To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»


Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi



Yüklə 6,28 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/187
tarix25.09.2023
ölçüsü6,28 Mb.
#148489
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   187
Qurilish materiallari A.Odilхo\'jayev

Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 
- tashqi om illar ta’sirida 
m aterialda hosil bo ‘ladigan ichki siquvchi zo‘riqishlarga qarshilik
12


ko‘rsatish xususiyatidir. Siquvchi kuch yuk, kirishish, notekis qizdirish 
va shu kabilar natijasida hosil bo‘ladi. Ko‘pchilik materiallar anizatrop 
tuzilishda bo‘lgani uchun siqilishdagi mustahkamlik chegarasi qator 
sinovlar natijalarining o ‘rtacha miqdori bilan belgilanadi. Materialning 
m ustahkam ligi tayyqrlangan namunaning shakliga, o ‘lcham lariga, 
qo‘yilgan kuchning li^gish tezligiga va kuch tushayotgan yuzaning 
holatiga bog‘liq; ba’zi materiallaming (plastmassaiar, bitumli betonlar) 
mustahkamligiga sinash vaqtidagi harorat ham ta’sir etadi. Balandligi 
ko‘ndalang kesimning tomonlaridan kichik bo‘lgan prizma kubga nisbatan 
siqilishga yaxshi qarshilik ko‘rsatadi. Silindr yoki prizma shakli-dagi 
namunalaming mustahkamlik chegarasi kubnikidan 25 foiz kam bo‘ladi. 
Chunki, namunaning balandligi qancha katta b o is a , siqilishda hosil 
bo‘ladigan ko‘ndalang kengaytiruvchi kuch shuncha yuqori bo'ladi. 
Qurilish materiallarining siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 0,05 MPa 
dan 1000 MPa gacha bo‘ladi.
M ateriallaming siqilishdagi mustahkamlik chegarasi (i?ji(f, MPa) 
quyidagi formula yordamida topiladi:
R =Ph / F
siq 
buz
n
_
3Rbuz • I
69 ~ 2b
■ 
h2
Agar ikkita y ig‘indi kuch namunaning o ‘qiga nisbatan simmetrik 
ravishda qo'yilgan bo‘lsa, formula quyidagicha bo‘ladi:
r
_
3Rbuz
■ 
I
e 9 ~ 2 b - h 2
bunda: P ,^ - buzuvchi kuch, N;
/ - tayanchlar orasidagi masofa, m;
a -
kuchlar orasidagi masofa, m;
b
va 
h
- kesim yuzasining eni va balandligi, m.
F -
namunaning ko‘ndalang kesim yuzasi, m2.
Aynan shu formula yordamida materialning cho‘zilishidagi 
{Rcho.)
mustahkamlik chegarasi ham topiladi. Siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 
ko‘pgina materiallar uchun marka vazifasini bajaradi (1.2-jadval).
13



Yüklə 6,28 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   187




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin