shunikgdek tarkibida retroviruslar bo‘lgav konni k,uyish yoki o‘sha qondan tayyorlangan Qon preiaratlari ishlatilganda ITV boshqa shaxslarga o‘tadi. Mazkur kasallikning gemofiliya dardiga duchor bo‘lgan bemorlar orasida uchrashi ham ana shundan.

OITSga duchor bo‘lgan bemorlarshshg 3/4 kismnni gomoseksualkstlar tashkil etadi. Bu holniyag asoyeiy •sabablari suyidagilar:

1. O‘z jnnsidagi shaxslar bilan jinsiy alokada bo‘lish erkaklar orasida ayollarga nisbatan keng tarkalgandir. Besoqolbozlarda jinsiy yaqinlik qilish soni ham yuqori va ular o‘z jinsiy sheriklarini teztez almashtirib turadilar.

2. Gomoseksualistlarning aoosiy kismi eng yirik shaharlarda joylashgandir. Bu NyuYork, Parij, Rim, LosAnjeles va boshqa shaharlar, Mazkur shaharlardagn aholi:ning nihoyatda ko‘pligi gomoseksual jinsii aloka sonipipg ko‘payishiga sabab bo‘ladi, bu hol retroviruslar yudysh ehgimolini oshiradi.

3. To‘gri ichakniyag shillik; qavati bir qator tizilgan zpiteliy hujayralaridan iborat. Shu sababli gomoseksual aloda paytida to‘gri ichak shilli; qavati osoyagina shikastlanadi va ITV ning konga o‘tishi uchun keng go‘l ochiladi,

4. To‘gri ichakka quyiladigan urug suyuqligi — spermaning o‘zi ham immunodepressiv xususiyatga ega. Jinsiy yakiyelik paytida to‘g‘ri ichak orqali qonga viruslar bilan birga sprrma ham so‘riladi. Bu hol qon tarkibidn antispermal antitanachalarning hosil bo‘lishiga olib keladi. Mazkur aititanalar organizmning immunobiologik i^obiliyatiga ta’ojr etib, immunitetning pasayishiga sabab bo‘ladi.

5. Gomoseksual jinsiy aloqa paytida passiv sherikdan tashqari aktiv sherik ham zdrarlanishi mumkin. Passiv sherikning to‘gri ichagidan chiqqan qon garkibidagi retroyapruslar jinsiy olat terisining butunligi buzilgap aktiv. sherikka o‘tishi mumkin (ko‘pincha gomoseksual jinsiy aloqa paytida jinsiy olat terpspping butunligi buziladi).

6. Besoqolbozlarning ko‘pchiligi gnehvandlchrdir. Hozirgi vaqgsa giyohvandlar jinsiy qoniqish (orgazm)pi kuchaytirish maksadida ko‘pincha amilnitrit va butilnitrit kabi miorelaksantlarni qabul qilishadi. Nitritlar orka chitsar^v teshigi mushaklarini yumshatib, jineiy olatning chu’;urroq kirishini ta’minlaydi va shu sababli shilliq qavatning ko‘proq qismi shikastlanishiga olib keladi.

7. yesotu lbozlarda ko‘p uchraydigan Qo‘shilib keladigan (hamroh) kasalliklar (kolit, dizenteriya, gepatit V, jinsiy a’zolar gerpesi, shuningdek zaxm) ITV ning siska muddat ichida rivojlanishiga sharoit yaratib borazi.

G‘arbda besoqolbozlikshshg ko‘payish sabablarini tushuntkruvchi bir necha nazariyalar va fikrlar (irsiy nazariya, ruhiy zaiflik gppotezasi, jinsiy gorlgonlar o‘rtasidagi muvozanatning buzilishi, bolalarnipg asosan ona tomonidan tarbiyalanishi va boshqalar) mavjud. Ammo bullay fikrlar hozirgi zamonda bu masalaga ravshashshk kirita olmaydi va ko‘pgina jumboqlarni yechishga ojyulik kkladi. Ro‘kach qilib ko‘rsatilgan dalillar va i\shllar deyarli barcha mamlakatlarda mavjud bo‘lishiga karamasdan besoqolbozlik islom mamlakatlarida kam uchratZdi.

