Toshkent arxitektura qurilish instituti

boshqaruv darajasi (bosqichi)ni
tashkil qiladi. Ularga 
uchastka, qurilish boshqarmasi – QB, trest va shu kabilar kiradi.
Boshqaruv organi 
ishchilarning mehnat taqsimoti munosabatlari 
bo‘yicha o‘zaro bog‘liq, bir yoki bir nechta birlamchi guruhlardan tashkil topadi.
Birlamchi guruh
–umumiy rahbarga ega, lekin bo‘ysunuvchilari
bo‘lmagan, boshqaruv xodimlari jamoasidan tashkil topadi.
Boshqaruv tuzilmasi tarkibida tutgan o‘rni bo‘yicha boshqaruv organlari 
yuqori, quyi
va teng o‘ringa ega bo‘lgan
ko‘rinishda ajratib chiqiladi.
Tuzilma elementlari (ishchilar va organlar) o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik 
vertikal 
(rahbariyat va unga bo‘ysunuvchilar o‘rtasidagi bog‘liqlik) va 

---

54 
gorizontal
(teng huquqli elementlar kooperatsiyalari o‘rtasidagi bog‘liqlik) 
tavsifida bo‘lishi mumkin.
O‘z navbatida, vertikal bog‘liqliklar amalga oshirilayotgan funksiyalari 
bo‘yicha 
chiziqli
(to‘liq), (boshqaruvning barcha masalalari bo‘yicha majburiy 
bo‘ysinish) va 
funksional 
(ma’lum bir aniq funksiyalarga bo‘ysunish) tavsifga 
ega bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, vertikal tuzilma bo‘yicha uchastka 
boshliqlari Qurilish boshqarmasi (QB) boshlig‘iga, u o‘z navbatida trest 
boshlig‘iga bo‘ysunadi. Uchastka boshliqlari, QB boshliqlari o‘rtasida esa – 
o‘zaro gorizontal tavsifdagi bog‘lanishlar mavjud. Bevosita QB boshlig‘iga bosh 
muhandis, boshliq o‘rinbosari, ayrim bo‘linma boshliqlari va boshqalar 
bo‘ysunishlari belgilanadi. Shu bilan bir vaqtda, qurilish boshqarmasining bosh 
muhandisi trest bosh muhandisining ishlab chiqarishni tashkil qilish, ishlarni 
mexanizatsiyalash, yangi texnikani tatbiq etish va shu kabi masalalar bilan 
bog‘liq ko‘rsatmalarini bajarishi belgilanadi. Bo‘ysunishning bu shakli 
funksional tavsifga ega.
Odatda,