Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti korporativ boshqaruv fakulteti

2012-yilda neft qazib chiqarish bo’yicha yetakchi davlatlar.

№	Davlatlar	Neft qazib chiqarish yilliga mln.t
1	Saudiya Arabiston	425
2	AQSH	350
3	Rossiya	350
4	Xitoy	250
5	Eron	200
6	Meksika	180
7	Venesuela	150
8	O’zbekiston	5
	Jahon bo’yicha	4020

Olimlarning hisoblariga ko`ra mineral yoqilg`ining jahondagi umumiy biologik zaxhirasi 12,5 trillion tonna shartli yoqilg`idan ortiq. Bu hozirgi darajada qazib olinadigan bo`lsa, mineral yoqilg`i ming yildan ortiq vaqtga yetadi. Biroq qazib olinishi mumkin bo`lgan zaxirani va yoqilg`i isteomolining oshib borishini hisobga oladigan bo`lsak, bu muddat bir necha barobar qisqaradi.Ma`lumki, uzoq kelajakda mo`ljallangan ta`minlanganlik darajasi tabiiy resurslarning qaysi turiga, ya`ni tugaydigan yoki tugamaydigan turiga kirishiga ham bog`liq. Tabiiy resurslar ishlab chiqaruvchi kuchlarni rivojlantirish va joylashtirishdagi muhim omildir. Fan-texnika taraqqiyoti davrida tabiatga va uning ne`matlariga ta`sir ko`rsatish ortib bormoqda. Yerlarni o`zlashtirish yer osti boyliklarini qidirib topish va ishga tushirish, suv, tuproq, o`simlik, hayvon resurslaridan foydalanish ko`lami kengaymoqda.Kishilar qadim zamonlardanoq mineral resurslardan ba`zi birlarini

ishlatishni o`rganib olishgan. Bu hol inson madaniy taraqqiyoti davrlarining turli nolari “chunonchi tosh asri”, “bronza asri”, “temir asri” kabi nomlar bilan atalishida o`z aksini topgan. Bizning davrimizda mineral resurslarning 200 dan ortiq turidan foydalaniladi. Akademik A.Ye.Fersman (1883-1945) ta`biri bilan aytganda hozirgi vaqtda insoniyat butun Mendeleev davriy sistemasi muhayyo bo`lgan shu bilan birga yer po`stini kishilarning istagiga qarab yer bag`ri durdonalarini istalgan miqdorda yetkazib beriladigan sehrli xazina deb qaramaslik kerak. Bunga sabab birinchidan deyarli barcha mineral resurslar tiklanmaydigan resurslar turiga kiradi. Ikkinchidan, resurslar ayrim xilarining jahondagi zahirasi bir xil emas.


Foydali qazilmalar ayrim turlarini umumjahon zahirasi

Foydali qazilmalar	O`lchov birligi	Umumiy geologik zahirasi	Shu jumladan, tekshirilgan zahirasi