OITS ja moyil bo‘lgan guruhlar. Orttirplgan shshunitet tanqisligi sindromi aholining quyidagi tabaqalarida ko‘irok uchraydi:

1. Besok.olbozlar — ular OITS ga chalingan bemorlarping qarshyu 75%ini tashkil etadi (buning slbablarn yutsorida atroflicha tushuntirildi).

2. Giyohvandlar — ularning soni turli mamlakatlarda turlicha (1J—17%), ularning ko‘pchiligi besotsolbozlardir.

3. Gemofiliyaga duchor bo‘lgan bemorlar. Bu kasallik bsdan asoyean erkaklar kasallanadilar. Bundal bomorlarda soiiing ivishida ishtirok etadigan VIII —IX omillar yetishmaydi. Yangi va tabiiy qondan taiorlanadigap konseetrat (kerakli omillar yirindisi) tayerlash uchun 1000—5000 donorning qoni kerak bo‘ladi. Bu hol ITVyai.chg yutsjsh xavfini oshiradi. Bunday bemorlar 1— 4%nn tashkil etadi.

4. Turli v*^ sabablarga ko‘ra qon quyiladigan bemorlar va boshqa toifadagi shaxslar. Qon va qon preiaratlari oladigap kishilar orasida OITS holleri koyipgp yillarda ko‘payib bormovda. Ular OITSga du:"or bo‘lgai. bymorlarning 1,4—20,2%ini tashkil etadi.

5. Jinsiy sheriklarini teztez o‘zgartirib turadtln goterosoksuplistlar. Kasallik ayniqsa «uqalach xona» lariga va ^slovotxonalarga katnaydigap erkaklar va fohishalar orag/ida ko‘paymoqda. Bemorlarniig ko‘lchiligini ayollar tashkil etmoqda (29—50%). Arat» gomoseksualizm erkaklar orasida OITSning keng i'apK.ajnnuriga olib kelgan bo‘lsa, geteroseksual jinsiy aloqalar va keng ko‘lamda qon quyilish hollari kasallikning ayollar orasyada ko‘paiishiga sabab bo‘lmotsda.

0. Yukorida sanab o‘tilgan aholi tabakalaridaga turilgan, ayniqsa OITS ga chalingan bemorlardan va ITV yuqqap shaxslardan tu^ilgan bolalar. Bunda kasyallkk ko‘shshcha homvla yo‘ldopsh orqali go‘dakka o‘tadi Shunipgdses hoiila tug‘ruq yo‘llaridan o‘tayotganida (tugshs paytida) kip va oachadon bo‘ynidagi retroviruslardai ;trarlannshi mumkin. Bemor onalar sutini emgan bolalorHiiur OiFTC Oilan kasallanishi yudorida aytib o‘tilgai
OITS da teri va shilliq qavatlarning zararlanishn
LTB kasallptnda terining zararlanishi atro^lichd o‘rganilmagan. Warner L. S. va Fisher V. K. (1938.), YU. A. Ashmarin (1988 y.) teridagi o‘zgarishlarni kuikdagicha ta’riflaydi:

1. Terining o‘smalardan zararlanishi. ITV kasalligiga duchor bo‘lgan bemorlarda, ayniqsa unipg oxirgp davrlarida t uflituman o‘smalar paydo bo‘ladl (Kaiogai sarkomasi, limfomalar, karsionomalar, Berknr o‘smasi va boshqalar). Bu o‘smalar son jihatdan turlptuman bo‘lib, chlarning turlari kasallikning orirsyaiollppish belgilaydi. Ular orasida Kaposhi sarkomasi gmyuhpda o‘rin tutadp. Me’lumki, yoshi keksaygan, orgazpl.mipimg immunologpk quvvati pasaygan kishilarda Kaloshn slrkomasn uchrab turadi. Biroq ITV kasalligigya uchragai bamorlarda mazkur dardning o‘ziga xos kechishp ma’lum bo‘ldi:

a) yoshlarda, hali 30—35 ga kirmagan kishilarda kuzatiladi;

