Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti iqtisodiyot fakulteti

Kalit so`zlar: Buxoro vil ,ijtimoiy iqtisodiyko`rsatkichlar, iqtisodiy o`sish, qishloq xo`jaligi, suv muamollari qurg’oqchilik sanoat, bandlik,ekologik vaziyat,turizm va ekoturizm,


 
Buxoro viloyati ijtimoiy-iqtisodiy ko`rsatkichlari
Mutaxassislar so‘nggi yillarda amalga oshirilayotgan faol islohotlar davomida viloyatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda ro‘y bergan asosiy o‘zgarishlarni taqdim etdilar.
Buxoro viloyati Oʻzbekiston viloyatlari orasida Navoiy viloyatidan keyin ikkinchi oʻrinda turadi. O'zining qulay geografik joylashuvi tufayli boy tabiiy resurslar, qishloq xo'jaligi, turizm, sanoat, logistika va agrosanoat doimiy ravishda rivojlanib bormoqda. Keyingi yillarda Buxoro viloyatida ham keng ko‘lamli bunyodkorlik ishlari amalga oshirildi. Yirik sanoat korxonalari soni sezilarli darajada oshdi, kommunikatsiyalar tortildi, ijtimoiy soha ob’ektlari, ko‘p qavatli uylar barpo etildi. Yalpi hududiy mahsulotda qishloq xo‘jaligining ulushi 43,7 foizni tashkil etadi. Viloyat sanoat, xizmat ko‘rsatish va tadbirkorlik sohalarida katta salohiyatga ega. Viloyatda 2017-2020-yillarda yalpi hududiy mahsulot (YaHM) 17 foizga o‘sdi va 31,5 trillion so‘mni tashkil etdi, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 5,6 trillion so‘mdan 17,8 trillion so‘mga (o‘sish 11 foiz) oshdi. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirish 2016-yildagi 10 trillion so‘mdan 2020-yilda 24,4 trillion so‘mga yetib, 12 foizga o‘sdi. Viloyatda faoliyat yuritayotgan korxonalar soni 59 foizga oshib, 2016-yildagi 21,4 mingtadan 2020-yilda 33,9 mingtaga yetdi. Infratuzilmani rivojlantirish sohasida 2016-2020-yillarda 92 kilometr gaz, 2 ming 45 kilometr suv tarmog‘i tortildi. Pandemiya davrida 8 ming kishi xorijdan qaytdi va ularning 7 ming nafari ish bilan ta’minlandi.
Besh yil davomida 129 mingga yaqin ish o‘rni yaratildi. Shu davrda viloyatda 5424 ming kvadrat metr uy-joy foydalanishga topshirildi, maktabgacha ta’lim muassasalarida 9,2 ming o‘rin, maktablarda 42,4 ming o‘rin, 2,3 ming kasalxona o‘rinlari tashkil etildi. Buxoro viloyati boʻyicha 2021-2022-yillarda amalga oshirish uchun 19 trillion soʻmlik 713 ta investitsiya loyihasi shakllantirildi. Ularning 555 tasi joriy yilda amalga oshirilib, 14 mingdan ortiq yangi ish o‘rni yaratish rejalashtirilgan. Prezident Shavkat Mirziyoyev xalq deputatlari Buxoro viloyati Kengashining bugungi sessiyasida nutq so‘zladi.

“Buxoro viloyatida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish holati qoniqarli emas. Viloyat hamkasblaridan taxminan 10 yil orqada. Korruptsiya va poraxo'rlikni hali ham yo'q qilish kerak. Yalpi hududiy mahsulotda qishloq xo‘jaligining ulushi 50 foizni tashkil etadi, bu o‘tmishning aks-sadosidir. Viloyat ishlab chiqarish sanoati, xizmat ko‘rsatish va tadbirkorlik sohasida ulkan salohiyatga ega. Tuman hokimlari, sektor rahbarlarining dunyoqarashi o‘zgarishi kerak, – dedi davlatimiz rahbari. Prezidentimiz mahallalar miqyosida muammo va imkoniyatlarni o‘rganish, aholi bandligi va daromad manbalarini ta’minlash bo‘yicha yangi tizim joriy etilishini ta’kidladi.

