Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali agrologistika va biznes fakulteti

Ipak qurtini yoshlari bo’yicha talab etiladigan

maydonlar kattaligi.

Qurtlarni yoshlari	1-quti qurtning yoshi oxirida egallaydigan maydoni (m2)
	Sanoat qurtlarini boqishda			Nasilli qurtlarni boqishda
	Oziqalanish maydoni	Qo’shimcha maydon	Umumiy maydon	Oziqalanish maydoni	Qo’shimcha maydon	Umumiy maydon
Birinchi yoshda	2	0,6	2,6	2,5	0,75	3,25
Ikkinchi yoshda	6	1,8	7,8	8	2,40	10,40
Uchinchi yoshda	15	4,5	19,5	18	5,40	23,40
To’rtinchi yoshda	30	9,0	39,0	36	10,80	46,80
Beshinchi yoshda	60	18,0	78,0	70	21,00	91,00
Pilla o’rashda	60	18,0	78,0	70	21,00	91,00
Jami:	60	18,0	78	70	21	91

1960 yillarga kelib zbekiston pillachiligida 29 gramm urug’ni bir quti urug’, undan jonlanib chiqqan qurtlarning 19 grammni bir quti qurt deb qabul qilingan. Ipak qurtlarining qator ko’rsatkichlari, pilla hosildorligi, pilla etishtirish uchun zarur bo’ladigan asbob-uskunalar, qurtxonalarning katta-kichikligi, oziqa miqdori va boshqa narsalarni bir quti qurt hisobiga rejalashtiriladi va mo’ljallanadi.

Dunyo pillachiligadi bu ko’rsatkichlarni bir quti qurt hisobiga emas, bir gramm qurt uchun yoki bir gramm qurtdan olingan pilla miqdori (kg) kabi tushunchalar mavjud. SHundan kelib chiqib ularda qurt boquvchilarga 25gr, 30gr, 40gr, 75gr, 100gr qurt berildi deb qayd etiladi va shu tarqatilgan qurt olirligi (gr) miqdoriga qarab hisob-kitob ishlari olib boriladi.

Keyingi yillarda respublikamizda ham shirkat va jamoa xo’jaliklar hamda ipak qurtini boqish bilan shulullanadigan tashkilotlar inkubatoriyalarida jonlangan qurtlarni grammlar miqdorida tarqatishga o’tilmoqda. SHuning uchun ham ipak qurtini yoshlari bo’yicha talab etiladigan maydonlarning kattaligini nafaqat 1-quti qurt hisobiga, balki bir gramm qurt uchun qancha talab etilishi to’lrisidagi ma’lumotlarni ham keltirish zarur (25-jadval)

25-jadval

1 gramm olirlikdagi ipak qurtlarini yoshlari

bo’yicha egallagan maydoni (m²)

Qurtning yoshlari	Sanoat qurtlarini boqishda			Nasilli qurtlarni boqishda
	Oziqalanish maydoni	Qo’shimcha maydon	Umumiy maydon	Oziqalanish maydoni	Qo’shimcha maydon	Umumiy maydon
Birinchi yoshda	0,11	0,033	0,143	0,13	0,039	0,169
Ikkinchi yoshda	0,32	0,096	0,416	0,42	0,126	0,546
Uchinchi yoshda	0,79	0,257	1,047	0,95	0,285	1,235
To’rtinchi yoshda	1,57	0,474	2,044	1,90	0,570	2,470
Beshinchi yoshda	3,16	0,948	4,108	3,68	1,104	4,784
Pilla o’rashda	3,16	0,948	4,108	3,68	1,104	4,784
Jami:	3,16	0,948	4,108	3,68	1,104	4,784

Respublikamiz jamoa xo’jaliklarida qurt boqish bo’yicha katta tajribaga ega bo’lgan juda ko’plab illor pillakorlar qurt boqish maydonlarini yuqorida qayd etilgan talab asosida olib borib, bir quti qurtdan olinadigan pilla hosilini 70-80 kg etkazib, sifatli pilla olishga erishmoqdalar.

Savollar

1. 
   Oziqlanish maydoni nima.
   
2. 
   Umumiy maydon nima.
   
3. 
   Pilla o’rash davrida 1 quti ipak qurtiga necha m² maydon kerak bo’ladi
   

8- Mavzu Qurtxonalarni tayyorlash, jixozlash va dizenfeksiyalsh.

Reja

1.Qurtxonalarni tanlash va tayyorlash

2. Qurtxonalarni jixozlash va dizenfeksiyalsh.

Doim qurt boqiladigan qurtxonalar va vaqtincha boqiladigan binolarga nisbatan qo’yiladigan talablar bilan tanishing.Qurtxonalarga o’rnatiladigan isitish asboblari, eshik, derazalarning, etajerka, so’kchak hamda so’rilarning joylashish sxemasi bilan tanishing.

Bino hajmiga qarab dezinfektsiya uchun sarflanadigan ish eritmasi va uning tarkibidagi formalin yoki monoxloraminning miqdorini aniqlang.

Qurt boqishda foydalaniladigan asbob-uskunalarning ro’yxati va miqdori bilan tanishib, ularni daftaringizga ko’chirib oling.

13-rasm. 1- Standart 2x1m o’lchamli 3 qavatli etajerka;
14-rasm. 2-Qurt boqishda Ishlatiladigan asbob uchkunalar

Dezinfektsiyani issiq xavo, issiq suv, issiq bul, kimyoviy usul bilan dezinfektsiya qilinadi. Dezinfektsiyalovchi moddalar orasida xloramin va kaltsiy gipoxlorid nisbatan keng qo’llaniladi. Pillachilik ob’ektlari esa asosan formalin bilan dezinfektsiya kilinadi.

Inkubatoriya vaqurtxonalar, odatda 4% formalin eritmasibilan dezinfektsiya kilinadi, 4% li dezinfektsiyalovchi eritmani tayyorlash uchun qo’shiladigan suv miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

Sq

Bunda S-4% li formalin eritmasini tayyorlash uchun qo’shiladigan suv miqdori;

x –zavoddan keltirilgan formalinning pasportidagi kontsentratsiyasi.

Eritma dezinfektsiya ishlarini boshlashdan taxminan 1 soat avval tayyorlanadi. Aks xolda eritmadagi xlor xavogako’tarilibketadi.

Tayyor eritmadan 7 - 8 soat davomida foydalanish lozim. 3 m² satxga 1 litr eritma purkaladi.

Qurtxonalarda dezinfektsiyani boshlashdan avval xavo harorati 24 -25⁰ S ga ko’tariladi.

S- l

Demak, 4% li eritma tayyorlash uchun 40% kontsentratsiyali 1 litr formalinga 9 litr suv qo’shilar ekan.

15-rasm.Qurtxonaga etajerkalarni joylashtirish

Aqliy xujum savollari

• 
  Qurtxonalarni ta’mirlash va jihozlash ishlari qanday bajariladi?
  
• 
  Dezinfektsiyalovchi moddalar
  
• 
  Dezinfektsiya qanday amalga oshiriladi
  
• 
  Dezinfektsiyalashda xavo harorati qancha bo’lishi talab etiladi