b) tananing barcha joylarida kuzatilib, ko‘pincha qo‘loyoq, jinsiy a’zolar va ichki organlarni zararlaydi;

ye) tugunlar sonp ko‘p bo‘lib, ular qattiq, tezda yaraga aylanadi. O‘smalar oriz bo‘shligida, qorin bo‘shlig‘ida uchrashi mumkpn,

g) otiip kechadi, nur bilan davolash bemorning aktyulyani og‘irl atitiradt’;

d) juda tez metastaz beradi, ko‘pyancha limfa tugunlari va ichki a’zolarga metastaz beradi;

ye) bolalarda, hapo go‘daklarda ko‘p uchraydi, tezdd o‘limga olib keladi.

2. Terlning yu.dumli kasalliklari:

a) terining virusli kasalliklari: oddiy uchuq, belborsimon uchuq, so‘tallar, shilliq qavatlardagi o‘smachalar, virusli iyiu;

b) terining yiringli kasalliklari: follikulit. chipkon, streptodermiya, surunkali piodermiyalar, otsma yara, husnbuzar va hokazo; vo‘ lepitinnir namGurugli kasalliklari: kandidozlar, asnergillez, kriptokokkoz, toksoplazmoz va xrkazolar.

3. Trishshg nospetsifik kasalliklari: a) emlashdan gayso bo‘lgan gush; b) terining kichiitp; v) siborsyalp dormatit; g) eshakem; d) kichim.k

Kasallshshing erta davrlarida terining turli soxalarnda toshmalar paydo bo‘ladi. Mazkur toshmalar betoblik belgilari bilan kechadi, ya’ni holsizlik, bosh og‘rifh, ko‘pgil aynishi, suyaklarning qaqshashi, tana haroratining ko‘tarilishi kuaatiladi. Ba’zan qaltirok tutib, bemorning umumiy ahvoli oshrlashadi va u yotib koladi. Yukorida sanab o‘tilgan belgilar qizamik, ich terlama, qizilcha, toshmali tflama kabi kasalliklarni eslatadi. Kasallikning 2—3haftasida toshmalar (rozeola) kattalashib, eritemaga (yalliglangan dog‘larga) aylanadi. Bunda ularning hajmi bir tishshlik chaqaday va undan ham katta bo‘lib, o‘sha sohalardagi teri qichshpadi, qiziydi. Bu dorlar ko‘pincha yuz terisida, so‘ngra tana sathida joylashgan bo‘ladi. Kasallikning rivojlanish jarayonida dermatit — terining o‘tkir yallng‘lanishi gushga aylanishi mumkin.

Klinpkayep. 1MB kasalligining o‘ziga xoo aniq spetsifik belgilari yo‘q. Kasallik ko‘pincha bosqichmabosqich o‘tadi. Bunda kasallikning qo‘zish va susayshp davrlari pavbatmanuvbat almashib, bemorning ahzoli ogchrlangio boradp. 1Kahon sog‘likni saqlash tashkllpgaing taklifiga binoan kasallikning 5 bosqichini tafovut etish qabul qilingan.

1bosqichi. Dastlabki bosqich — bu bosqichda yuqumli mononukleozning belgilari namoyon bo‘ladi. O‘rta hisobda 3—14 kun davom etib, so‘ngra barcha belgilar yo‘qolib ketadi. Terida asosan och pushti rangli doglar kuzatiladi. Ular aylana va oval shaklida, kattaligi tariqdek keladi.

2bosqichi. Belgisiz bosqich — bunda kasallpkka xos biror belgi kuzatilmaydi. Bu bosqich faqat laboratoriya usuli bilan aniklanadi. Mazkur bosqich 5 oydan 5—6 yilgacha davom etishi mumkin.

3boskichi. Tarqalgan limfadenopatiya bosqichi — bunda bir necha limfa tugunlarining kattalashishi kuzatiladi. Agar kamida ikki guruh limfa tugunlarining kattalashishi kuzatilsa, bu simptom OITSga aloqador deb xisoblanadi. Bunda kattalashgan limfa tugunlari belning yuqori sohasida joylashgan bo‘lishi lozim.

