To‘g‘rilovchi diod. Volt-amper xarakteristika va parametrlarining temperaturaga bog‘liqligi

Tunnel diodi deb qo‘zg‘otilgan yarim o‘tkazgich asosida loyihalangan yarim o‘tkazgichli asbobga aytiladi. Unda teskari va uncha katta bo‘lmagan to‘g‘ri kuchlanishda tunnel effekti yuzaga keladi va volt – amper xarakteristika manfiy differensial qarshilikka ega bo‘lgan soha mavjud bo‘ladi.
Tunnel diodlar boshqa turdagi diodlardan sezilarli farq qilmaydi, lekin ularni yasash uchun 10²⁰ sm^-3 kiritmaga ega bo‘lgan yarim o‘tkazgichli materiallar qo‘llaniladi.
VAX nochiziqli bo‘lsa, uning har bir kichik sohasi to‘g‘ri chiziq deb
dU

qaraladi va xarakteristikaning bu nuqtasida
R_i  _dI
differensial qarshilik

kiritiladi. Agar xarakteristika kamayuvchi bo‘lsa, bu sohada qarshilik R_i manfiy qiymatga ega bo‘ladi.
Optoelektronika – elektronikaning bir bo‘limi bo‘lib, qabul qilish, uzatish va axborotni qayta ishlash jarayonlari yorug‘lik signallarini elektr signallarga aylantirish va aksinchaga asoslangan qurilmlarni nazariyasi va amaliyotini

o‘rganadi. Optoelektronika elementlari bo‘lib fotodiod va yorug‘lik diodi hisoblanadilar.
Fotodiod deb bitta r-n o‘tishga ega bo‘lgan foto-elektr asbobga aytiladi. Fotodiod tashqi kuchlanish manbaili (fotodiodli rejim), hamda tashqi kuchlanish manbaisiz sxemalarga ulanishi mumkin. Tashqi kuchlanish manbai shunday ulanadiki, r-n o‘tish teskari siljigan bo‘lsin. YOrug‘lik tushurilmaganda diod orqali juda kichik “qorong‘ulik” ekstraksiya toki I₀ oqib o‘tadi va u berilayotgan kuchlanishga bog‘liq bo‘lmaydi. N- baza sohasiga ta’qiqlangan zona kengligidan

ancha katta bo‘lgan ^h
energiyali fotonlardan tashkil topgan yorug‘lik

tushurilganda, elektron – kovak juftliklar generatsiyalanadi. Agar juftliklar o‘tishdan diffuziya uzunligidan oshmaydigan oraliqda hosil bo‘lsalar, yorug‘lik ta’sirida generatsiyalangan kovaklar o‘tishning elektr maydoni ta’sirida ekstraksiyalanadilar va teskari tok uning “qorong‘ulik” qiymatiga nisbatan ortadi. YOrug‘lik oqimi F qancha intensiv bo‘lsa, diod teskari toki I_F qiymati shuncha katta bo‘ladi.

3. 
   – rasmda turli yorug‘lik oqimi qiymatlaridagi fotodiod VAXsi keltirilgan.
   

12. 3– rasm.

Proporsionallik koeffitsienti

К_Ф 
dIФ dФ
bir necha mA/mm ni tashkil

etadi va fotodiod sezgirligi deb ataladi. Fotodiod turli o‘lchash qurilmalarida
yorug‘lik oqimini qabul qilgich, hamda optik – tolali aloqa liniyalarida qo‘llaniladi.

Fotodiod rejimidan tashqari fotodiodning ventil (fotovoltaik) rejimi keng qo‘llaniladi. Bu rejimda fotodiod tashqi kuchlanish manbaiga ulanmasdan ishlaydi va quyosh energiyasini bevosita elektr signalga aylantirishga xizmat qiladi. Diod ventil rejimida nurlatilganda uning chiqishlarida ventil kuchlanish yuzaga keladi. Fotodiod bu holatda quyoshli aylantirgich deb ataladi. Bir biri bilan elektr jihatdan bog‘langan aylantirgich va batareyalar kosmik apparatlar va er usti qurilmalaridagi REAlarni ta’minlash uchun elektr energiya manbai sifatida qo‘llanilishi mumkin.