Tijorat banklarida ichki audit xizmati va uni takomillashtirish

2.3-rasm. Aloqabank kredit portfeli tarkibi
15
 
(foizda). 
2.3-rasmda Aloqabankning kredit partfeli yuqori diversifikattsiyaga ega 
ekanligini ko’rsatmoqda. Bir tarmoq uchun ajratilgan kreditlar 25%dan oshirmaslik 
maqsadga muvofiq ammo, yuqoridagi ma’lumotlardan Aloqabank ishlab chiqarish 
uchun jami portfelining 32%ni tashkil qilayapti. Respublikamiz ba’zi banklarida 
masalan O’zsanoatqurilish banki kreditlarining qariyib 80% sanoat tarmog’iga 
ajratilgan. Bu esa o’z navbatida kelgusida risk darajasi havfini yuzaga keltiradi. 
Bank faoliyatining bir yo’nalishga bog’lanib qolishi, bozordagi o’zgarishlarni 
bank faoliyatiga ta’sirini oshiradi. Bozordagi o’zgarishlarni tasodifan yuz berishi, 
bankning daromadlar oqimining past bo’lgan vaziyatda bank moliyaviy 
barqarorligiga o’z ta’sirini ko’rsatadi. Bankning foydalilik darajasi rentabellik 
14
"AT Aloqabank" yillik moliyaviy hisobotlari asosida muallif tomonidan tuzildi, 2013-2018 yy.
15
"AT Aloqabank" yillik moliyaviy hisobotlari asosida muallif tomonidan tuzildi, 2019 yy.
15%
4%
4%
7%
10%
12%
16%
32%
Jismoniy shaxslar
Qishloq xo’jaligi
Transport
Qurilish
Savdo
Aloqa
Xizmat ko’rsatish

---

52
ko’rsatkichlari orqali aniqlanadi. Rentabellik ko’rsatkichlari boshqa faoliyati 
o’xshash bo’lgan banklar guruhi bilan taqqoslanadi. 
Bankning o’sish istiqbollari tahlil qilinayotganda uning milliy va xalqaro bank 
xizmatlari bozoridagi faoliyatining ko’lamligini aniqlovchi omillar ko’rib chiqiladi. 
Bu omillarni o’rganish bank faoliyatining rivojlanish darajasini aniqlashga imkon 
berib, bankning moliyaviy faoliyati natijalariga bevosita ta’sir o’tkazadi.
Bankning ichki bank xizmatlari bozoridagi o’rnining mustahkamligi va uning 
bank xizmatlari narxlariga ta’sir eta olish imkoniyati ham baholanib, bunda 
bankning jami aktivlar, xususiy kapital, kredit portfeli va mijozlarning depozit pul 
mablag’lari hajmi bo’yicha bozordagi mavqei ko’riladi.
Umuman olganda, tijorat banklari moliyaviy hisobotlarini amaliy 
ma’lumotlar asosida koeffitsientlar yordamida tahlil qilish undan barcha 
foydalanuvchilarga (sarmoyadorlar, kreditorlar, omonatchilar va boshqalar) uning 
faoliyat shaffofligi va ichki nazorat samaradorligini baholash hamda bank 
aktsiyadorlari tarkibi haqida ma’lumotlarni olish imkoniyatini yaratadi.