4bosqichi. OITSga aloqador belgilar yirindisi. Holsizlik, terlash, kalxirash, yo‘tal, mushak va bo‘g‘imlarning og‘rishi, oriqlab ketish, ich ketishi, turlituman infeksion kasalliklar, o‘smalar va ichki a’zolarda kuzatiladigan o‘zgarishlar yigindisi bemor ahvolini ogirlashtiradp. Teri va shilliq qavatlarda turlituman: dog‘cha, tuguncha, tugun, qavarchiq va hokazolar kuzatiladi. U yoki bu turdagi dermatozlar (ekzema, eshakem), kandidoz, oddiy uchu^, kamarsimon uchuq, shunga o‘xshagan boshqa dermatozlar shakllanadi.

5bosqichi. Orttirilgan immunitet tanqisligi boskichi — bunda barcha immunologik ko‘rsatkichlar keskin pasayib ketadi. Bu davrdan avval paydo bo‘lgan simptomlar zo‘rayib, bemorni holdan toydiradi. OITS bosqichida uning 4 turi farqlanadi:

a) o‘pka turi; b) nevrologik tur; v) oshsozonichak turn; g) isitma bilan o‘tadigan turi;

OITSda kuzatiladigan turli simptomlar biror turdagi belgilarning rivojlanishi, shuningdek bir vaqtning uzida bir necha turdagi o‘zgarishlarning chuqurlashishi hayotiy muhim a’zolarning ishdan chiqishiga olib keladi. Organizm immunologik qobiliyatining keskin pasayishi, jumladan, Tlimfotsitlar sonining 1000— 100 tagacha tushishi uni rivojlanayotgan turli xil patologik jarayonlarga qarshi kurasha olmaydigan kilpb qo‘yadi. Bu hol bemorlarning o‘limiga olib keladi. Boshqacha qplib aytganda, OITS bosqichi VICH (ITV) kasalligining oxirgi bosqichi bo‘lib, bu bemor taqdirni hal qiladi. Teri va pshlls davatlaridagi yukrrida sanab o‘tilgan o‘zgarishlar zo‘rayib, bemor terisiga o‘ziga xos tus byradi. Ayniqsa Kaposhi sarkomasi va boshqa o‘smalarning yomon sifatli (xavfli) kechishi metastazlar sonining ^shishiga olib keladi.

Kasallikning aniq tabiatini aniqlashda, ularni terd va yutsumli kasalliklardan farqlashda laboratoriya tekshiruv usullari yordam beradi. Immunologik analizlardan limfotsitlar turlarini sanash va taqqoslash usuli goyat amaliy ahamiyatga ega. Bunda yordamchi limfotsitlar xelperlar soni kamayib ketadi, biroi; limfotsitlarning umumiy soni kamaymagan bo‘lishi mumkin. Limfotsitlar umumiy sonining kamayishi (limfotsitopeniya) kasallikning keyingi davrlarida kuzatiladi. Bunda limfotsitlarning 1 ml qondagi ooni 500 tagacha tushishi mumkin (sorlom kishilarda 1200—1700 dona). Ma’lumki, normada xeyaperlarning supressorlarga nisbati—1,5:1,8 ga tengdir, VICH kasalligida bu raqam 1 dan pastga tushib Tx ketadi. Soglom geteroseksualistlarda ~ 1₅75, sog‘lom gomoseksualistlarda esa Surunkali har xil teri kasalliklari (gush, gulafshon_; qichima, eshakem va hokazolar) bo‘lgan bemorlar VICH kasalligiga chalinsa, ularning eski teri kasalliklari qo‘ziydi. Buning ustigaustak yangi shakllangan toshmalar diagnostikani murakkablashtiradi. Birok kasallik tarixini mukammal o‘rganish, OITS ga tegishli belgilarni topish va diagnostika maqsadlarida foydalanish, shuningdek immunobiologik va virusologik laboratoriya tekshiruvlarini o‘tkazish Kasallikninganiq tabiatini aniqlashga yordam beradi.

