Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

Moliyaviy daromadlarni yoʻqotish xatari, hodisani (sugʻurta qilish) roʻyobga 
chiqmaslik yoki iqtisodiy faoliyatni toʻxtatib qoʻyish oqibatida bilvosita (ikkinchi 
darajali) moddiy zarar (yoʻqotilgan foyda) yetkazish xavfi hisoblanadi. 
Investitsiya xatari - birja bozori xavfi. Investitsion tavakkalchilikning 
mohiyati investitsiya kapitalining yoʻqolishi xavfi yoki kutilayotgan daromadlar bilan 
ifodalanadi. Investitsiya xavfining quyidagi turlari mavjud: 
- kapital - qimmatli qogʻozlarga boshqa aktivlarga (koʻchmas mulk) nisbatan 
investitsiya kiritish xavfi; 
- selektiv - muayyan zaxiralar, obligatsiyalarga investitsiya kiritish xavfi; 
- qimmatli qogʻozlarni sotib olish muddati bilan bogʻliq boʻlgan vaqtinchalik 
muddat; 
- qonunchilikdagi oʻzgarishlar (xususiylashtirish qoidalari, soliq qonunlari); 
- qimmatli qogʻozlarning joriy qiymatiga ta’sir koʻrsatadigan bank depozitlari 
boʻyicha foizlar oʻzgarishidan kelib chiqqan foizli; 
- likvidlik - qiyinchiliklar yoki aktsiyalarni sotish imkoniyati yoʻqligi tufayli 
kapital yoʻqolishidan; 
- kredit - qimmatli qogʻozlar boʻyicha foizlarni toʻlamaslik xavfi yoki 
aksiyalar bahosidagi oʻzgarishlar natijasida yetkazilgan zararlar. 
- loyiha - loyihaning prognozlangan versiyasiga nisbatan zarar yoki yoʻqotish 
ehtimoli. Bir qator loyiha xavfi mavjud: loyiha uchun yagona xatar - ushbu loyiha 
kompaniyaning yagona aktivi boʻlgan taqdirda, loyiha uchun xavf tugʻdirish; 
kompaniya ichidagi xatar - loyihaning kompaniyaning umumiy tavakkalchiligiga 
ta’sirini aks ettiradi, loyihaning kompaniyaning daromadlaridagi oʻzgarishlarga ta’siri 
bilan oʻlchanadi; bozor xatari (yoki beta riski) - bu diversifikatsiya qilish yoʻli bilan 
bartaraf etilishi mumkin boʻlmagan loyiha xavfining bir qismi, ya’ni turli investitsiya 
loyihalarining investitsiya portfeliga integratsiyalashuvi. 
Investitsiya portfeli - daromadlarni ishlab chiqarish maqsadida daromadli 
ob’yektlarga kapital mablagʻlarini investitsiyalash uchun investor tomonidan 
investitsiya loyihalarida investitsiya loyihalari boʻyicha qimmatli qogʻozlar va 
investitsiyalar toʻplami. Agar investitsiya portfeli ma’lum darajadagi tavakkalchilik 

---

106 
darajasi yoki daromadning minimal xavfi uchun mumkin boʻlgan eng yuqori 
daromadni ta’minlasagina samarali hisoblanadi.