Tormoz boshqaruvi

Tormoz boshqaruvi

5.1.Gidravlik tormoz boshqaruvi haqida qisqa ma’lumot

Tormoz boshqaruvi harakatlanayotgan avtomobil tezligini kamaytirish, to’xtatish va to’xtab turgan avtomobilni o’z joyida ushlab turish uchun xizmat qiladi. Bugingi kunda eng ko’p qo’llanilayotgan friksion tormoz va uning tormoz boshqarish boshqaruvi kinetik energiyani mexanik energiyaga o’zgartirib berish uchun xizmat qiladi, issiqlik energiya foydalanib ma’lum miqdorda havono chiqaradi. Tormoz boshqaruviga qo’yiladigan talablar.

1. 
   Bu yaxshi ishqalanish bilan va tormoz boshqaruvi samarali ishlashi kerak.
   
2. 
   Tashqi ishqalanish ehtimoli yaxshi va ishonchli bo’lishi lozim.
   
3. 
   Tekshirish va tuzatish tartibi qulay bo’lishi kerak.
   
4. 
   Boshqaruv to’g’ri ishlashi kerak va haydovchining charchashiga sabab bo’lmasligi kerak.
   

Har bir tormoz boshqaruvi avtomobil hajmi va massasiga muvofiq ravishda o’rnatilgan va quyidagi keng guruhga ajratish mumkin.

Gidravlik tormoz boshqaruvi

Gidravlik tormozning ish tartibi

Paskal qonuniga asosan asosiy qisminingtartibi tatbiq qilingan cheklangan gidravlikning har qanday nuqtasida bosim oshishi bor bo’lsa, idishdan boshqa har qanday nuqtada teng o’sish borligi ta'kidlanadi. G’ildiraklar bir maromda ishlashini tormoz boshqaruvi ta’minlaydi. Ammo tormoz boshqaruvidagi tormoz suyuqligi shikastlangan patrubok ichidan oqib ketsa uning vazifasini yo’qotadi.
(2.42-rasm) shuni ko’rsatadiki, quvur bilan bog’liq havo o’tkazmaydigan bochkalarda zichlik bo’lsa, va 20 kgk bosim 5 sm² hajmiga ega bo’lgan porshen A qo’llaniladi, A qo’llaniladigan bosim 20/5 = 4 kgk / sm² bo’ladi. Porshen 4 × 15 = 60 kg kuch bilan yuqoriga shunday suradiki 4 kgk / cm² bu bosim uchun patrubok orqali 15 sm² li porshen B qo’llaniladi.

Surilish tomoni 60kgf

Bosimning 20kgf

Ajiratilgan bo`lim A

Porshen
B (15cm²)

Porshen
A(5cm²)

Bosim o`lchagich

Ajiratilgan bo`lim B


2.42-rasm. Paskal usuli
Boshqa so’z bilan aytganda, porshenni B nuqtadan yuqoriga amaliy kuch bilan itaribA uchi va nisbati bilan ko’paytiriladi,mavjud hollarda ham B qancha pastdaligidan qat'i nazar, barcha hollarda qo’llaniladi modomiki ular patrubok bilan bog’liq bo’ladi. Faqat bu kabi, har qanday a nuqtada gidravlikning bosim oshishicheklangan bo’lganda, idishda boshqa har qanday nuqtada teng o’sish bo’ladi. Va bu Paskal tamoyili deb ataladi. Vatutqichusuli ustiga bir siqushi bosh silindruchun qo’llaniladigan kuchni oshirish uchun ishlatilgan. (2.43-rasm) shuni ko’rsatadiki, jismni A nuqtaga bir ko’tarishga zarur kuch F 30 Kgf, va har bir kuchga teng harakat B ikkala nuqtalari bir nuqtada har birining uzunligi bilan ko’paytiriladi (3)
B u vaqtda, agarda C ga 6kgf qo’llanilsa, 30kgf B amal qiladi va qurilma nisbati 5 bo’ladi.

Richag egilganligi

2.43-rasm. Tormoz pedali ichki harakatlanish richagi