– Bundan buyon jamiyatimiz yangi yo‘nalishdan boradi, bunda mahalla katta kuchga aylanadi. Mahalla raisi bilimli, fidoyi inson bo‘lsa, xalqning kayfiyati, iqtisodiyoti boshqacha bo‘ladi, – dedi Shavkat Mirziyoyev. Viloyatga ishchi guruh yuborilib, vazirlik, idoralar, tijorat banklari rahbarlari Buxoro viloyatining shahar va tumanlariga biriktirildi. 544 ta mahallaning barchasi o‘rganilib, shundan 333 tasi rivojlanish ko‘rsatkichlari bo‘yicha qoniqarli, 182 tasi o‘rtacha, 29 tasi past rivojlangan, 29 tasi past toifadagi mahallalar deb topildi. Mahalliy aholining daromad manbalarini yaratish uchun zaxiralar belgilandi.
Prezident nutqida ishsizlik asosiy mavzu bo'ldi. Yangi ish o‘rinlari yaratish, yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun shart-sharoit yaratish bo‘yicha ko‘rsatmalar berildi. Oila va yoshlar tadbirkorligi loyihalariga 390 milliard so‘m imtiyozli kreditlar ajratilishi belgilandi. Har bir tumanda kasb-hunar ta’limi muassasalari negizida kasb-hunar ta’limi markazlari tashkil etiladi. Mahalla sharoitida o‘rganish natijasida ishsizlar, yoshlar va xotin-qizlar talab qilinadigan kasblarga o‘qitilishi ko‘zda tutilgan.
Buxoro viloyati boʻyicha 2021-2022-yillarda amalga oshirish uchun qariyb 19 trillion soʻmlik 713 ta investitsiya loyihasi shakllantirildi. Ularning 555 tasi joriy yilda amalga oshirilib, 14 mingdan ortiq yangi ish o‘rni yaratish rejalashtirilgan. Xizmat ko‘rsatish sohasi salohiyatidan to‘liq foydalanish, jumladan, ziyorat turizmini yanada rivojlantirish zarurligi ta’kidlandi. Xususan, Prezident G‘ijduvonning tarixiy markazini qayta tiklash va ochiq osmon ostidagi muzeyga aylantirish, Vobkent tumanidagi Shirin qishlog‘ida etnoturizm markazi tashkil etish, “Ibn Sino davri”ni yaratish bo‘yicha mutasaddilarni talab qildi. tug‘ilib o‘sgan Peshku tumanidagi Afshona qishlog‘idagi majmua. Buxoroda zardo‘zlik va zargarlik san’ati xalqaro festivalini o‘tkazish tashabbusi ilgari surildi. Ijtimoiy sohani rivojlantirish, yangi ta’lim va tibbiyot muassasalarini barpo etishga alohida e’tibor qaratildi. Bu yil Buxoroda Prezident maktabi ochiladi, matematika, axborot texnologiyalari, kimyo, biologiya va fizika yo‘nalishlariga yo‘naltirilgan 16 maktab tashkil etiladi. Shuningdek, 18 ta maktabni rekonstruksiya qilish rejalashtirilgan. Davlatimiz rahbari yoshlarni qo‘llab-quvvatlash masalasiga to‘xtalib o‘tdi.
“Yoshlar ko'p sonli g'oyalarni o'ylaydilar va ular katta motivatsiyaga ega. Biz sharoit yaratib bersak, ularga yelka qo‘ysak, ularning ruhi, qobiliyatlari ochiladi”, — dedi Shavkat Mirziyoyev. Shuningdek, sessiyada infratuzilmani rivojlantirish, ichimlik suvi va kanalizatsiya tizimini yaxshilash, avtomobil yo‘llarini qurish va kapital ta’mirlash bo‘yicha vazifalar muhokama qilindi va aniq belgilandi.