Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

 
Asosiy tayanch tushunchalar 
 
Narx
– real bozor iqtisodiyoti sharoitida tovar va xizmatlarning ijtimoiy 
qiymati va ijtimoiy nafliligining puldagi ifodasi. 
Bozor narxi 
– bir tomondan, tovarlarning sotilishini ta’minlovchi, boshqa 
tomondan, bozorda tovarlar taqchilligini yuzaga keltirmaydigan muvozanatlashgan 
narx. 
Joriy narx 
– yil davomidagi ishlab chiqarish natijalarini hisoblashda 
qo‘llaniluvchi amaldagi narx.
Qiyosiy narx 
– ishlab chiqarishning natijalari ma’lum yil (bazis yil) asosida 
hisoblanuvchi va boshqa yillar bilan taqqoslanuvchi narx. 
Narx tizimi 
– iqtisodiyotda amal qilib turgan barcha narx turlari.
Ulgurji narx 
– ishlab chiqaruvchilar tomonidan katta partiyadagi tovarlar bir 
yo‘la ko‘tarasiga sotilganda qo‘llaniladigan narx. 
Shartnoma narx 
– sotuvchi va xaridorning roziligi bilan belgilanadigan, ular 
tomonidan tuzilgan shartnomada qayd qilingan narx. 
Chakana narx 
– tovarlar bevosita iste’molchilarga sotiladigan narx. 
Chegaralangan narx 
– davlat tomonidan yuqori va quyi chegaralari 
belgilanib, shu doirada o‘zgarishi mumkin bo‘lgan narx. 
Dotatsiyalangan narx
– davlat budjeti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan 
narx. 
Demping narx 
– bozorda o‘z mavqeini mustahkamlash va raqiblarini siqib 
chiqarish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan maxsus narx. 

---

289 
Nufuzli narx 
– sotish hajmini o‘zgartirmasdan, yuqori foyda olishga erishish 
uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan narx. 
Erkin bozor narxi 
– talab va taklif asosida vujudga keladigan bozor narxi. 
Narx diapazoni 
– narxlar oralig‘ining puldagi ifodasi.