To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Kk-ktr toki bilan eritish 
- maxsus va yuqori sifatli po‘lat ishlab 
i hiqarishda eng takomillashgan, ammo, elektr energiyasini ko‘p talab 
iMadigan usuldir. Bu usulda p o iat yoy va induksion elektr pechlarda eritib 
olinadi. Xomashyo shixtasi sifatida poMat skrap (temir-tersak) va temir 
rudasi, marten ydly konvertor pechidan keltirilgan poMatlar ishlatiladi.
Bu usulda poMat olish unumdorligi past, mahsulot tannarxi yuqori 
boMadi. Elektr pechlarda poMatning maxsus turlari - o ‘rtacha va yuqori 
lei>irlangan, instrumental, yuqori haroratga bardoshli, magnitli va shu 
kabilar tayyorlanadi (10.10-rasm).
10.10-rasm. Yoysimon elektr pechi sxemasi.
1. elektrodlar; 2. suyuq metal vannasi;3. burish mexanizmi;
4. elektr simi.
10.3.4. Po‘lat turlari va xossalari
Uglerodli poMatlarning 
oddiy va sifatli turlari ishlab chiqariladi. 
Tarkibidagi FeO miqdoriga nisbatan uglerodli poMatlar, agar FeO minimal 
miqdorda boMsa, sokin (СП), o ‘rtacha boMsa, yarimsokin (ПС) va 
maksimum miqdorda boMsa, qaynaydigan (КП) turlarga boMinadi.
I W

---

Oddiy sifatli uglerodli po‘latlar sifat kafolati b o ‘yicha А, Б va 
Bguruhlarga bo ‘linadi. Ular Ст 1, Ст2, 
C
t
3 , C
t
4 , C
t
5, C
t
 
6 holda 
markalanadi. Oksidsizlantirish darajasini va sifat kafolatini hisobga olib, 
uglerodli poMatlar misol tariqasida АСтЗСП, ВСт4ПС, ВСтЗКП va shu 
kabilarni keltirish mumkin. Po‘latlaming А, Б, В guruhlari mos ravishda 
mexanik, kimyoviy va mexanik-kimyoviy xossalari kafolatlangan boMadi. 
Tarkibida uglerod miqdori oz bo‘lgan po‘latlaming plastikligi va zarbiy 
mustahkamligi yuqori bo ‘ladi. Uglerod miqdori ortib ketsa, po‘lat 
mo‘rtlashadi va qattiq bo‘ladi. Uglerodli po‘latlaming sifatini baholash 
mezoni cho‘zilishdagi, oquvchanligi, mustahkamligi va nisbiy uzayishidir.
Qurilish konstruksiyalari uchun poMatning ВСтЗСП va ВСтЗПС 
xillari ishlatiladi. Ular tarkibida uglerod 0,14-0,22 foiz, marganes 0 ,4 - 
0,65 foiz, kremniy 0,05-0,17 foiz bo‘ladi.
Ular asosida konstruksiyalar, rezervuarlar, elektr uzatish liniyalari 
va truboprovodlar tayanchlari, temirbeton uchun armaturalar va to ‘rlar 
tayyorlanadi.