Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

 
27.3. To‘lov balansi, uning tuzilishi va taqchilligi 
To‘lov balansi - 
mamlakat rezidentlari (uy xo‘jaliklari, korxonalar va davlat) 
va chet elliklar o‘rtasida ma’lum vaqt (odatda bir yil) oralig‘ida amalga oshirilgan 
barcha iqtisodiy bitimlar natijasining tartiblashtirilgan yozuvi. 
Iqtisodiy bitimlar – qiymatning har qanday ayirboshlanishi, ya’ni 
tovarlar, ko‘rsatilgan xizmatlar yoki aktivlarga mulkchilik huquqining bir 
davlat rezidentlaridan boshqa davlat rezidentlariga o‘tishi bo‘yicha 
kelishuvlardan iborat. 
Har qanday bitim ikki tomoniga ega bo‘ladi va shu sababli 
to‘lov balansida ikki tomonlama yozuv tartibiga rioya qilinadi. Har bir bitim to‘lov 
balansining debet va kredit qismlarida o‘z ifodasini topadi. 
Kredit
– 
qiymatning mamlakatdan chiqib ketishi bo‘lib, uning hisobiga 
mazkur mamlakat rezidentlari chet el valyutalarida qoplovchi to‘lovlar 
ekvivalentini oladi. 
Debet – 
qiymatning mazkur mamlakatga kirib kelishi bo‘lib, 
1
O‘zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining 2017 yil 7 fеvraldagi “O‘zbеkiston Rеspublikasini yanada rivojlantirish 
bo‘yicha harakatlar stratеgiyasi to‘g‘risida”gi, PF-4947-sonli Farmoni. 8-ilova, 313-qator. 

---

757 
uning hisobiga rezidentlar chet el valyutalarning sarflaydi.
To‘lov balansida
kreditlar umumiy summasi debetlarning umumiy summasiga teng bo‘lishi 
zarur.
To‘lov balansidagi barcha bitimlar o‘z ichiga joriy va kapital bilan 
operatsiyalarni olishi sababli, u uchta tarkibiy qismdan iborat bo‘ladi (27.4-jadval): 
1)
joriy operatsiyalar hisobi; 
2) kapital harakati hisobi; 
3) rasmiy zaxiralarning o‘zgarishi. 
27.4-jadval
To‘lov balansining tuzilishi