Tijorat banklarida valyuta operatsiyalari hisobi va auditini takomillashtirish

Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari 
 
www.pedagoglar.uz
 

 
 
 
 
 
 
 23-to’plam oktyabr 2023 
 
131 
– firma va banklarning chet el valyutasidagi hisob varaqlarini vaqti-vaqti bilan qayta 
baholash uchun valyuta kursi zarur. 
Valyuta kursi
– bu bir mamlakat pul birligining boshqa mamlakatlar pul 
birliklarida yoki xalqaro valyuta birliklarda ifodalangan bahosidir. Tashqi valyuta kursi 
almashuv qatnashchilari uchun valyuta bozoridagi talab va taklif nisbati orqali 
aniqlanadigan bir valyutani boshqasiga qayta hisoblash koefitsientidir. Biroq valyuta 
kursining qiymat asosi bo‘lib valyutaning xarid qobiliyati hisoblanadi. Valyutaning xarid 
qobiliyati investitsiya, tovar va xizmatlarning o‘rtacha milliy narxlari darajasini 
ifodalaydi. Bu iqtisodiy (qiymat) kategoriyasi tovar ishlab chiqarishga tegishli bo‘lib, u 
tovar ishlab chiqaruvchilar va jahon bozori o‘rtasidagi ishlab chiqarish munosabatlarini 
ifodalaydi. Qiymat tovar ishlab chiqarish iqtisodiy shartlarining keng ko‘lamli ifodasi 
bo‘lgani uchun, turli mamlakatlarning milliy pul birliklarining taqqoslanishi qiymat 
munosabatiga asoslanadi va u ishlab chiqarish va almashuv jarayonlarida yuzaga keladi. 
Tovar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchilar hamda sotib oluvchilar valyuta kursi 
yordamida milliy narxlarni boshqa mamlakat narxlari bilan solishtiradilar. Taqqoslash 
natijasida mazkur mamlakatlarda ishlab chiqarish yoki xorijda investitsiyani 
rivojlantirishning foydaliligi darajasi ko‘rinadi. Qiymat qonuniga qanchalik amal 
qilinmasin, oxir oqibat valyuta kursi uning ta’siriga bo‘ysinadi. Valyuta kursi valyutaning 
real kurs nisbatlari ko‘rinadigan milliy va jahon iqtisodiyotlarining o‘zaro aloqasini 
ifodalaydi. 
Tovarlar jahon bozorida sotilayotganida milliy mahsulot qiymatini internatsional 
o‘lchovlari asosida jahon talabiga ega bo‘ladi. SHuningdek, ushbu tovarlarning jahon 
xo‘jaligi doirasida almashinishida valyuta kursi vositachi bo‘ladi. Valyuta kursining 
qiymat asosi shu bilan shartlanadiki, oxirgi navbatda jahon narxlariga asoslangan ishlab 
chiqarishning internatsional bahosi jahon bozoriga asosiy tovar etkazib beruvchi 
mamlakat ishlab chiqarishning milliy baholariga tayanadi. Xalqaro kapital harakatining 
tez o‘sishi bilan tovarlarga, shuningdek, moliyaviy aktivlarga nisbatan valyutaning xarid 
qobliyati valyuta kursiga ta’sir ko‘rsatadi. n Turli mamlakatlarning valyutalari va halqaro 

---