Ommaviy tekshiruvlarda keng so‘llaniladigan IFA usuli — immunoferment analiz deb ataladi. Mazkur usul ancha sezuvchan bo‘lib, hatto 1 ml qon tarkibida bir molekula qarshi tanacha bo‘l

Retroviruslarga nisbatan hosil bo‘ladigan qarshi tanachalar kasallik yuqqandan so‘ng 6—8 hafta o‘tgach qonda paydo bo‘ladi. Shuningdek, VICH ga qarshi tanachalarning hosil bo‘lishi 3—6 oygacha cho‘zilishi mumkin. Shu sababli tekshirilayotgan shaxsda IFA usuli manfiy natijalar bersa, kasallik yuqmagan degan xulosaga kelish xato hisoblanadi, ya’ni bu holda qarshi tanachalar yetarli miqdorda hosil bo‘lib ulgurmagan bo‘lishi mumkin. TTTuning uchun IFA usulini 2 marta qo‘llash lozim. Hrzirgi paytda faol ish olib borayotgan barcha OITS laboratoriyalari aholi orasida VICH kasalligini aniqlash maqsadida IFA usulini keng qo‘llamoqda. Ayniqsa, zaxmga duchor bo‘lgan hoiilador ayollar, qon beruvchi donorlar, giyohvandlar, silga uchragai bemorlar, tanosil kasalligiga duchor bo‘lganlar va aloxida ijtimoiy tabaqaga kiruvchi shaxslar VICH kasalligiga sinchkovlik bilan tekshirilishi lozim. Sogliqni saqlash vazirligpning maxsus ko‘rsatmasiga muvofiq, yuqorida sanab o‘tilgan shaxslar V goaatitini qo‘zgatuvchi virusga (HBSAg ) ham tekshirshshshi lozim.

3. Mashg‘ulotning maqsadi.

Talabalar kasallikning sabablari, rivojlanish jarayoni, jumladan retroviruslar to‘grisida tushunchaga ega bo‘lishlari, OITSga ko‘proq chalinadigan aholi tabaqalarini, ya’ni «moyil bo‘lgan guruhlar»ni birmabir sanab berishlari va mazkur tabaqalarga ta’rif berib, ularshshg mohiyatini tushuntirishlari lozim. Shuningdek kasallnkshshg yuqish yo‘llari va OITS retroviruslari kaidap biologik suyuqliklarda mavjud bo‘lishi mumkinligini bilishlari lozim. Bundan tashsari, mazkur kasallikda teri va shilliq qavatlarning zararlanishini, ya’ni dermatologik belgilarni mukammal egallashlari, kasallikning klinik bosqichlari, kechishi va laboratoriya diagnostikasini puxta bilishlari lozim.

4. Uyga vazifa:

a) OITS retroviruslariga ta’rif bering;

b) retroviruslar qanday to‘qimalar va biologik suyukliklarda topilgan;

v) kasallikning yuqish yo‘llarini tushuntirish;

g) OITS ga moyilligi bo‘lgan guruhlarni sanab bering;

d) teri va shillik qavatlarda kuzatiladigan kanday belgilarni OITSga xos deb hisoblash mumkip?

ye) kasallikning kechishida tafovut etiladigan bosqichlarni sapab, ularni ta’riflang;

s) ommavin tekshiruvlarda qo‘llaniladigan laboratoriya usullarini so‘zlab bering.

ADABIYOTLAR
«Venericheskiye bolezni» (0. K. Shaposhnikov tahriri ostida) M., 1991, 486—506betlar.

Axmedov S, R. «SPID nima?». Toshkent «Meditsina», 1990.

Ishning nomi	Ishning mazmuni	Ishning maqsadi
1. OITSga aloqador rangli suratlar bilan tanishish; 2. Rangli slaydlar bilan tanishish.	a) talabalar OITS qo‘zgatuvchi viruslar va ularning xususiyatlari tasvirlangan suratlar bilan tanishadilar; b) kasadlik patogeneziga va klinik belgilariga aloqador slaydlarni	a) OITS mikrobiologiyasi va patogenezini o‘zlashtirish; b) moyil bo‘lgan guruhlar mohiyatpni aniqlash;